Tri thức dân gian của ngư dân Đà Nẵng

Tri thức là kết quả của các quá trình nhận thức của con người, là sự hiểu biết, sáng tạo và những khả năng, kỹ năng của con người qua quá trình đúc rút kinh nghiệm lâu dài trong đời sống cộng đồng để ứng dụng nó vào việc tạo ra cái mới nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tri thức dân gian của ngư dân Đà NẵngNghiên cứu - Trao đổi TRI THỨC DÂN GIAN CỦA NGƯ DÂN ĐÀ NẴNG ? Đinh Thị Trang * T ri thức là kết quả của các quá trình nhận thức của con người, là sự hiểu biết, sáng tạo và những khả năng, kỹ năng của con người qua quá trình đúcrút kinh nghiệm lâu dài trong đời sống cộng đồng đểứng dụng nó vào việc tạo ra cái mới nhằm mục đíchpháttriển kinh tế - xãhội. Những tri thức do nhân dântạo ra, đúc kết trở thành những kinh nghiệm được lưutruyền trong dân gian từ đời này sang đời khác đượcgọi là tri thức dân gian. Giáo sư Ngô Đức Thịnh, mộttrong những chuyên gia nghiên cứu hàng đầu củaViệt Nam về văn hóa đã cho rằng, tri thức dân gianbao gồm:1) Tri thức về môi trường tự nhiên (địa lý, tránh được những mất mát về người cũng như tài sảnthời tiết, khí hậu...); 2) Tri thức về con người (bản thân: trong quá trình ra khơi đánh bắt kéo dài hàng thángy học dân gian và dưỡng sinh dân gian); 3) Tri thức trời lênh đênh trên biển cả mênh mông. Những triứng xử xã hội (ứng xử cá nhân và ứng xử cộng đồng); thức này thường dựa trên sự quan sát những hiện4) Tri thức sản xuất (kỹ thuật và công cụ sản xuất). tượng tự nhiên như: gió, chớp, sóng, mây, trăng sao, Ở Đà Nẵng, tri thức dân gian của cộng đồng ngư con nước,… để dự đoán. Ngày xưa, khi chưa có máydân ven biển cũng bao gồm những tri thức về thời móc, thiết bị định vị, ngư dân đánh cá ngoài khơitiết, con người, trong ứng xử xã hội, trong sản xuất,... mỗi khi muốn đi vào bờ thì phải nhìn sao mai mọc ởTrong quá trình nghiên cứu tư liệu và điền dã tại các hướng nào rồi theo hướng đó mà tiến.phường ven biển Đà Nẵng, chúng tôi đã thu thập Người dân miền biển Đà Nẵng có nhiều kinhđược khá nhiều tư liệu liên quan đến tri thức dân gian nghiệm trước những tín hiệu tự nhiên, như sự thaycủa cư dân vùng đất này. đổi bất thường trên bầu trời hoặc những hiện tượng 1. Tri thức dân gian thể hiện qua thời tiết lạ xung quanh mà đoán biết tình hình thời tiết ở vùng đất mình đang sinh sống. Đặc biệt, mỗi khi nhìn thấy Những tri thức về thời tiết được ngư dân Đà Nẵng sao tua rua là họ lại lo lắng một năm mất mùa:đúc kết tự bao đời nay. Nó thể hiện sắc thái riêng củađịa phương, đồng thời có tính khái quát cao, có thể - Sao tua rua mọc, vàng cây chết lá.áp dụng cho nhiều địa phương khác trên cả nước. Sao tua rua lặn, chết cá chết tôm.Chính nhờ những kinh nghiệm được lưu truyền trong - Đời ông cho chí đời chadân gian từ đời này sang đời khác mà người dân sốngbằng nghề đánh bắt thủy hải sản trên biển phần nào Mây phủ Sơn Trà, không gió thì mưa.* ThS., Liên hiệp các hội Văn học - Nghệ thuật Đà Nẵng.42 Phaùt trieån Kinh teá - Xaõ hoäi Ñaø Naüng Nghiên cứu - Trao đổi - Chiều chiều mây phủ Sơn Trà Ngư dân thường quan sát mặt trăng, nếu thấy Sấm rền Non Nước, trời đà chuyển mưa. trăng non (trăng từ khoảng mồng 8 đến 12 âm lịch) nằm nghiêng thì sau vài ngày sóng mặt biển thường - Mống đóng đằng tây mưa rây gió giật. rất cao, gió sẽ rất lớn, có thể có bão. Còn nếu trăng - Mống dài trời lụt, mống cụt trời mưa. khuyết mà nằm ngang thì trời trong xanh, rất đẹp, có thể ra khơi bình thường. - Mống cao gió táp, mống rạp mưa dầm. Họ còn dự đoán bão qua các hiện tượng như bùn - Mây kéo xuống biển thì nắng chang chang non ở biển, sóng trên gành, trên cửa, màu nước,... Mây kéo lên ngàn thì mưa như trút. Nước biển thường có màu xanh hoặc màu lục, nếu - Chớp phía đông, mưa giông đã tới. nước biển ở một vùng nào đó có màu xanh da trời càng nhạt thì thường hay xảy ra những cơn bão, mưa - Ba con chảy, bảy con cường. lớn; hoặc nước biển bỗng nhiên đổi màu sậm là ...