Tình trạng cư trú và cơ sở hạ tầng ở các vùng đô thị mới tại thành phố Hồ Chí Minh - Văn Thị Ngọc Lan

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Tình trạng cư trú và cơ sở hạ tầng ở các vùng đô thị mới tại thành phố Hồ Chí Minh" dưới đây, nội dung bài viết trình bày về trình trạng cư trú, cấu trúc nhà ở, đời sống văn hóa tin thần ở các vùng đô thị mới tại thành phố Hồ Chí Minh. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tình trạng cư trú và cơ sở hạ tầng ở các vùng đô thị mới tại thành phố Hồ Chí Minh - Văn Thị Ngọc LanX· héi häc sè 4 (96), 2006 31 T×nh tr¹ng c− tró vµ c¬ së h¹ tÇng ë c¸c vïng ®« thÞ míi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh V¨n ThÞ Ngäc Lan Giíi thiÖu Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®ang trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa víi tèc ®é nhanh.C¸c vïng phô cËn néi thµnh thµnh phè ®ang trë thµnh c¸c vïng ®« thÞ ph¸t triÓnnh− lµ kÕt qu¶ cña viÖc qui ®Þnh míi vÒ vÞ thÕ hµnh chÝnh vµ sù tËp trung d©n c− tõc¸c vïng n«ng th«n ®Õn còng nh− d·n d©n néi thµnh. Tõ ngµy 1/4/1997, ®· cã 7 quËnmíi ®−îc chÝnh thøc thµnh lËp trªn mét phÇn ®Þa bµn ngo¹i thµnh cò. Qu¸ tr×nh nµykh«ng chØ lµm thay ®æi kÕt cÊu kh«ng gian vµ vËt chÊt, mµ quan träng h¬n, cßn lµmthay ®æi ®iÒu kiÖn sèng, viÖc lao ®éng m−u sinh, di ®éng x· héi, c¬ may th¨ng tiÕn vµ®Æc biÖt lµ lµm biÕn ®æi lèi sèng cña c− d©n ë c¸c vïng nµy. VÊn ®Ò d©n nhËp c−, mµphÇn lín lµ d©n nhËp c− tù do vµ d·n d©n ë néi thµnh ra ngo¹i thµnh còng lµ nh÷ngvÊn ®Ò x· héi næi cém cña qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa hiÖn nay mµ thµnh phè Hå ChÝ Minhlµ mét tr−êng hîp ®iÓn h×nh. Nh− vËy, nhiÒu vÊn ®Ò x· héi ®· vµ ®ang ®Æt ra choc«ng t¸c qu¶n lý ph¸t triÓn c¸c quËn míi thµnh lËp, vïng ngo¹i thµnh nãi riªng vµ ëthµnh phè Hå ChÝ Minh nãi chung. Cïng víi qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ c¸c mÆt vËt chÊtvµ tæ chøc x· héi cña ®« thÞ, cßn cã sù thay ®æi hÕt søc quan träng vÒ lèi sèng cña c¸cnhãm d©n c− kh¸c nhau… Trong bµi viÕt, t¸c gi¶ sö dông sè liÖu tõ c¸c c«ng tr×nhnghiªn cøu cña Trung t©m X· héi häc, ViÖn Khoa häc x· héi vïng Nam Bé trong c¸cn¨m 1999 - 2002; Côc Thèng kª thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ sè liÖu nghiªn cøu cñat¸c gi¶ n¨m 2004, ®Ò tµi “Céng ®ång d©n c− ngo¹i thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minhtrong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa” t¹i 3 ®iÓm: khu phè 3, T©n T¹o A, quËn B×nh T©n; B×nhLîi, Th¹nh Mü Lîi, quËn 2 vµ Bµ §iÓm, Hãc M«n. 1. T×nh tr¹ng c− tró Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, sù chuyÓn dÞch d©n c− diÔn ra kh¸ phøc t¹p ë c¸cvïng ven, nhÊt lµ nh÷ng vïng cã møc ®é ®« thÞ hãa cao. Tuy nhiªn, cã thÓ nhËn thÊyhai dßng dÞch c− c¬ b¶n lµ dßng dÞch c− tõ néi thµnh ra vµ dßng nhËp c− tõ c¸c tØnhvµo. Theo sè liÖu ®iÒu tra d©n sè 1/10/2004, thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 1.844.548ng−êi thuéc diÖn KT3, KT4 chiÕm 30,1% d©n sè. Cø 3 ng−êi th× cã 1 ng−êi t¹m tró.Toµn thµnh phè cã 9 quËn huyÖn cã tû lÖ ng−êi t¹m tró tíi lµm ¨n, sinh sèng cao h¬nmøc trung b×nh 30%. NhiÒu nhÊt lµ B×nh T©n víi 209.246 ng−êi chiÕm 52,8% d©n sècña quËn; Gß VÊp: 41,7%… §iÒu nµy cho thÊy søc Ðp d©n sè ngµy cµng t¨ng ®èi víi Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn32 T×nh tr¹ng c− tró vµ c¬ së h¹ tÇng ë c¸c vïng ®« thÞ míi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minhthµnh phè ®· cã mËt ®é d©n sè cao. Dßng nhËp c− tõ c¸c tØnh kh¸c vµo chñ yÕu do sù thu hót viÖc lµm cña c¸ckhu c«ng nghiÖp hoÆc khu chÕ xuÊt (Toµn thµnh phè cã 30 ph−êng, x· cã tû lÖ d©nnhËp c− sinh sèng trªn 50%, nh− tû lÖ d©n nhËp c− ë ph−êng T©n T¹o A, quËn B×nht©n lµ 73,2%; ph−êng B×nh ChiÓu, quËn Thñ §øc lµ 71,8%; ph−êng Linh X©n, quËnThñ §øc 63,9%... hÇu hÕt lµ c¸c ph−êng gÇn c¸c khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghiÖp).Dßng dÞch c− tõ néi thµnh vµ c¸c vïng phô cËn ®Õn c¸c céng ®ång vïng ven víi môc®Ých chñ yÕu lµ gi¶i quyÕt chç ë (mua ®Êt x©y nhµ). Còng cã nh÷ng céng ®ång ngo¹ithµnh tiÕp nhËn h¼n c¶ mét céng ®ång tõ n¬i kh¸c tíi (c¸c khu t¸i ®Þnh c−). Nh− vËy,kh«ng gian sinh tån ë c¸c lµng x· ngo¹i thµnh kh«ng cßn lµ cña riªng cña nhãm d©nc− b¶n ®Þa mµ ®· chÞu ¶nh h−ëng tõ nh÷ng biÕn ®æi c¬ cÊu d©n c−. Nghiªn cøu kh¶o s¸t cña Trung t©m X· héi häc, ViÖn Khoa häc x· héi t¹ithµnh phè Hå ChÝ Minh (nay lµ ViÖn Khoa häc x· héi vïng Nam Bé) n¨m 1999 chothÊy, trong ba ®iÓm kh¶o s¸t th× c− d©n ë ph−êng An Phó (QuËn 2) cã sè d©n sèng tõtr−íc 1975 lµ 50%; ë X· T©n T¹o (huyÖn B×nh Ch¸nh) lµ 46,8%; vµ ®Æc biÖt ®iÓmkh¶o s¸t ë ph−êng T©n Phó (quËn 7), lµ côm d©n c− ®−îc di dêi vµ t¸i ®Þnh c− ®Ó quyho¹ch x©y dùng khu chÕ xuÊt T©n ThuËn, nªn cã ®Õn 97,4% sè hé míi vÒ ®©y sinhsèng tõ n¨m 1991. C¸c céng ®ång kh¸c nh− ph−êng An Phó, quËn 2 vµ x· T©n T¹o,huyÖn B×nh Ch¸nh tû lÖ c− d©n ®Õn sinh sèng vµo thêi ®iÓm tõ 1991 cho ®Õn 1999còng lµ mét con sè kh«ng nhá: 28,3% t¹i An Phó vµ 35,2% t¹i T©n T¹o. N¨m 2001, Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu “§« thÞ hãa vµ vÊn ®Ò gi¶m nghÌo ®«thÞ” còng cho thÊy t¹i x· B×nh TrÞ §«ng, huyÖn B×nh Ch¸nh d©n c− t¹i chç còng chØcã 22,7%, trong khi ®ã, d©n néi thµnh di chuyÓn ra sinh sèng t¹i ®©y kh¸ nhiÒu(33,6%), vµ d©n nhËp c− tõ n«ng th«n ë c¸c tØnh kh¸c vÒ ®©y sinh sèng chiÕm tû lÖnhiÒu nhÊt, kho¶ng 44% d©n sè cña x·. Sè tõ n¬i kh¸c vÒ ®©y sinh sèng, ®−îc ph©nbæ theo thêi gian nh− sau: Tr−íc 1975: 3,2% ; tõ 1975 - 1980: 1,7%; tõ 1981-1990:3,0%; tõ 1991-2001: 92,8%. Cuéc kh¶o s¸t n¨m 2004 t¹i 3 ®Þa bµn (quËn 2, quËn B×nh T©n vµ huyÖn HãcM«n) còng thÊy r»ng c¬ cÊu thêi gian c− tró cña d©n c− kh¸ ph©n t¸n theo nhiÒu thêikú kh¸c nhau vµ ®Æc biÖt trong giai ®o¹n 1991 - 2004 sè hé tõ n¬i kh¸c ®Õn kh¸c ®Õnkh¸ ®«ng, cã tÝnh chÊt cao ®iÓm ë c¶ ba céng ®ång. B¶ng 1 : N¨m ®Õn sinh sèng t¹i ®Þa ph−¬ng kh¶o s¸t (®¬n vÞ: hé gia ®×nh) N¨m sinh sèng Vïng B×nh Lîi T©n T¹o A Bµ §iÓm n % n % n % Tõ 1975 vÒ tr−íc 38 38,0 37 37,0 37 37,0 76 - 80 15 15,0 7 7,0 10 10,0 81 - 90 10 10,0 20 20,0 14 14,0 Tõ 91 ®Õn nay 37 37,0 36 36,0 39 39,0 ...