Tổng tích hợp lý thuyết, một trào lưu mới của tiến trình phát triển xã hội học - Tô Duy Hợp

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Tổng tích hợp lý thuyết, một trào lưu mới của tiến trình phát triển xã hội học" dưới đây, nội dung bài viết trình bày về các kiểu tổng hợp trong lý thuyết xã hội học, giới thiệu đến các bạn trào lưu mới của tiến trình phát triển xã hội học,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tổng tích hợp lý thuyết, một trào lưu mới của tiến trình phát triển xã hội học - Tô Duy HợpX· héi häc sè 2 (86), 2004 15 Tæng - tÝch hîp lý thuyÕt, mét trµo l−u míi cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn x· héi häc T« Duy Hîp Trong T¹p chÝ X· héi häc (sè 1(65), 1999) cã bµi “Lý thuyÕt” cña AnthonyGiddens do tiÕn sÜ Vò M¹nh Lîi dÞch vµ giíi thiÖu. ë cuèi bµi cã ®o¹n viÕt: “Thùc tÕr»ng kh«ng cã c¸ch tiÕp cËn lý thuyÕt duy nhÊt nµo thèng trÞ toµn bé x· héi häc cãthÓ tá ra lµ dÊu hiÖu yÕu kÐm trong ngµnh nµy. Nh−ng thùc tÕ kh«ng ph¶i nh− vËy.Ng−îc l¹i, sù ganh ®ua cña c¸c c¸ch tiÕp cËn lý thuyÕt vµ c¸c lý thuyÕt lµ ®èi thñ cñanhau, lµ mét biÓu hiÖn søc sèng cña ho¹t ®éng x· héi häc. Trong viÖc nghiªn cøu conng−êi - lµ b¶n th©n chóng ta - sù ®a d¹ng vÒ lý thuyÕt gióp chóng ta tr¸nh khái gi¸o®iÒu. Hµnh vi con ng−êi rÊt phøc t¹p vµ nhiÒu chiÒu c¹nh, vµ rÊt khã cã kh¶ n¨ngr»ng mét quan ®iÓm lý thuyÕt cã thÓ bao trïm tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cña nã. TÝnh ®ad¹ng trong t− duy lý luËn cung cÊp nguån ý t−ëng phong phó mµ chóng ta cã thÓ rótra trong nghiªn cøu, vµ nã kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o lµ v« cïng cÇn thiÕt ®èi víitiÕn bé trong c«ng t¸c x· héi häc” VÒ t×nh tr¹ng cã nhiÒu (thËm chÝ qu¸ nhiÒu) lý thuyÕt kh¸c nhau, kh«ng c¹nhtranh hoÆc c¹nh tranh (thËm chÝ ®èi lËp, lo¹i trõ nhau) trong x· héi häc xuyªn suètlÞch sö h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña bé m«n khoa häc x· héi nµy, ®· ®−îc ghi nhËntrong c¸c s¸ch gi¸o khoa x· héi häc vµ s¸ch chuyªn kh¶o vÒ lý thuyÕt x· héi häc.Ch¼ng h¹n, trong s¸ch X· héi häc1 cña c¸c t¸c gi¶ D. Light, S.Keller, C.Calhoun ®·cho thÊy râ sù t−¬ng ph¶n, ®èi chäi nhau gi÷a c¸c lý thuyÕt nÒn t¶ng trong x· héihäc qua h×nh 1.2. Sù ®èi lËp, lo¹i trõ lÉn nhau gi÷a lý thuyÕt chøc n¨ng vµ lý thuyÕt xung ®ét(quyÒn lùc) chñ yÕu tËp trung ë vÊn ®Ò thùc chÊt cña sù liªn kÕt x· héi, lµ dùa trªnc¬ së chøc n¨ng hay lµ xung ®ét (quyÒn lùc) ? Cßn sù ®èi lËp, lo¹i trõ nhau gi÷a lý1 Xem, Donald Light, Suzanne Keller, Graig Calhoun. Sociology. Fifth Edition. Alferd A. Knopf, Inc. NewYork, 1989, p.22. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn16 Tæng - tÝch hîp lý thuyÕt, mét trµo l−u míi cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn x· héi häcthuyÕt cÊu tróc vµ lý thuyÕt hµnh ®éng chñ yÕu xoay quanh vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh luËnkhi xö lý quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi (nhãm, céng ®ång, tËp thÓ, tæ chøc, thiÕtchÕ, v,v…). NghÜa lµ, xÐt cho cïng, ai quyÕt ®Þnh ai? X· héi quyÕt ®Þnh c¸ nh©n hayc¸ nh©n quyÕt ®Þnh x· héi ? Hµnh ®éng (Action) Chøc n¨ng QuyÒn lùc (Function) (Power) CÊu tróc (Structure) S¸ch “NhËp m«n x· héi häc”2 cña c¸c t¸c gi¶ Tony Bilton, Kenvin Bonnett,…ghi nhËn thªm r»ng, sù ®èi ®Çu gi÷a c¸c tr−êng ph¸i lý thuyÕt x· héi häc lµ kh¸triÖt ®Ó, kh«ng chØ trªn b×nh diÖn b¶n thÓ luËn mµ cßn c¶ trªn b×nh diÖn ph−¬ngph¸p luËn nghiªn cøu khoa häc. H×nh 12.3 (trang 490) cho ta thÊy râ nguyªn t¾c lýthuyÕt nµo th× ph−¬ng ph¸p ®ã nh− sau:(2) Xem, Tony Bilton, Kenvin Bonnett,… NhËp m«n x· héi häc, NXB khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1993, tr456 vµ 490. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn T« Duy Hîp 17 X· héi häc T¸c ®éng qua l¹i3 D©n téc ph−¬ng4Thùc chøng cÊu tróc t−îng tr−ng ph¸p luËn Ph¶nluËn thùc chøng luËnPh−¬ng ph¸p §iÒu tra Quan s¸t5th−êng sö dông trong cuéc B¶ng c©u hái ®ãng/ Nghiªn cøu d©n téc häc pháng vÊn cÊu tróc pháng vÊn më kh«ng cÊu tróc, ph©n tÝch trong trß chuyÖn. Sè liÖu ®Þnh l−îng6 Sè liÖu ®Þnh tÝnh7 (Nh−: thèng kª) (Nh−: ý nghÜa chñ thÓ)Gi¶ ®Þnh Thùc tÕ cã thÓ ®−îc ®Þnh l−îng Thùc tÕ kh«ng thÓ ®Þnh l−îng c¸c biÕn sè t−¬ng liªn nh− tû lÖ nh−: kh«ng cã tû lÖ tù tö tù tö thùc ...