Tiếp cận sinh thái học phát triển bền vững kinh tế biển tỉnh Trà Vinh

Phát triển kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường đang là xu thế tất yếu và được quan tâm đặc biệt trong thời gian gần đây. Trà Vinh hiện có bảy hệ sinh thái biển đặc thù với nguồn tài nguyên sinh học và thủy sản khá phong phú. Bài viết sẽ tiến hành nghiên cứu và tiếp cận sinh thái học phát triển bền vững kinh tế biển tỉnh Trà Vinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tiếp cận sinh thái học phát triển bền vững kinh tế biển tỉnh Trà Vinh DOI: 10.35382/18594816.1.4.2020.406 Hội thảo Khoa học “Khai thác tiềm năng phát triển kinh tế biển tỉnh Trà Vinh, tạo động lực phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long” TIẾP CẬN SINH THÁI HỌC PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KINH TẾ BIỂN TỈNH TRÀ VINH ECOLOGICAL APPROACH TO SUSTAINABLE DEVELOPMENT FOR MARINE ECONOMY OF TRA VINH PROVINCE TS. Nguyễn Văn Tú1 Tóm tắt: Phát triển kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường đang là xu thế tất yếu và được quan tâm đặc biệt trong thời gian gần đây. Trà Vinh hiện có bảy hệ sinh thái biển đặc thù với nguồn tài nguyên sinh học và thủy sản khá phong phú. Địa bàn tỉnh cũng đã hình thành một số mô hình nuôi trồng thủy sản đa đối tượng đáp ứng tiêu chí bền vững và có khả năng sử dụng hiệu quả tài nguyên đất ngập nước. Để phát huy được thế mạnh hiện có, tỉnh Trà Vinh cần đầu tư phát triển các nhóm giải pháp khai thác, sử dụng tài nguyên sinh học, sinh thái và môi trường một cách bền vững, hợp lí và có tính thích ứng cao với biển đổi khí hậu, nước biển dâng. Từ khóa: kinh tế biển, phát triển bền vững, sinh thái học, tỉnh Trà Vinh Abstract: Economic development under the scope of sustainability and environment friendliness are the development trends recently. Tra Vinh Province currently has seven typical marine ecosystems with quite abundant biological and fishery resources. The province has also established some of the integrated multi-trophic aquaculture models (IMTA) that meet the criteria of sustainability and ability to effectively use wetland resources. To promote the existing strengths, Tra Vinh Province needs to invest and develop groups of solutions for exploiting, using biological, ecological and environmental resources in sustainable, rational way, highly adaptable to climate change and sea-level rise. Keywords: ecology, marine economy, sustainable development, Tra Vinh Province 1. MỞ ĐẦU Tỉnh Trà Vinh nằm ở hạ lưu của sông Mê Kông, có địa hình thấp, địa giới hành chính được phân cắt tự nhiên bằng các chi lưu của sông Mê Kông. Với hệ thống sông ngòi và kênh rạch chằng chịt, vị trí sát biển Đông, Trà Vinh được xác định là tỉnh có tiềm năng to lớn trong việc phát triển kinh tế biển. Trong quy hoạch vùng của Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), tỉnh Trà Vinh cùng với hai tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau được xác định là ba tỉnh nằm trọn trong tiểu vùng ven biển. Đây là vùng trọng điểm phát triển kinh tế 1 Viện Sinh học Nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam 80 Hội thảo Khoa học “Khai thác tiềm năng phát triển kinh tế biển tỉnh Trà Vinh, tạo động lực phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long” biển, trong đó có các hoạt động giao thông thủy, cảng biển, nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản [1]. Trong xu thế phát triển chung, hướng phát triển kinh tế bền vững, thân thiện với môi trường và sinh thái đang được quan tâm đặc biệt. Quan điểm này đã được đề cập rõ trong chiến lược phát triển kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn 2045. Theo đó, đến năm 2030, Việt Nam trở thành quốc gia biển mạnh; đạt cơ bản các tiêu chí về phát triển bền vững kinh tế biển; hình thành văn hóa sinh thái biển; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng; ngăn chặn xu thế ô nhiễm, suy thoái môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực; phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái biển quan trọng. Những thành tựu khoa học mới, tiên tiến, hiện đại trở thành nhân tố trực tiếp thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế biển [2]. Quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế xã hội tỉnh Trà Vinh đến 2020, tầm nhìn 2030 đã xác định Trà Vinh tập trung vào các lĩnh vực nuôi trồng, đánh bắt và chế biến thủy hải sản, du lịch biển, các khu kinh tế, đô thị ven biển và công nghiệp năng lượng gắn với kinh tế hàng hải; đưa Trà Vinh trở thành một tỉnh trọng điểm phát triển kinh tế biển của ĐBSCL và có khả năng thích ứng cao với biến đổi khí hậu; tiếp tục phát triển nhanh, bền vững, hướng đến tăng trưởng xanh [3]. Vùng ven biển được xem là một trong những vùng địa lí đặc thù với sự thuận lợi trong phát triển kinh tế nhưng cũng là vùng có nhiều thách thức trong bảo vệ tài nguyên môi trường và đa dạng sinh học [4] - [5]. Vùng này gồm rất nhiều hệ sinh thái tự nhiên xen lẫn các hệ sinh thái nhân tạo được hình thành trong quá trình khai phá và phát triển kinh tế. Hiểu biết thấu đáo và vận dụng thông minh, khai thác hợp lí tài nguyên thiên nhiên sẽ là động lực thúc đẩy cho sự phát triển kinh tế, giúp cân bằng lợi ích tài nguyên môi trường và nhu cầu của phát triển kinh tế. Phát triển kinh tế biển bền vững tỉnh Trà Vinh là vấn đề cấp thiết đặt ra, nhằm xác định được hướng đi đúng đắn và hợp lí đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh và là xu thế phát triển chung của ĐBSCL. Với góc nhìn tổng thể về hệ sinh thái, việc quản lí khai thác sử dụng hợp lí tài nguyên là vấn đề cốt lõi hướng tới sự phát triển bền vững. 2. TIỀM NĂNG ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ SINH THÁI BIỂN Hệ sinh thái biển và ven biển Trà Vinh được phân chia các nhóm chính trên cơ sở các đặc điểm sinh thái tự nhiên gồm: hệ sinh thái biển khơi, hệ sinh thái biển ven bờ, hệ sinh thái cửa sông, hệ sinh thái bãi bồi, hệ sinh thái rừng ngập mặn, hệ sinh thái kênh rạch, và hệ sinh thái ao nuôi thủy sản. Hệ sinh thái biển khơi của Trà Vinh có diện tích khoảng 80 km2 với môi trường biển khơi khá thuần nhất, vùng biển có độ sâu trong khoảng 15 đến 40 mét nước, có nền đáy cát và cát bùn là vùng ít chịu tác động bởi mùa nước của hệ thống sông Mê Kông. Các hệ sinh thái biển ven bờ, hệ sinh thái cửa sông và hệ sinh thái bãi bồi hằng năm có sự tác động lớn bởi phù sa của h ...