Thuốc uống và... uống thuốc

Trong các cách đưa thuốc vào cơ thể thì đường uống là tiện lợi nhất, lại dễ thực hiện và an toàn. Nhờ mạng lưới mao mạch khá lớn, những thuốc không kích ứng hoặc được chỉ định với liều tương đối thấp (như thuốc chống đau thắt ngực, cắt cơn hen phế quản, thuốc hạ huyết áp, một số hormone...) sẽ thấm qua niêm mạc dưới lưỡi, niêm mạc má rồi vào thẳng hệ thống tuần hoàn nên có tác dụng tương đối nhanh, tránh sự phá hủy của dịch vị, dịch ruột, mật, men gan. Còn đa số...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thuốc uống và... uống thuốcThuốc uống và... uống thuốcTác giả : DS. LÃ XUÂN HOÀNTrong các cách đưa thuốc vào cơ thểthì đường uống là tiện lợi nhất, lạidễ thực hiện và an toàn.Nhờ mạng lưới mao mạch khá lớn, những thuốc khôngkích ứng hoặc được chỉ định với liều tương đối thấp (nhưthuốc chống đau thắt ngực, cắt cơn hen phế quản, thuốc hạhuyết áp, một số hormone...) sẽ thấm qua niêm mạc dướilưỡi, niêm mạc má rồi vào thẳng hệ thống tuần hoàn nêncó tác dụng tương đối nhanh, tránh sự phá hủy của dịch vị,dịch ruột, mật, men gan. Còn đa số các thuốc khác đều điqua miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già để đượchấp thu vào cơ thể.LÀM THẾ NÀO ĐỂ THUỐC HẤP THU DỄ DÀNG VÀHIỆU QUẢMuốn thuốc được hấp thu dễ dàng và triệt để, việc uốngthuốc nên như thế nào và dùng loại nước gì để uống là vấn đềcần hết sức lưu ý. Khi uống thuốc, chúng ta nên đứng hoặcngồi, không nên nằm.Dùng nước đun sôi để nguội uống thuốc là tốt nhất, khôngdùng nước khoáng, nước ngọt. Các loại nước chè, nước láchứa nhiều tanin sẽ làm kết tủa, mất tác dụng một số thuốcchế phẩm Alkaloid (Atropin, Cafein, Strichnin). Các loạinước hoa quả, nước chua sẽ làm cho một số thuốc kém bềnvững trong môi trường acid (như Erythromicin, Ampicillin,Lincomycin) dễ bị phân hủy. Còn các loại rượu, bia làm tănghấp thu một số thuốc và có thể dẫn đến ngộ độc, chẳng hạndùng Metronidazol chung với rượu có thể làm rối loạn tâmthần (bị buồn nôn), uống Tetracyclin với sữa làm Tetracyclinkhông hấp thu vào cơ thể.Uống thuốc với lượng nước lớn sẽ tạo áp suất lớn làm thuốclưu lại tại dạ dày trong thời gian ngắn và nhanh chóng đượcđẩy xuống ruột - nơi hấp thu thuốc tối ưu. Nhiều thí nghiệmkhoa học đã cho thấy các loại thuốc như Aspirin,Amoxicillin, Theophylin ở nồng độ loãng sẽ hấp thu nhiềuhơn so với nồng độ đặc. Ví dụ uống Amoxicilin với 250mlnước sẽ hấp thu nhanh hơn khi uống với 25ml nước. Đối vớithuốc bột, nên hòa tan trong chén nước rồi mới uống để thuốchấp thu được tối đa. Riêng các cháu nhỏ, với lượng thuốc đãhòa tan trong chén nên cho uống từng thìa để tránh bị nôn,không ép trẻ uống vì sẽ gây cảm giác khó chịu (dễ khóc thét).Khi uống Orezol với gói 27,9g, cần pha đúng một lít nước(không pha ít hơn hay nhiều hơn) để đảm bảo độ hòa tan vàlượng muối có trong gói thuốc, giúp thuốc hấp thu nhanhchóng và triệt để. Không dốc cả gói bột Orezol vào miệng khichưa pha. Đối với các loại viên sủi bọt, nên pha vào cốc chosủi hết bọt mới dùng, không nên cho thuốc vào miệng chiêuvới nước vì sẽ gây khó chịu và ít tác dụng. Một số viên thuốccó cách bào chế riêng và được khuyên nên uống cả viên vớinước, không được bẻ ra vì sẽ làm mất tác dụng.Thuốc uống sau khi ăn sẽ cho tác dụng chậm hơn so với uốnglúc đói vì thức ăn làm cản trở sự chuyển hóa thuốc từ dạ dàyxuống ruột. Những thuốc dễ kích ứng (như salycilat,corticoid...) thường được uống sau bữa ăn để tránh gây taibiến. Một số thuốc kém bền vững trong môi trường acid (nhưErythromycin, Amoxycillin) thường được bào chế dưới dạngviên nhộng tan ở ruột để tránh thuốc bị phân hủy, kém tácdụng.Nếu không có viên nhộng, nên uống lúc đói vì lúc đó dạ dàyít toan hơn (pH từ 5-6), dạ dày lại rỗng nên thời gian lưuthuốc ngắn và thuốc được chuyển nhanh xuống ruột.Thức ăn cũng có ảnh hưởng đến một số thuốc, chẳng hạn nhưbữa ăn có nhiều mỡ sẽ làm tăng hấp thu theophylin, bữa ăncó nhiều carbonhydrat làm giảm hấp thu theophylin.Dùng thuốc với rượu sẽ làm tăng tác dụng phụ như buồn nôn,nôn, nhức đầu. Với vitamin E sẽ làm kéo dài thời gian đôngmáu và tăng rủi ro chảy máu.Nhiều thuốc thường được khuyên nên uống trước khi ăn 1giờ hoặc sau khi ăn 2 giờ (Erythromycin, Cefaclor). Các thựcphẩm có chứa nhiều calci (sữa, sữa chua) sẽ làm giảm nhanhnồng độ các loại kháng sinh kháng khuẩn (Penicilin,Amoxycilin, Ampicilin).NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI UỐNG THUỐC Muốn điều trị có kết quả, chúng ta cần uống đúng thuốc,đúng liều (1 lần và 24 giờ), đủ liều (trong một đợt điều trị).Không tự động tăng cũng như giảm liều nếu không có chỉđịnh của thầy thuốc. Các lần uống thuốc nên cách nhau từ 2-6giờ. Việc xác định liều thuốc đối với trẻ em, phụ nữ mangthai, đang cho con bú, người cao tuổi, người có bệnh mãntính (nhất là người mắc bệnh gan, thận) cần hết sức thậntrọng.Đối với trẻ em, đặc biệt là trẻ trong tháng, do thận lọc kémhiệu quả nên nguy cơ ngộ độc thuốc gia tăng, các hệ thốngthải chất độc chưa hoàn chỉnh nên quá trình thải trừ chậm vàdễ gây tai biến. Liều dùng thuốc tính theo mg/kg được điềuchỉnh theo tuổi, theo tình trạng bệnh nhi và từng loại thuốc.Nên hạn chế tiêm bắp vì gây đau cho trẻ. Khi dùng thuốc dàingày, nên dùng các loại thuốc không có đường. Không nênhòa thuốc vào sữa cho trẻ uống vì có thể thuốc tương tác vớisữa và trẻ có thể uống thuốc không đủ liều nếu không uốnghết sữa.Thời kỳ mang thai: Cần được lưu ý đặc biệt vì không có loạithuốc ...