Từ ý kiến của Hoài Thanh về con người cá nhân, nghĩ về vấn đề con người cá nhân trong văn học trung đại Việt Nam

Xuất phát từ ý kiến của Hoài Thanh và một số nhà phê bình văn học đương đại bàn về vấn đề con người cá nhân trong văn học trung đại Việt Nam, bài viết đã đưa ra những luận điểm và phương pháp luận cơ bản nhằm giải quyết vấn đề con người cá nhân hay con người cộng đồng phi cá nhân trong văn học trung đại.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Từ ý kiến của Hoài Thanh về con người cá nhân, nghĩ về vấn đề con người cá nhân trong văn học trung đại Việt Nam ph¹m thÞ hång Tõ ý KIÕN CñA HOµI THANH VÒ CON NG¦êI C¸ NH¢N, NGHÜ VÒ VÊN §Ò CON NG¦êI C¸ NH¢N TRONG V¡N HäC TRUNG §¹I VIÖT NAM Ph¹m ThÞ Hång * Tãm t¾t: XuÊt ph¸t tõ ý kiÕn cña Hoµi Thanh vµ mét sè nhµ phª b×nh v¨n häc ®­¬ng ®¹i bµn vÒ vÊn ®Ò con ng­êi c¸ nh©n trong v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam, bµi viÕt ®· ®­a ra nh÷ng luËn ®iÓm vµ ph­¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò con ng­êi c¸ nh©n hay con ng­êi céng ®ång phi c¸ nh©n trong v¨n häc trung ®¹i. Tõ khãa: Hoµi Thanh, con ng­êi c¸ nh©n, v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam, con ng­êi céng ®ång. VÊn ®Ò cã hay kh«ng con ng­êi c¸ nh©n ch­¬ng. Råi ta nh×n l¹i v¨n ch­¬ng ta, c¸i trong v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam lµ vÊn c¶nh t­îng rùc rì kia t×m ®©u thÊy. Mét ®Ò kh¸ phøc t¹p. VÊn ®Ò nµy ®· ®­îc nªu bªn lµ c¶ mét ®¸m rõng s©u hoa th¬m cá lªn tõ ®Çu thÕ kØ XX vµ cho ®Õn nay vÉn l¹ kh«ng thiÕu mét thø g×. Mét bªn lµ mét thu hót ®­îc nhiÒu sù quan t©m cña giíi kho¶ng ®ång kh« khan, l¬ th¬ mÊy côm nghiªn cøu v¨n häc. Trong bµi viÕt nµy, tõ c©y nh­ rôt rÌ, e sî d­íi ¸nh n¾ng gay g¾t quan ®iÓm cña Hoµi Thanh vÒ con ng­êi cña mÆt trêi”(1). TÊt nhiªn, ë ®©y Hoµi c¸ nh©n, chóng t«i sÏ rót ra nh÷ng luËn Thanh muèn cæ vò cho v¨n häc míi theo ®iÓm c¬ b¶n vµ ph­¬ng ph¸p luËn nh»m mÉu h×nh ch©u ¢u nªn ®· cùc ®oan khi lµm râ vÊn ®Ò cã hay kh«ng con ng­êi c¸ nhËn ®Þnh vÒ v¨n häc ViÖt Nam truyÒn nh©n trong v¨n häc ViÖt Nam trung ®¹i. thèng. Nh­ng qu¶ thùc lµ nh÷ng khu«n Ph­¬ng ph¸p nµy nh­ ta sÏ thÊy, chñ mÉu, quy ph¹m, ­íc lÖ, nh÷ng quan niÖm tr­¬ng quy con ng­êi ViÖt Nam truyÒn “thuËt nhi bÊt t¸c” cña qu¸ khø ®· ®Ì thèng vÒ c¸c mèi quan hÖ mµ quan hÖ gia nÆng lªn t©m lý s¸ng t¸c cña c¸c t¸c gi¶ ®×nh ®­îc ®Æt lµm nÒn t¶ng, tõ ®ã më réng thêi trung ®¹i nªn c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña c¸c ra quan hÖ lµng, n­íc. Tøc lµ tr­íc hÕt nhµ v¨n thêi kú nµy bÞ lu mê. ph¶i xÐt vÊn ®Ò tõ c¸i gèc øng xö v¨n hãa. Truy t×m nguyªn nh©n trªn, theo Hoµi 1. ý kiÕn cña Hoµi Thanh vÒ con Thanh cã hai lý do: sù ®µn ¸p cña chÕ ®é ng­êi c¸ nh©n trong: “Thµnh thùc vµ tù chuyªn chÕ mÊy ngh×n n¨m; sù kiÒm chÕ do trong v¨n ch­¬ng” vµ “Mét thêi ®¹i cña x· héi. Sù can thiÖp cña chÕ ®é chuyªn trong thi ca” chÕ chØ cã h¹i cho v¨n häc, v× nã dÉn ®Õn N¨m 1939, trªn b¸o Tao ®µn, Hoµi nh÷ng phÐp t¾c lµm v¨n ch­¬ng hÑp hßi vµ Thanh viÕt bµi Thµnh thùc vµ tù do trong kh«ng cã sù s¸ng t¹o. MÆt kh¸c, sù rµng v¨n ch­¬ng, bµn vÒ nguyªn nh©n v× sao buéc cña x· héi, c¸i x· héi coi th­êng c¸ v¨n ch­¬ng truyÒn thèng cña ViÖt Nam nh©n ®· lµm nghÌo nµn v¨n ch­¬ng. ¤ng l¹i nghÌo nµn xÐt vÒ sù phong phó c¸ tÝnh cho r»ng: “Nh÷ng d©y quan hÖ qu¸ chÆt s¸ng t¹o. T¸c gi¶ ®· lËp luËn b»ng c¸ch chÏ nã rµng buéc mäi ng­êi trong x· héi. so s¸nh: “Ta h·y më pho v¨n häc sö n­íc C¸ nh©n, c¸i b¶n s¾c cña c¸ nh©n lµ mét Ph¸p ch¼ng h¹n. Trong kho¶ng h¬n bèn ®iÒu huyÔn t­ëng, mét ®iÒu kh«ng cã... §· tr¨m n¨m, biÕt bao nhµ v¨n cã tiÕng, mçi (*) ThS V¨n häc, NCS Khoa V¨n häc, Häc viÖn Khoa nhµ v¨n cã mét ®Æc s¾c riªng, kh¸c nhau häc x· héi. tõ lêi v¨n, ý v¨n, cho ®Õn quan niÖm v¨n (1) Hoµi Thanh, Tao §µn, sè 6, ngµy 16/5/1939. Sè 2-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 53 tõ ý kiÕn cña hoµi thanh... thÕ, mét d©n téc khinh miÖt c¸ nh©n, nãi, ®©y lµ bµi viÕt hÖ thèng hãa t­¬ng ®èi kh«ng biÕt ®Õn c¸ nh©n, kh«ng thÓ cã ®­îc ®Çy ®ñ c¸c lËp luËn kh¸c nhau nh»m chØ mét nÒn v¨n ch­¬ng phong phó lµ sù tÊt ra nh÷ng ®Æc ®iÓm cña con ng­êi phi c¸ nhiªn”(2). Hoµi Thanh ®Æt con ng­êi trong nh©n mµ «ng gäi lµ “ch÷ ta” trong v¨n hãa quan hÖ víi “®oµn thÓ”- kh¸i niÖm “®oµn vµ v¨n häc ®Ó tõ ®ã nªu bËt sù míi mÎ thÓ” nµy ®· ®­îc Ph¹m Quúnh sö dông ch­a tõng cã cña th¬ míi. ¤ng ®· so s¸nh trong b¶n dÞch bµi viÕt cña Crayssac (Nhµ mét c¸ch triÖt ®Ó thi ca hai thêi ®¹i: thêi ViÖt Nam häc ng­êi Ph¸p) - tøc lµ nh÷ng x­a - tøc lµ thêi kú tr­íc thÕ kû XX, vµ d¹ng thøc céng ®ång nh­ gia ®×nh, lµng x·, thêi nay - thêi ®¹i chÞu ¶nh h­ëng cña v¨n më réng ra lµ nh÷ng thiÕt chÕ x· héi ®Ó hãa Ph¸p - víi ®Þnh tÝnh kh«ng hÒ mËp thÊy râ c¸i c¸ nh©n bÞ tan biÕn, ch×m ®¾m mê, m¬ hå vÒ hai kiÓu con ng­êi kh¸c nh­ giät n­íc trong lµn sãng. Nh÷ng ý nhau, kh¸c nhau tõ quan hÖ x· héi ®Õn sù t­ëng vµ ng«n tõ ë bµi viÕt nµy sÏ ®­îc thÓ hiÖn trong th¬. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh triÓn ...