Trao đổi chung quanh vấn đề Dân tộc nhạc học ở Việt Nam

Trong bài viết này, tác giả đưa ra một số suy nghĩ nhằm hướng tới việc đào tạo những nhà nghiên cứu âm nhạc có thể đáp ứng những nhu cầu thực tiễn của việc nghiên cứu âm nhạc cũng như văn hóa xã hội trong nước hiện nay, đồng thời để khỏi bị lạc hậu với thế giới do việc tự bó hẹp trong phạm vi của Dân tộc nhạc học, nên lưu ý tới việc đào tạo những nhà nghiên cứu âm nhạc “đa năng’ có thể thực hiện được những đề tài nghiên cứu thuộc nhiều chuyên ngành có quan hệ gần gũi, chẳng hạn Dân tộc nhạc học, Nhân học âm nhạc, Văn hóa học âm nhạc... Mời các bạn cùng tham khảo để biết thêm nội dung chi tiết!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Trao đổi chung quanh vấn đề Dân tộc nhạc học ở Việt NamTẠP CHÍ VHDG s ố 1/2011 73 tộc nhạc học” là thích hợp hơn cả. Bỏi lẽ, từ “Dân tộc nhạc học” giữ được cái gốcTRAO ĐỔI CHUNG QUANH musicology!musicology, tức là âm nhạc học (gọi tắt là nhạc học), trongVÂN ĐÊ OÂN TỘC NHẠC nguyên gốc tiếng Anh, Pháp của từ nàyHỌC ở VIỆT NAM__ ■ ________ ■ (EthnomusicologyfEthnomusicologie), chứ không phải Dân tộc học (Ethnologie/Ethnology). Nếu xét theo cấuNGUYỄN THỤY LOAN trúc từ trong tiếng Việt, từ bổ nghĩa cho từ chính chỉ có thể - hoặc là đứng ở sau từ 1. Ethnomusicologie - như tôi hiểu chính (ví dụ: xe ca - xe tải • xe buýt...), 1.1. v ề từ “Ethnomusỉcology”! hoặc là đứng ở trước từ chính (ví dụ: sơ“Ethnomusỉcologỉe” cấp - trung cấp, hoặc tiểu học - trung 1.1.1. Nội hàm của nó - từ nguyên gốc học - đại học - cao học...). Chưa thấytiếng Anh, Pháp trường hợp n à o .“nhồi” từ bổ nghĩa vào Vổi sự hiểu biết rất hạn hẹp và chủ giữa - khi từ chính có nhiều âm tiết, nhưquan của tôi, Ethnomusicologie (tiếng trưòng hợp nếu dùng âm nhạc dân tộcPháp, gốc từ tiếng Anh - Ethnomusicology), học với tư cách là một từ ghép, trong đógiông như một câý, trong đó gốc của nó là âm nhạc học là tử chính và dân tộc làMusicologie/Musicology - tức là Âm nhạc phần bổ trỢ cho từ chính* Ngoài ra, (1).học, trên cái gốc đó người ta đã chiết cành ngành nghiên cứu này đã được hìnhtừ cây Ethnologie/Ethnology (Dân tộc học) thành - trước hết, từ nhu cầu của giới Âmđể ghép vào gốc cây Musicologie/ nhạc học(2). Đối tượng nghiên cứu của nó -Musicology. Khi nhựa và các tế bào của hai như sẽ trình bày ở tiểu mục tiếp theogiông cây này đã hổa trộn vào nhau thì một cũng phản ánh điều này.giống cây lai mới sẽ được hình thành và 1.2. Đối tượng và phương phápquả của nó chứa đựng gien của cả tiếp cận, phương pháp nghiên cứuMusicologie và Ethnologie. của Ethnomusỉcologỉe Như vậy, bản thân từ Ethnomusỉcólogie / Đôĩ tượng nghiên cứu của Ethnomusicologìe,Ethnomusicology cho thấy: đây là một liên đương nhiên là các hiện tượng âm nhạc.ngành nghiên cứu (hoặc một khoa học liên Tuy nhiên, những hiện tượng âm nhạc đóngành), mà ở những thời kì đầu, đó là một sẽ không được xem xét một cách biệt lập -khoa học liên ngành giữa Ầm nhạc học thuần túy từ góc độ Âm nhạc học, mà(Musỉcologie / Musicology) và Dân tộc học chúng được xem xét, đánh giá cả từ hai(EthnologielEthnology). góc độ Âm nhạc học và Dân tộc học. Cụ thể hơn, các hiện tượng âm nhạc sẽ được 1.1.2. Ethnomusicologie và từ tương xem xét trong môĩ quan hệ hữu cơ giữađương trong tiếng Việt các yếu tố và môi trường (bao gồm cả con Xuất phát từ gốc tiếng Anh (và từ tương người), mà từ đó nó được sản sinh, trongđương trong tiếng Pháp), tôi nghĩ rằng, cho đó nó được sử dụng và phát huy tác dụngtới nay, trong các từ tiếng Việt dùng để chỉ của mình. Nói cách khác, ồ những côngEthnomusicology/Ethnomusicologie, từ “Dân trình Ethnomusicologie, các hiện tượng74 NGHIÊN CỨU - TRAO Đổlâm nhạc sẽ được nhìn nhận trong môĩ cảm thấy “bứt rứt” vì sự thiếu hụt nhữngquan hệ hữu cơ với các hiện tượng thuộc khía cạnh hoặc chi tiết mà họ quan tâmnhiều lĩnh vực nghiền cứu khác, trong đó có liên quan tới âm nhạc được giới thiệunổi bật nhất là Dân tộc học. Tất nhiên, đó trong những công trình đó.là môĩ quan tâm chính yếu khi chuyên Còn với Dân tộc nhạc học, do các hiệnngành này mổi ra đòi. Theo thời gian, tượng âm nhạc luôn được xem là kháchngày nay mốỉ quan tâm của các nhà dân thể đồng thời là đôĩ tượng nghiên cứu,tộc nhạc học không chỉ giới hạn ở các khíacạnh thuộc lĩnh vực Dân tộc học của các cho nên trong quá trình tiếp cận, các khíahiện tượng âm nhạc, mà đã được mở rộng cạnh về Âm nhạc học liên quan tới nóra cả những khía cạnh thuộc nhiều lĩnh cũng được quan tâm xem xét đầy đủ bênvực khác như Văn hóa học, Nhân học..., cạnh các khía cạnh về Dân tộc học và Vănthậm chí cả Địa lí học, Sinh thái học. hóa học. Nói cách khác, ỏ Dân tộc nhạc học, cả hai vế Âm nhạc học và Dân tộc Sự khác biệt của việc nghiên cứu các học đều được quan tâm và đi sâu nhưhiện tượng âm nhạc của Ethnomusicologie nhau để hỗ trợ cho nhau và giải quyếtso vổi Ethnologie chính là ỏ: a) cách nhìn những khía cạnh của cả hai ngành khoanhận âm nhạc với tư cách một khách thể học này. Tất nhiên, sản phẩm “ra lò” saunghiên cứu, và b) độ sâu của việc xem điền dã, nghiên cứu sẽ còn tùy thuộcxét, nghiên cứu những khía cạnh âm những khía cạnh khác như sẽ trình bàynhạc. Khác với Ethnomusicologie, với dưới đây.Ethnologie, âm nhạc - phần lớn chỉ được 1.3. Sản phẩm của Ethnomusỉcologìecoi như một hợp phần trong tổng thể văn ...