Thủy sinh vật & độc tố

Thủy sinh vật & độc tố (4) Phần lớn những người ăn hải sản vùng nhiệt đới dễ bị ngộ độc hơn các vùng ôn đới,với một ít hiểu biết căn bản về độc tố trong hải sản sẽ giúp ta không bị ngộ độc,tránh khỏi sai lầm chết người. Độc chất Ciguatera : Ciguetera là chất độc có khắp trên thế giới phần lớn xuất hiện trong hải sản sống vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới,thông thường loài cá sống ở rạng ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thủy sinh vật & độc tố Thủy sinh vật & độc tố (4)Phần lớn những người ăn hải sản vùng nhiệtđới dễ bị ngộ độc hơn các vùng ôn đới,với mộtít hiểu biết căn bản về độc tố trong hải sản sẽgiúp ta không bị ngộ độc,tránh khỏi sai lầmchết người.Độc chất Ciguatera :Ciguetera là chất độc có khắp trên thế giớiphần lớn xuất hiện trong hải sản sống vùngnhiệt đới và cận nhiệt đới,thông thường loài cásống ở rạng,nhất là loại săn mồi sống(piscivores) và một số ăn mồi rong rêu(herbivores) cũng có chất độc này,chúngthường sống,săn mồi ở sâu không quá 100 m.Nguồn gây độc chất này xuất phát từ các vùngđặc biệt phát triển loài tảo đỏ benthicdinoflagellates.Giống tảo Gambierdiscustoxicus là nguyên nhân chính dù các cuộcnghiên cứu cho thấy các giống khác cũng gâynhiễm độc chất ciguetoxin trong dây chuyềnthực phẩm.Loại tảo đỏ dinoflagellates là chấtđộc chủ yếu,nó có mầm mống vững chắctrong vi động vật đã từ lâu,luôn luôn gây cáctai họa cho các loài động vật sống ở chungquanh rạng san hô.Những độc chất cũng khác xuất hiện,khi bị tànphá gây ra xáo trộn cũng góp phần vào theolối khác như đào bới,phá nổ trong các dự ánxây dựng,động đất,bão tố,dẫn đến tác hại môisinh trong từng vùng.Tuy nhiên tảo đỏ là nguyên nhân chung tạochất độc ciguetera có thường xuyên trong hảisản hơn do việc bùng phát nảy nở bất thìnhlình của các phiêu sinh vật độc tiêm nhiễm vàohải sản.Vì thế chất độc ciguetera luôn luôn giữmức nhiễm độc tối thiểu nào đó trong hảisản.Nếu loài cá mú có chiều hướng bị ô nhiễmchất độc ở một vài quần đảo nào đó,bạn cóthể quay trở lại nơi đó sau 10 năm thì cũngloài cá đó,cùng cỡ vẫn bị nhiễm độc.Chất độc ciguetera là danh từ chung diễn tả ítnhất 24 loại phân tử độc khác nhau,nó lantruyền theo chuỗi thực phẩm,bắt đầu bằng tiêuthụ phải chất độc do tảo dinoflagellates bởicác loài cá ăn rong rêu,loài cá ăn san hô,vàloài cá ăn phiêu sinh vật.Với một số nguyên nhân nào đó cá không bịhại bởi độc tố,mà lại tích lũy chất độc từ từtrong sớ thịt theo năm tháng.Lúc ban đầu,loàicá thường tiêu thụ tảo độc chưa tích lũy đủchất độc để gây hại cho con người,tuy vậy cómột số loài cá như cá mó (parrotfishes) cáđối,cá surgeonfishes,v,v... to lớn hoặc thườngsống lâu mới bị nhiễm độc nhiều tùy từngvùng nước.Phần nhiều phải mất cả mấy nămđể ăn các loài cá săn mồi chứa ít chất độc, rồitích tụ dần trong sớ thịt mới gây hại chongười.Sự kiện này cho thấy tại sao dân bản địathường biết rõ ràng kích cỡ loài cá nào đượcchọn để ăn,hay không nên ăn cá,họ cũng biếtđược rõ ràng từng diện tích khu vực có loàihải sản không nhiễm độc,trong khi bạn khôngthể tìm thấy trong sách vở. Tại sao ? Bởi vìkhông phải loài nào cũng bị nhiễm độc ở khắpmọi nơi,và hình thức nhiễm độc cũng đa dạngtừ tỷ lệ ít tới nhiều của cá sống dọc theo bờbiển đến nhiều loài cá chuyên biệt sống ngoàirạng san hô.Đôi khi dân bản địa cũng thỉnhthoảng bắt phải vài loài nhiễm độc nhưng đólà ngoại lệ.Thí dụ,loài cá hồng (Lutjanus bohar) bị nhiễmđộc hiện diện phần lớn từng khu vực trongvùng biển Indo-Pacific,như quần đảoMarquesas (French polynesia). Cá bắt đượcngoài xa,sâu thì an toàn,và có vẻ ở nơi quầnđảo Tongas Vavau cũng thế.Dân câu ởFlorida, Bahamas,và phía đông quần đảoCaribbean ăn loài cá nhồng (Sphyraenabarracuda) nhỏ hơn 76 cm cũng không bịnhiễm độc,nhưng sẽ ngần ngại ăn con lớnhơn kích thước đó. Đặc biệt vùng phía tâyCaribbean, chính xác là phía nam quốc giaBelize họ ăn cá nhồng có bất cứ kích thướcnào mà không bị nhiễm độc.Một lời khuyên cho dân “nhậu” hải sản : Luônluôn tìm hiểu rõ tin tức ở dân bản địa trước khiquyết định mua hay tiêu thụ bất cứ loài cá nàobắt ở rạng san hô hay gần đó.Nếu bạn ởngoài khơi,tránh ăn tất cả các loại cá săn mồinhỏ có kích thước từ trung bình tới lớn ở cácloại cá ăn san hô hoặc rong rêu.Tuyệt đối không bao giờ ăn con chình (Morayeel) vì nó luôn luôn bị nhiễm độcciguatera.Nên ăn cá có kích thước nhỏ,hoặccho thú khác (chó,mèo,v,v..) ăn trước,nếukhông hãy ăn một chút xíu thử trong ngàyđầu,chờ có phản ứng khác lạ hay không rồimới ăn tiếp.Tốt nhất mang theo hộp hoá chấtthử thịt cá.Bạn chắc cũng đã từng nghe nhiều dân bảnđịa có cách thử nghiệm hải sản riêng của họtrước khi ăn phải loại kích thước hay chủngloại hải sản độc.Phần nhiều họ quan sát hànhvi các con bọ bu gần hải sản,quan sát phẩmchất thịt cá,để ý đến màu sắc thay đổi củađồng xu để trên miếng thịt,nhưng cho đến hiệnnay để các loài thú nhỏ như chó mèo, chuộtbọ ăn thử trước vẫn là cách hiệu nghiệm nhất.Có một vài cách hay giúp ta tránh được hảisản nhiễm độc ciguatera vì cường độ nhiễmđộc rộng lớn trong con người có nhiều mứckhác nhau,mà còn tùy thuộc vào sức khỏechịu đựng con người.Thân thể con ngườicũng tích tụ độc tố trong khi ăn uống,màkhông thể nào khám phá ra sau một thời giannào đó nó sẽ lộ ra bằng các trạng thái bịnhhoạn.Cũng nên biết rằng,sự nhiễm độc trong cátheo thứ tự bắt đầu từ gan, ruột,ngọchoàn,buồng trứng và sớ thịt,Các món súp ...