Thiết kế hệ thống câu hỏi nhằm phát triển năng lực Sinh học cho học sinh trong dạy học chủ đề Trao đổi nước - Sinh học 11 trung học phổ thông

Bài viết đề xuất nguyên tắc, quy trình thiết kế hệ thống câu hỏi phát triển năng lực Sinh học trong dạy học chủ đề Trao đổi nước, Sinh học 11 trung học phổ thông. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy, việc áp dụng các câu hỏi đã được thiết kế thực sự góp phần trong phát triển năng lực Sinh học cho học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế hệ thống câu hỏi nhằm phát triển năng lực Sinh học cho học sinh trong dạy học chủ đề Trao đổi nước - Sinh học 11 trung học phổ thông NGHIÊN CỨU LÍ LUẬNThiết kế hệ thống câu hỏi nhằm phát triểnnăng lực Sinh học cho học sinh trong dạy họcchủ đề Trao đổi nước - Sinh học 11 trung học phổ thôngLê Thị PhượngTrường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội TÓM TẮT: Đáp ứng định hướng của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 làSố 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, việc thay đổi các thànhEmail: lethiphuong.dhgd@gmail.com tố trong dạy học là yêu cầu cấp thiết. Trong quá trình dạy học nói chung và dạy học Sinh học nói riêng, câu hỏi đóng một vai trò quan trọng. Câu hỏi vừa là phương pháp vừa là phương tiện giúp thầy và trò đạt được các mục tiêu đề ra trong quá trình dạy học. Dựa trên cơ sở nghiên cứu về cơ sở lí luận, bài viết đề xuất nguyên tắc, quy trình thiết kế hệ thống câu hỏi phát triển năng lực Sinh học trong dạy học chủ đề Trao đổi nước, Sinh học 11 trung học phổ thông. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy, việc áp dụng các câu hỏi đã được thiết kế thực sự góp phần trong phát triển năng lực Sinh học cho học sinh. TỪ KHÓA: Câu hỏi; năng lực Sinh học; trao đổi nước; Sinh học 11. Nhận bài 08/10/2020 Nhận bài đã chỉnh sửa 01/11/2020 Duyệt đăng 25/12/2020. 1. Đặt vấn đề Hình thức ngôn ngữ của câu hỏi có thể là mộtmệnh đề Đổi mới dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất nghi vấn haydiễn đạt bằng một ngữ điệu đặc trưng phânvà năng lực (NL) cho người học đã và đang được triển biệt nó với những hình thức ngôn ngữ khác. Câu hỏikhai ở mọi cấp học, mọi môn học. Trong dạy học các trong dạy học đó là những nhiệm vụ mà khi hoàn thànhmôn học, cần chú ý phát triển các NL chung và các NL chúng, HS phải tiến hành hàng loạt các thao tác tư duyđặc thù của bộ môn [1]. Cụ thể, dạy học Sinh học ngoài để đưa ra các câu trả lời phù hợp.việc góp phần hình thành các NL chung như: NL giaotiếp, hợp tác, tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng 2.1.2. Phân loại câu hỏitạo thì nhiệm vụ quan trong là phải phát triển NL Sinh Có nhiều cách phân loại câu hỏi, dựa vào mục đích sửhọc cho học sinh (HS) [1], [2]. Một trong những biện dụng các câu hỏi, có thể phân loại câu hỏi thành một sốpháp dạy học tích cực giúp phát triển NL của HS là sử dạng sau:dụng là hệ thống câu hỏi trong dạy học. Câu hỏi vừa là Loại câu hỏi bài tập xây dựng với mục đích hình thànhphương tiện vừa là phương pháp, biện pháp tổ chức dạy và phát triển NL người học: Là những câu hỏi, bài tậphọc và điều chỉnh logic trong quá trình dạy học. Trong rèn luyện khả năng quan sát, phân tích, so sánh, tổngquá trình dạy học, GV phải sử dụng câu hỏi một cách hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa, cụ thể hóa, quy nạp,logic, khoa học để tổ chức quá trình dạy học, giúp cho diễn dịch.người học khám phá thế giới và lĩnh hội các tri thức từ Loại câu hỏi, bài tập sử dụng trong quá trình dạy học:cuộc sống [3]. Vì vậy, việc thiết kế và sử dụng câu hỏi Là những câu hỏi, bài tập hình thành kiến thức mới, củngtrong dạy học cần được chú trọng nhằm đạt được mục cố hoàn thiện kiến thức nhằm đánh giá hiệu quả dạy học,tiêu giáo dục (GD) đề ra và phù hợp với các chủ đề trong từ đó điều chỉnh việc dạy và học nhằm đạt đến giá trị tốiChương trình GD phổ thông môn Sinh học 2018. ưu. Loại câu hỏi, bài tập theo nội dung phản ánh từ HS: Là 2. Nội dung nghiên cứu những câu hỏi, bài tập yêu cầu HS nêu được các sự kiện, 2.1. Khái quát về câu hỏi xác định dấu hiệu bản chất của sự vật hiện tượng, xác 2.1.1. Khái niệm câu hỏi định mối quan hệ trong cấu trúc, trong cơ chế, trong quy Theo Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê, “hỏi” có nghĩa luật, xác định phương pháp, kế hoạch để tìm ra bản chấtlà nói ra điều mình muốn người ta cho mình biết với yêu của sự vật hiện tượng, xác định ý nghĩa lí luận và thựccầu được trả lời. Câu hỏi là dạng cấu trúc ngôn ngữ có 3 tiễn của kiến thức tiếp thu được để ứng dụng vào thựcý nghĩa: một yêu cầu, một đòi hỏi, một mệnh lệnh đòi hỏi tiễn (Lê Đình Trung, 2004).phải trả lời, phải thực hiện. Việc trả lời, hay thực hiện câu Loại câu hỏi, bài tập trình bày theo câu trả lời của HS:hỏi sẽ thúc đẩy việc mở rộng hiểu biết của con người. Là những câu hỏi, bài tập mở là các câu hỏi tự luận, bài58 TẠP CHÍ KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM Lê Thị Phượngtập mà HS có thể diễn đạt theo các cách khác nhau, câu ...