Tìm hiểu nội dung kiến thức hóa học trong môn Khoa học tự nhiên – chương trình giáo dục phổ thông mới

Bài viết đề cập đến những nội dung kiến thức hóa học có trong chương trình môn Khoa học Tự nhiên, giúp giáo viên THCS và sinh viên có cái nhìn tổng quát về nội dung kiến thức hóa học, tạo mối liên hệ với các nội dung kiến thức này sẽ được học trong chương trình trung học phổ thông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu nội dung kiến thức hóa học trong môn Khoa học tự nhiên – chương trình giáo dục phổ thông mớiTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 37/2020 71 TÌM HIỂU NỘI DUNG KIẾN THỨC HOÁ HỌC TRONG MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN – CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Nguyễn Hồng Chiến Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Trong chương trình phổ thông mới, ở cấp THCS, không còn 3 môn Lí, Hoá, Sinh riêng biệt mà cùng với khoa học trái đất tích hợp lại thành môn Khoa học Tự nhiên, học theo chủ đề. Bài báo đề cập đến những nội dung kiến thức hoá học có trong chương trình môn Khoa học Tự nhiên, giúp giáo viên THCS và sinh viên có cái nhìn tổng quát về nội dung kiến thức hoá học, tạo mối liên hệ với các nội dung kiến thức này sẽ được học trong chương trình trung học phổ thông. Từ khoá: Hoá học, Khoa học Tự nhiên, tích hợp, dạy học theo chủ đề Nhận bài ngày 14.02.2020; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 25.02.2020 Liên hệ tác giả: Nguyễn Hồng Chiến; Email: nhchien@hnmu.edu.vn1. MỞ ĐẦU Khoa học tự nhiên (KHTN) là môn học được xây dựng và phát triển trên nền tảngcủa Vật lí, Hoá học, Sinh học và Khoa học Trái đất,... Đồng thời, sự tiến bộ của nhiềungành khoa học khác liên quan như Toán học, Tin học,... cũng góp phần thúc đẩy sựphát triển không ngừng của Khoa học tự nhiên. Đối tượng nghiên cứu của KHTN là cácsự vật, hiện tượng, quá trình, các thuộc tính cơ bản về sự tồn tại, vận động của thế giớitự nhiên.Vì vậy, trong môn KHTN những nguyên lí/khái niệm chung nhất của thế giớitự nhiên được tích hợp xuyên suốt các mạch nội dung. Trong quá trình dạy học, cácmạch nội dung được tổ chức sao cho vừa tích hợp theo nguyên lí của tự nhiên, vừa đảmbảo logic bên trong của từng mạch nội dung Chương trình môn KHTN được xây dựng dựa trên sự kết hợp của 3 trục cơ bản là:Chủ đề khoa học - Các nguyên lí/ khái niệm chung của khoa học - Hình thành và pháttriển năng lực. Trong đó, các nguyên lí/ khái niệm chung sẽ là vấn đề xuyên suốt, gắnkết các chủ đề khoa học của chương trình. Chủ đề khoa học chủ yếu của chương trình môn KHTN gồm: Chất và sự biến đổicủa chất; Vật sống; Năng lượng và sự biến đổi; Trái đất và bầu trời. Các chủ đề được sắp xếp chủ yếu theo logic tuyến tính, có kết hợp ở mức độ nhất72 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘIđịnh với cấu trúc đồng tâm, đồng thời có thêm một số chủ đề liên môn, tích hợp nhằmhình thành các nguyên lí, quy luật chung của thế giới tự nhiên. Các nguyên lí chung của khoa học trong chương trình môn KHTN gồm: Tính cấutrúc, sự đa dạng, sự tương tác, tính hệ thống, sự vận động và biến đổi. Các nguyên líchung, khái quát của KHTN là nội dung cốt lõi của môn KHTN. Các nội dung vật lí,hoá học, sinh học, Trái đất và bầu trời được tích hợp, xuyên suốt trong các nguyên lí đó.Hiểu biết về các nguyên lí của tự nhiên, cùng với hoạt động khám phá tự nhiên, vậndụng kiến thức KHTN vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn là yêu cầu cần thiết đểhình thành và phát triển năng lực KHTN ở học sinh.2. NỘI DUNG Trong môn Khoa học Tự nhiên, có 4 chủ đề chạy xuyên suốt toàn bộ chương trình,đó là: + Chất và sự biến đổi của chất: chất có ở xung quanh ta, cấu trúc của chất, chuyểnhoá hoá học các chất. + Vật sống: sự đa dạng trong tổ chức và cấu trúc của vật sống; các hoạt động sống;con người và sức khoẻ; sinh vật và môi trường; di truyền, biến dị và tiến hoá. + Năng lượng và sự biến đổi: năng lượng, quá trình vật lí, lực và sự chuyển động. + Trái Đất và bầu trời: chuyển động trên bầu trời, Mặt Trăng, hệ Mặt Trời, NgânHà, hoá học vỏ Trái Đất, một số chu trình sinh - địa - hoá, Sinh quyển. Các chủ đề được sắp xếp chủ yếu theo logic tuyến tính, có kết hợp ở mức độ nhấtđịnh với cấu trúc đồng tâm, tích hợp liên môn nhằm hình thành các nguyên lí, quy luậtchung của thế giới tự nhiên. Mạch nội dung kiến thức hoá học được thể hiện qua các lớp học được thể hiện chủyếu trong chủ đề: Chất và sự biến đổi của chất. Cụ thể như sau: MẠCH NỘI DUNG Lớp 6 Lớp 7 Lớp 8 Lớp 9 Chất có ở Cấu trúc củaxung quanh ta chất Chuyển hoá hoá học+ Các trạng + Nguyên tử; + Biến đổi vật lívà biến + Dãy hoạt động hoáthái (thể) của + Nguyên tố đổi hoá học; học của kim loại;chất; hoá học; + Phản ứng hoá học; + Xây dựng dãy hoạt+ Một số chất + Phân tử,đơn + Định luật bảo toàn động hoá học của kimthông dụng; chất, hợp chất; khối lượng; loại;+ Dung dịch, + Sơ lược về + Phương trình hoá học; + Một số ứng dụng củahuyền phù, nhũ liên kết ...