TIẾNG HÁT CON TÀU VÀ TUYÊN NGÔN NGHỆ THUẬT CỦA CHẾ LAN VIÊN

Cách mạng Tháng Tám và cuộc kháng chiến chống xâm lược đã có những tác động mãnh liệt đến khuynh hướng sáng tạo của văn nghệ sĩ Việt Nam hơn nửa thế kỷ trước, làm “thay đổi đời tôi, thay đổi thơ tôi”. Với Chế Lan Viên, “Từ thung lũng đau thương ra cánh đồng vui” không hề là hành trình tư tưởng giản đơn như ông từng viết, như ta từng nghĩ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TIẾNG HÁT CON TÀU VÀ TUYÊN NGÔN NGHỆ THUẬT CỦA CHẾ LAN VIÊN Công ty Cổ phần Đầu tư Công nghệ Giáo dục IDJ TIẾNG HÁT CON TÀU VÀ TUYÊN NGÔN NGHỆ THUẬT CỦA CHẾ LAN VIÊN Nguyễn Minh Hùng Cách mạng Tháng Tám và cuộc kháng chiến chống xâm lược đã có những tác động mãnh liệt đến khuynh hướng sáng tạo của văn nghệ sĩ Việt Nam hơn nửa thế kỷ trước, làm “thay đổi đời tôi, thay đổi thơ tôi”. Với Chế Lan Viên, “Từ thung lũng đau thương ra cánh đồng vui” không hề là hành trình tư tưởng giản đơn như ông từng viết, như ta từng nghĩ. Xin trở lại thuở ban đầu khi thơ ông đang say sưa, hồn nhiên hát ca về một lý tưởng nghệ thuật mới… So với Xuân Diệu, Huy Cận, Tế Hanh và lớp nhà Thơ mới cùng thời, phần thơ sau Cách mạng Tháng Tám của Chế lan Viên có bước phát triển hơn cả về số lượng lẫn chất lượng. Thơ ông không phải đường biểu diễn đi xuống trên trục toạ độ sự kiện lịch sử và thời gian - ngược lại với con đường của nhiều tác giả thơ Việt Nam hiện đại. Từ Điêu tàn (1938) thuở hoa niên, đến Ánh sáng và phù sa (1960) của tuổi bốn mươi; rồi Hoa ngày thường, chim báo bão (1967), Những bài thơ đánh giặc (1972), Đối thoại mới (1973), Hái theo mùa và Hoa trước lăng Người (1977), cho tới Hoa trên đá (1984), và đặc biệt với Từ thế chi ca, Di cảo I, II,III của những ngày sức yếu vì hoàng hôn của tuổi và bệnh tật hiểm nghèo, mỗi tập thơ đều để lại những ấn tượng, chứng tỏ một năng lượng sáng tạo dồi dào. Ông có nẻo đi riêng của một phong cách, một dòng chảy thông suốt mà bất ngờ, khó ai lặp bước. Trong tất cả tập thơ Chế Lan Viên sáng tác từ sau 1945 và trong hầu hết những bài thơ quan trọng của ông, dù viết về đề tài gì, nhằm mục đích nào, người đọc có thể nhận ra một thao thức: Nghệ sĩ - ta là ai ?! Đấy là thông điệp thẩm mĩ của Chế Lan Viên. Trong cảm hứng ấy, Tiếng hát con tàu là một trong bài thơ đầu tiên đặt dấu ấn về tuyên ngôn nghệ thuật của nhà thơ vốn giàu chất suy tưởng này. Nhân vật trữ tình trong Tiếng hát con tàu có hai tư cách: một nhà thơ đã từng sống gắn bó với Tây Bắc trong những năm tháng kháng chiến khốc liệt, anh hùng đang nhớ lại Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất, và một nghệ sĩ đang khao khát trở về với nhân dân để sáng tạo nên những Mặt hồng em trong suối lớn mùa1 xuân. Trục cảm hứng của bài thơ được hình thành trên ba đối tượng liên tưởng: Con tàu - Tây Bắc - Anh (Con tàu này lên Tây Bắc anh đi chăng ?). Tây Bắc thì có Biên tập viên: Trần Hải Tú http://www.hoc360.vn Công ty Cổ phần Đầu tư Công nghệ Giáo dục IDJ thật; Anh cũng coi như là thật rồi; còn con tàu là hoàn toàn tưởng tượng. Tây Bắc là quê hương kháng chiến - Xứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùng. Tây Bắc còn tượng trưng cho quá khứ anh hùng, cho ngọn nguồn kháng chiến, cho cuộc sống ở nơi tiêu biểu nhất, đáng sống nhất. Nhưng, Tây Bắc ư ? Có riêng gì Tây Bắc, Đất Tây Bắc tháng ngày không có lịch... Đó còn là cuộc sống của Đất nước mênh mông chứ không phải nơi đời anh nhỏ hẹp. Đó là ngọn nguồn của cảm hứng sáng tác - Tây Bắc ơi, người là mẹ của hồn thơ...Chế Lan Viên cho rằng, người nghệ sĩ sáng tạo của thời đại mới phải đi, phải phản ánh, phải bộc lộ cảm hứng trước cuộc sống ở bề sâu, tầm cao của nó. Đó là cu ộc sống Mười năm qua như ngọn lửa - Ngàn năm sau, còn đủ sức soi đường. Nhiều lần Chế lan Viên đã bộc lộ quan niệm này: Cuộc đời quyết định một nửa tác phẩm: Bài thơ anh, anh làm một nửa mà thôi, Còn một nửa cho mùa thu làm lấy. (Sổ tay thơ) Cuộc sống phải được thâm nhập trong nhiều chiều kích của nó: Ra đi, chạm vào những cơn bão, ngọn gió bất ngờ thổi vào bốn bức tường quen thuộc Nhìn cuộc đời phía dưới phía trên, phía sau phía trước... (Nghĩ về nghề, nghĩ về thơ, nghĩ...) Một trong những đoạn thơ giàu cảm xúc nhất của Tiếng hát con tàu là đoạn hồi tưởng của tác giả về nhân dân Tây Bắc: Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ...Và quan điểm nhân dân đ ...