Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Truyện kể địa danh của người Thái ở Việt Nam trong bối cảnh văn hoá tộc người

Mục đích nghiên cứu của Luận án nhằm đưa ra được những hình dung khái lược về không gian xã hội Thái thông qua những mối quan hệ xã hội cơ bản, từ đó hình dung cách thức mà người Thái gây dựng, củng cố nền văn hóa của mình, giúp chúng không bị “hòa tan” trước những thách thức, biến đổi của không gian và thời gian. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Truyện kể địa danh của người Thái ở Việt Nam trong bối cảnh văn hoá tộc người BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ MAI QUYÊNTRUYỆN KỂ ĐỊA DANH CỦA NGƯỜI THÁI Ở VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH VĂN HÓA TỘC NGƯỜI Chuyên ngành: Văn học dân gian Mã số:62.22.01.25 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN Hà Nội - 2021 Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS Vũ Anh Tuấn PGS.TS Nguyễn Thị HuếPhản biện 1: GS.TS Nguyễn Chí Bền Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt NamPhản biện 2: GS.TS Trần Nho Thìn Trường Đại học khoa học xã hội và Nhân vănPhản biện 3: PGS.TS Nguyễn Thị Bích Hà Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm… Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc Gia, Hà Nội hoặc Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ I.Báo - tạp chí 1. Các mối quan hệ xã hội tộc người nhìn từ truyện kể địa danh củangười Thái ở Việt Nam, Tạp chí Văn học, tháng 1.2016 2. Truyện kể địa danh của người Thái ở Việt Nam, Tạp chí Nhân lựcKHXH, tháng 4.2016 3. Vai trò của nước và sự hình thành không gian xã hội Thái tộc(nhìn từ truyện kể địa danh của người Thái ở Việt Nam), Hội thảo khoahọc Sau đại học ngành Ngữ văn, Đại học sư phạm Hà Nội, tháng 8.2017 4. Núi trong truyện kể địa danh của người Thái ở Việt Nam, Tạpchí Văn học, tháng 8.2017 5. Biểu tượng nỏ trong truyện kể địa danh của người Thái ở ViệtNam, in trong Phân tích, nghiên cứu và dịch thuật văn hoá, văn học vàngôn ngữ nước ngoài, Nxb Đại học Vân Nam, tháng 12.2018 II.Sách Nguyễn Thị Mai Quyên, Huổi pú nặm mương (Truyện kể địa danhcủa người Thái ở Việt Nam), Nxb Văn học, H,2018 1 PHẦN 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1. Lý do chọn đề tài Với tư cách là một đơn vị từ vựng, một danh từ riêng, không xuất hiện mộtcách ngẫu nhiên mà hàm chứa trong nó những vỉa tầng văn hóa, lịch sử, ngôn ngữ,những quan niệm của con người và đặc điểm vùng đất, địa danh đi vào truyện kể dângian với tư cách là những sáng tạo của người dân được truyền từ đời này sang đờikhác. Ý nghĩa của địa danh trong truyện kể vì thế không chỉ là dấu chỉ cho một vùngđất, một bản làng hay con sông ngọn suối, địa danh còn lại cùng năm tháng quantrọng bởi cái duyên cớ mà nó được sinh ra, những trải nghiệm gắn bó với cộng đồngvăn hóa, ngôn ngữ đã cùng nó tồn tại. Truyện kể địa danh vì thế cần phải đượcnghiên cứu dưới góc độ liên ngành để giải mã được các vỉa tầng ẩn chứa đằng saumỗi câu chuyện, từ đó có những kiến giải mới về lịch sử, văn hóa, truyền thống vàđặc điểm của vùng đất cũng như con người đã sản sinh ra truyện kể. Người Thái là một trong những tộc người thiểu có dân số đông vào bậc nhấtnước ta. Vai trò của văn hóa Thái trong bức khảm văn hóa đa màu sắc của dân tộcViệt Nam đến nay có lẽ không còn là điều phải bàn cãi. Tuy thế, xét từ những góc độ,mỗi thành tố trong nền văn hóa ấy lại tỏa sáng ở một góc độ, có những đóng góp khácnhau vào quá trình tộc người nói riêng và quá trình hòa nhập văn hóa các tộc ngườinói chung. Truyện kể địa danh của người Thái ở Việt Nam với những câu chuyện gắnbó trực tiếp với đời sống nhân dân Thái từ miền Bắc đến miền Trung là nơi chứađựng nhiều giá trị văn hóa tộc người quý giá cần được khám phá. Xuấ t phát từ nhâ ̣n thức về vai trò của văn hóa – văn ho ̣c dân Thái trong viê ̣c bảotồ n và phát huy bản sắ c văn hóa tô ̣c người, năm 2010 chúng tôi đã hoàn thành mô ̣t côngtrı̀nh nghiên cứu mang tên Truyê ̣n kể điạ danh của người Thái ở Viê ̣t Nam. Công trıǹ hđã hoàn thành được mu ̣c tiêu đề ra là xây dựng khái niê ̣m truyê ̣n kể điạ danh Thái, bướcđầ u thố ng kê được mô ̣t số lượng truyê ̣n kể điạ danh (56 truyê ̣n) và chı̉ ra những giá tri ̣nô ̣i dung, thi pháp cùng dâu ấ n văn hóa tô ̣c người (gồ m dấ u ấ n văn hóa vâ ̣t chấ t và dấ uấ n văn hóa tinh thầ n) trong tâ ̣p hợp truyê ̣n kể . Viê ̣c làm đó dù đã đa ̣t được mô ̣t số kế tquả nhấ t đinh ̣ song cũng cho thấy xung quanh truyện kể địa danh Thái tộc còn rất nhiềuvấn đề tồ n ta ̣i cầ n giải quyế t, đơn cử như viê ̣c thố ng kê và hoàn thiê ̣n hơn nữa tâ ̣p hợp 2truyê ̣n kể vô cùng phong phú và nhìn tập hợp ấy trong bố i cảnh văn hóa tô ̣c người đểthấ y được mố i quan hê ̣ hữu cơ giữa điạ danh với môi trường văn hóa đã sản sinh rachúng, tı̀m ra những mắ t xı́ch văn hóa, đă ̣c biê ̣t là cách thức chúng được trao truyề n,hướng tới mu ̣c tiêu bảo tồ n và nuôi dưỡng văn hóa tô ̣c người. Từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài Truyê ̣n kể điạ danhcủa người Thái ở Viê ̣t Nam trong bố i cảnh văn hóa tôc̣ người làm đề tài nghiên cứucủa mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Góp phần vào việc sưu tầm, công cố kho tàng văn học dân gian Thái. Tìm ranhững giá trị lịch sử, văn hóa ẩn chứa trong kho tàng truyện kể địa danh của ngườiThái ở Việt Nam, từ đó chỉ ra những hằng số, những cách thức tư duy mang tính biểutrưng của tộc người thông qua thế giới biểu tượng được hình thành trong truyện kể. Đưa ra được những hình dung khái lược về không gian xã hội Thái thông quanhững mối quan hệ xã hội cơ bản, từ đó hình dung cách thức mà người Thái gâydựng, củng cố nề ...