Tổ chức hoạt động nhận thức sáng tạo theo con đường sáng chế trong dạy học vật lí ở trường phổ thông

Để góp phần thực hiện được mục tiêu của chương trình, sách giáo khoa môn Vật lí phổ thông mới sau năm 2018. Bài viết trình bày một biện pháp dạy học ở môn Vật lí phổ thông “Dạy học theo con đường sáng chế” nhằm phát triển năng lực sáng tạo cho HS.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổ chức hoạt động nhận thức sáng tạo theo con đường sáng chế trong dạy học vật lí ở trường phổ thôngUED Journal of Social Sciences, Humanities & Education – ISSN 1859 - 4603 TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI, NHÂN VĂN VÀ GIÁO DỤC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC SÁNG TẠO THEO CON ĐƯỜNG SÁNG CHẾ TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG Nhận bài: 11 – 05 – 2018 Nguyễn Văn Giang Chấp nhận đăng: 27 – 08 – 2018 Tóm tắt: Để góp phần thực hiện được mục tiêu của chương trình, sách giáo khoa môn Vật lí phổ thông http://jshe.ued.udn.vn/ mới sau năm 2018, nhiệm vụ căn bản của mỗi giáo viên (GV) dạy Vật lí phổ thông là phải thật sự đổi mới hình thức, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá nhằm hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực, đặc biệt là lực năng sáng tạo của học sinh (HS). Bài báo trình bày một biện pháp dạy học ở môn Vật lí phổ thông “Dạy học theo con đường sáng chế” nhằm phát triển năng lực sáng tạo cho HS. Từ khóa: dạy học; năng lực; sáng tạo; sáng chế; Vật lí. HS THCS, vì hầu hết kiến thức vật lí ở THCS cũng đòi1. Mở đầu hỏi có ứng dụng vào thực tiễn, mà ứng dụng là phải Theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới sẽ sáng chế ra một dụng cụ, thiết bị mới để làm được mộtđược áp dụng từ năm học 2019-2020, ở cấp THCS môn việc cụ thể nào đó trong thực tiễn.Vật lí hiện nay được tích hợp trong môn bắt buộc là Năng lực sáng tạo của HS trong HĐNT là năng lựcmôn Khoa học tự nhiên (KHTN), còn ở bậc THPT vẫn phát hiện và tìm ra vấn đề, nhiệm vụ mới; đề xuấtlà môn Vật lí (môn tự chọn). Mục tiêu mới trọng tâm phương án, ý tưởng mới về cách giải quyết vấn đề,của môn Vật lí phổ thông là hình thành và phát triển nhiệm mới đó; vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã cóphẩm chất, năng lực, đặc biệt là năng lực sáng tạo của để thực hiện các phương án, ý tưởng nhằm phát minh lạihọc sinh (HS). những kiến thức mà nhân loại đã có hoặc sáng chế lại Để HS đạt được mục tiêu mới của Chương trình (có thể sáng chế mới) các thiết bị, máy móc có thể sửmôn Vật lí ở phổ thông, điều căn bản nhất là giáo viên dụng vào trong thực tiễn.(GV) phải có khả năng thiết kế và tổ chức các hình thứchoạt động nhận thức (HĐNT) sáng tạo cho HS (như 2. Nội dunghoạt động giải quyết vấn đề trên lớp, hoạt động ngoại 2.1. Các con đường nhận thức sáng tạokhóa, trải nghiệm sáng tạo, thực hiện đề án khoa học, Theo các nhà khoa học giáo dục, biện pháp có hiệukhởi nghiệp,...) [1]. HĐNT sáng tạo của HS trong học quả nhất để phát triển năng lực sáng tạo của HS trongtập Vật lí ở trường phổ thông có những đặc điểm cơ học tập là GV phỏng theo con đường nhận thức sáng tạobản, đó là: sáng tạo lại cái mà loài người đã biết; thực của nhà khoa học để tổ chức HĐNT cho HS. Trongchất của sự sáng tạo là tập dượt sáng tạo; cái cần đạt khoa học vật lí có hai con đường nhận thức sáng tạo đóđược trong HĐNT của HS không chỉ là kiến thức, kĩ là phát minh và sáng chế.năng mới mà quan trọng hơn là hình thành ở các emphẩm chất và năng lực sáng tạo [3]. Hoạt động sáng tạo 2.1.1. Phát minh là tìm được cái tồn tại sẵn cótrong sáng chế có nhiều cơ hội tổ chức cho HS, nhất là trong tự nhiên nhưng trước đây người ta chưa biết. Ví dụ các định luật khoa học vật lí như định luật Acsimet, các định Niutơn, định luật Ôm, Jun-Lenxơ,* Liên hệ tác giả Faraday,... là các phát minh. Hoạt động nhận thức sángNguyễn Văn GiangTrường Cao đẳng Cộng đồng Kon Tum, tỉnh Kon Tum ...