Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội, mạng lưới xã hội đối với nghiên cứu về quyền của người lao động trong doanh nghiệp FDI ở Việt Nam - Nguyễn Văn Tuấn

Sơ lược về lý thuyết mạng lưới xã hội và vốn xã hội, vận dụng lý thuyết vốn xã hội, mạng lưới xã hội, nghiên cứu vấn đề thực hiện quyền lao động của lao động tại các doanh nghiệp FDI là những nội dung chính trong bài viết "Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội, mạng lưới xã hội đối với nghiên cứu về quyền của người lao động trong doanh nghiệp FDI ở Việt Nam". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội, mạng lưới xã hội đối với nghiên cứu về quyền của người lao động trong doanh nghiệp FDI ở Việt Nam - Nguyễn Văn TuấnXã hội học, số 3(111), 2010 13 TRIÓN VäNG CñA C¸CH TIÕP CËN VèN X· HéI, M¹NG L¦íI X· HéI §èI VíI NGHI£N CøU VÒ QUYÒN CñA NG¦êI LAO §éNG TRONG DOANH NGHIÖP FDI ë VIÖT NAM NguyÔn V¨n TuÊn * I. S¬ lîc vÒ lý thuyÕt m¹ng líi x· héi vµ vèn x· héi 1.1. Néi dung vèn x· héi Lý thuyÕt vÒ vèn x· héi chØ ra r»ng, mçi con ngêi, tæ chøc ®Òu cã vèn x· héi cñariªng m×nh. Vèn nµy bao gåm 1) c¸c mèi liªn kÕt cña hä trong mét tæ chøc, trong métnhãm x· héi nhá, nh gia ®×nh, b¹n bÌ; trong c¬ quan vµ víi c¸c ®èi tîng kh¸c; 2) lµc¸c hµnh ®éng chuÈn ®· ®îc céng ®ång, chÝnh quyÒn thÓ chÕ ho¸, ®îc chÝnh thøcho¸ buéc mäi c¸ nh©n ho¹t ®éng trong tæ chøc ®ã ph¶i tu©n theo; 3) Sù chÊp hµnhhoÆc tu©n theo c¸c hµnh vi chuÈn mùc ®· ®îc céng ®ång th«ng qua. Trong ®iÒu kiÖnhiÖn nay, nh÷ng biÕn ®æi cña m«i trêng kinh tÕ, x· héi, khoa häc - c«ng nghÖ vµth«ng tin cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ vµo viÖc h×nh thµnh vµ sö dông vèn x· héi cña mçingêi vµ tæ chøc. Vèn x· héi cã 3 chøc n¨ng. Mét lµ, chøc n¨ng liªn kÕt (bonding), lµm cho c¸cnh©n, tæ chøc g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. Sù g¾n bã nµy dùa trªn nh÷ng mèi quan hÖtruyÒn thèng, vèn cã cña con ngêi nh quan hÖ huyÕt thèng gia ®×nh, t×nh c¶m b¹nbÌ, quª h¬ng. Nhng còng do chøc n¨ng nµy mµ con ngêi trë nªn thiÕu chñ ®éng,s¸ng kiÕn, khã thÝch øng víi nh÷ng ®æi míi, thay ®æi. Hai lµ, chøc n¨ng híng rangoµi (brirgding). §©y lµ chøc n¨ng cã ®îc nhê nh÷ng quan hÖ yÕu (weak ties) cñacon ngêi - vµ nh÷ng quan hÖ quen biÕt, b¾c cÇu, th«ng qua b¹n bÌ, quan hÖ cña gia®×nh, th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Ba lµ, chøc n¨ng kÕt nèi. Nhê 2chøc n¨ng trªn, con ngêi tæ chøc c¸c kÕt nèi cña m×nh. C¸c kÕt nèi nµy chñ yÕu lµ kÕtnèi bªn trong hoÆc híng ra bªn ngoµi vµ kÕt nèi tíi nh÷ng vÞ thÕ cao h¬n. Trongnh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ, t¬ng quan cña 2 chøc n¨ng ®ã cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ tíi kh¶n¨ng kÕt nèi cña c¸ nh©n, tæ chøc. Vèn x· héi ®îc ph©n tÝch ë 3 cÊp ®é: Vi m«, trung gian vµ vÜ m«. ë møc vi m«,vèn x· héi bao gåm c¸c mèi liªn hÖ th©n thiÕt víi gia ®×nh, b¹n bÌ; ë cÊp ®é trung gian,vèn x· héi bao gåm c¸c mèi quan hÖ trong c¸c céng ®ång, tæ chøc x· héi, trong c¸c c¬quan, doanh nghiÖp; ë cÊp vÜ m«, vèn x· héi bao gåm: c¸c mèi liªn kÕt gi÷a c¸c ®Þaph¬ng vµ liªn kÕt quèc gia xuyªn qua c¸c ®Þa ph¬ng. ë 3 cÊp nµy cã ®iÓm chung vÒmÆt chøc n¨ng cña vèn x· héi. NÕu mét nghiªn cøu nµo ®ã chØ ®Ò cËp ®Õn mét cÊp ®écña vèn x· héi th× cÇn xem xÐt thªm sù t¸c ®éng cña cÊp kh¸c. VÝ dô, nÕu con ngêitrong mét x· héi b¾t ®Çu víi c¸c mèi quan hÖ yÕu víi gia ®×nh cña hä (khi nghiªn cøu* TS, ViÖn X· héi häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh. Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn14 Triển vọng của cách tiếp cận vốn xã hội…..vèn x· héi ë cÊp vi m«), th× ®iÒu ®ã lµm mÊt ®i chøc n¨ng t¨ng cêng sù tham gia cñahä trong céng ®ång hoÆc hä sÏ tÝch cùc h¬n trong viÖc tham gia ë møc quèc gia (vÜ m«). Vèn x· héi cã thÓ ®îc xem xÐt tõ gãc ®é x· héi häc vµ kinh tÕ häc. ë gãc ®é x·héi häc, ngêi ta c¨n cø vµo c¸c mèi liªn kÕt hay c¸c quan hÖ mµ c¸c c¸ nh©n cã ®îc;c¨n cø vµo uy tÝn, vÞ thÕ x· héi, vµo sù tin cËy, uy tÝn cña c¸ nh©n tæ chøc quèc gia.B»ng nh÷ng tiªu chÝ vµ thang ®o cho c¸c néi dung ®ã ®Ó gi¶i thÝch vèn x· héi lµ phongphó hay nghÌo nµn vµ nã ®ãng gãp vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña c¸ nh©n, tæ chøc,quèc gia nh thÕ nµo. Trªn gãc ®é kinh tÕ, ngêi ta xem xÐt ®Õn nh÷ng lîi Ých vµ chiphÝ bá ra ®Ó h×nh thµnh, duy tr× vµ ph¸t triÓn vèn x· héi ®Ó ®¹t ®îc t¨ng trëng vµph¸t triÓn. 1.2. Néi dung m¹ng líi x· héi C¸c nhµ nghiªn cøu dïng kh¸i niÖm m¹ng líi x· héi ®Ó chØ phøc thÓ c¸c mèiquan hÖ x· héi do con ngêi x©y dùng, duy tr× vµ ph¸t triÓn trong cuéc sèng thùc cñahä víi t c¸ch lµ thµnh viªn x· héi.1 Còng cã ngêi cho r»ng, m¹ng líi x· héi lµ mét tËp hîp c¸c mèi quan hÖ gi÷ac¸c thùc thÓ x· héi gäi chung lµ c¸c actor. C¸c thùc thÓ x· héi nµy kh«ng chØ lµ c¸c c¸nh©n mµ cßn lµ c¸c nhãm x· héi, c¸c tæ chøc, c¸c thiÕt chÕ, c¸c c«ng ty xÝ nghiÖp vµ c¶c¸c quèc gia. C¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c actor còng cã thÓ mang nhiÒu néi dung kh¸cnhau tõ sù t¬ng trî, trao ®æi th«ng tin cho ®Õn viÖc trao ®æi hµng hãa, trao ®æi c¸cdÞch vô 2. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i coi m¹ng líi x· héi lµ phøc hîp c¸c mèi quan hÖho¹t ®éng cña c¸c actor (thµnh viªn tham gia) trong céng ®ång do con ngêi x©y dùng,duy tr× vµ ph¸t triÓn. M¹ng líi x· héi lµ m«i trêng, ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh viªntham gia h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ khai th¸c c¸c mèi quan hÖ x· héi trong ...