Tìm hiểu quan hệ dòng họ trong hoạt động cúng giỗ ở nông thôn: Qua khảo sát việc thực thao lế giỗ tạo tại làng Đại Kim, xã Đồng Tiến, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên - Đinh Thị Phương Thảo

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Tìm hiểu quan hệ dòng họ trong hoạt động cúng giỗ ở nông thôn: Qua khảo sát việc thực thao lế giỗ tạo tại làng Đại Kim, xã Đồng Tiến, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên" dưới đây, nội dung bài viết trình bày về tính cố kết trong đời sống văn hóa xã hội, quan hệ dòng họ trong hoạt động cúng giỗ ở nông thôn. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tìm hiểu quan hệ dòng họ trong hoạt động cúng giỗ ở nông thôn: Qua khảo sát việc thực thao lế giỗ tạo tại làng Đại Kim, xã Đồng Tiến, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên - Đinh Thị Phương ThảoSù kiÖn-NhËn ®Þnh X· héi häc sè 1 (81), 2003 65 T×m hiÓu quan hÖ dßng hä trong ho¹t ®éng cóng giç ë n«ng th«n (Qua kh¶o s¸t viÖc thùc thao lÔ giç t¹i lµng §¹i Kim, x· §ång TiÕn, huyÖn Phæ Yªn, tØnh Th¸i Nguyªn) §inh ThÞ Ph−¬ng Th¶o Dßng hä cã mét vai trß vµ vÞ trÝ quan träng trong cuéc sèng cña ng−êi ViÖt. Nãvõa lµ mét thiÕt chÕ x· héi c¬ b¶n mang tÝnh truyÒn thèng vµ kÕ tiÕp, võa lµ mét m«itr−êng v¨n hãa ®Æc thï. Tõ sau kho¸n 10 (1988), khi c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n ®−îcx¸c ®Þnh trë l¹i lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, th× dßng hä vµ c¸c quan hÖ dßng hä cã sùphôc h−ng m¹nh mÏ, ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi ®êi sèng kinh tÕ - v¨n hãa - x· héi. Bµi viÕt nµy ®i vµo t×m hiÓu tÝnh cè kÕt trong ®êi sèng v¨n hãa - tÝn ng−ìng,mµ cô thÓ lµ ho¹t ®éng thùc thao viÖc giç, qua kh¶o s¸t x· héi häc nhãm chi häNguyÔn §oµi, t¸ch tõ hä gèc ë vïng ch©u thæ s«ng Hång lªn c− tró t¹i Trung du B¾cBé (lµng §¹i Kim, x· §ång TiÕn, huyÖn Phæ Yªn, tØnh Th¸i Nguyªn). Kh¶o s¸t ®−îctiÕn hµnh vµo th¸ng 3 n¨m 2001. Ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin cô thÓ ®−îc vËn dông trong nghiªn cøu nµy lµpháng vÊn s©u (5 ®èi t−îng lµ c¸c thµnh viªn cña nhãm dßng hä NguyÔn §oµi ®−îc lùachän cã tÝnh tíi yÕu tè løa tuæi, giíi, uy tÝn x· héi, vai trß trong dßng hä) vµ pháng vÊnnhãm (thùc hiÖn víi mét nhãm gåm 5 ®èi t−îng lµ ®¹i diÖn cña nhãm dßng hä NguyÔn§oµi vµ c¸c dßng hä kh¸c trong ®Þa bµn nghiªn cøu). Ngoµi ra, nghiªn cøu còng södông ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch t− liÖu cã s½n, ph−¬ng ph¸p quan s¸t... Lµng §¹i Kim lµ mét trong 5 th«n cña x· §ång TiÕn - mét x· nöa trung du,nöa ®ång b»ng thuéc huyÖn Phæ Yªn, tØnh Th¸i Nguyªn. Lµng §¹i Kim h×nh thµnh chñ yÕu bëi d©n c− cã nguån gèc tõ cïng mét khu vùcn«ng th«n truyÒn thèng ë ch©u thæ s«ng Hång nªn cÊu tróc vµ ph©n chia ®Þa vùc cñalµng cã nhiÒu nÐt t−¬ng ®ång mang¨ùc ®iÓm cña lµng cæ truyÒn so víi khu vùc quª gèc,ch©u thæ s«ng Hång. VÒ c¬ b¶n, tÝnh chÊt c− tró theo quan hÖ hä hµng vÉn lµ ®¸ng kÓ sovíi quan hÖ l¸ng giÒng. C− ngô gÇn nhau ®Ó n−¬ng tùa vµo nhau khi rñi ro, lóc hiÓmnghÌo lµ nguyªn nh©n quan träng cña sù cè kÕt dßng hä. Quan hÖ huyÕt thèng ®−îc bæsung thªm b»ng quan hÖ ®Þa vùc cµng lµm cho dßng hä thªm v÷ng ch¾c, æn ®Þnh. Tíi nay, toµn bé c− d©n §¹i Kim lµ d©n di c− tíi tõ ch©u thæ s«ng Hång, mµhÇu hÕt gåm ng−êi gèc c¸c lµng thuéc x· V¨n M«n, Yªn Phong, B¾c Ninh, trong ®ãhä NguyÔn §oµi lµ hä ®«ng nhÊt. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn66 T×m hiÓu quan hÖ dßng hä trong ho¹t ®éng cóng giç ë n«ng th«n XÐt vÒ lÞch sö di tró, nhãm dßng hä NguyÔn §oµi ë khu vùc §¹i Kim ®−îct¸ch ra tõ dßng hä NguyÔn §oµi gèc, hiÖn cßn mét bé phËn lín ®ang c− tró t¹i lµngQuan §×nh, x· V¨n M«n, huyÖn Yªn Phong, tØnh B¾c Ninh. Tõ §¹i Kim vÒ Quan§×nh kho¶ng 40 km, ®i vÒ thuËn tiÖn. Cuéc di c− cña nhãm hä NguyÔn §oµi b¾t ®Çutõ giai ®o¹n tr−íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, tíi nay ®−îc kho¶ng h¬n 70 n¨m, víi 4 ®êisinh sèng ë khu vùc §¹i Kim. Lý do di c− chñ yÕu lµ khã kh¨n vÒ kinh tÕ, kh«ng ®ñruéng, hä hµng theo nhau ®i t×m ®Êt sèng. Tíi nay, c¬ cÊu ngµnh nghÒ ë nhãm häNguyÔn §oµi di c− cã nhiÒu ®iÓm gièng víi dßng hä gèc. Bªn c¹nh nghÒ chÝnh lµ lµmruéng cßn cã nghÒ ch¨n nu«i, lµm hµng x¸o, nÊu r−îu. Víi tÝn ng−ìng tæ tiªn, sïng b¸i tæ tiªn, ng−êi ViÖt cho r»ng con ng−êi lµ bÊttö. Khi chÕt, sù tån t¹i cña con ng−êi ch−a mÊt mµ vÉn cßn tiÕp tôc ë mét n¬i nµo ®ãtrong câi v« ®Þnh. Ng−êi ta th−êng nãi “Cô t«i khuÊt nói...”, víi mong muèn kÐo qu¸khø vÒ víi hiÖn t¹i, muèn tæ tiªn lu«n lu«n sèng bªn m×nh, sèng víi con ch¸u. TÝn ng−ìng thê cóng tæ tiªn cã hai líp, t−¬ng øng lµ gia ®×nh vµ dßng téc, cã t¸cdông quan träng trong sù cñng cè quan hÖ gia ®×nh, hä hµng. Giç tæ lµ viÖc tÕ lÔ vÞthuû tæ - ng−êi ®Çu tiªn s¸ng lËp ra dßng hä, vµo dÞp kû niÖm hµng n¨m ngµy mÊt cñavÞ nµy. XÐt ë chiÒu c¹nh v¨n ho¸, ®©y lµ sù thÓ hiÖn ®¹o lý “uèng n−íc nhí nguån”trong céng ®ång ng−êi ViÖt. Ngoµi giç tæ, ng−êi ta cßn tæ chøc nh÷ng ngµy giç gia tiªnkh¸c (trong ph¹m vi vµi ba ®êi trë l¹i) ®Ó kû niÖm ngµy mÊt cña «ng bµ, cha mÑ. ViÖc cóng giç lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc sinh ho¹t v¨n hãa biÓu hiÖn ®ËmnhÊt søc m¹nh cña sù cè kÕt dßng hä. Giç ch¹p lµ dÞp ®Ó c¸c thµnh viªn dßng hä ®−îctr¶i nghiÖm c¶m gi¸c an b×nh trong sù g¾n bã Êm ¸p gi÷a nh÷ng ng−êi cßn sèng hoÆc®· mÊt, cã cïng mét mèi liªn hÖ t×nh c¶m vµ huyÕt thèng víi ng−êi ®−îc lµm giç -nh©n vËt trung t©m cña ngµy giç, ®Æc biÖt lµ ®−îc kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trongm¹ng l−íi céng ®ång dßng hä. Chøc n¨ng x· héi ...