Ung thư - Cơ chế sinh ung thư part 8

Tác dụng trực tiếp: Tia xạ sẽ tác động ngay đến các chuỗi AND của tế bào, làm cho chuỗi này bị tổn thương: "Gẫy đoạn, đảo đoạn, đứt đoạn ..." từ đó tạo ra các tế bào đột biến và dễ bị chết). Tác dụng gián tiếp: Tia xạ gây ra hiện tượng ion hoá tạo ra các gốc tự do (trong đó chủ yếu là các gốc tự do của phân tử nước) trong môi trường tế bào. Các gốc này sẽ tác dụng trực tiếp vào các chuỗi AND, làm thay đổi tính thấm của màng tế...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ung thư - Cơ chế sinh ung thư part 8hëng kh«ng mong muèn cña tia x¹. Do vËy ngêi thÇythuèc ph¶i cã mét kÕ ho¹ch ®iÒu trÞ râ rµng.2. C¬ chÕ t¸c dông cña tia x¹Sau khi vµo c¬ thÓ, tia x¹ g©y nªn nh÷ng t¸c dông sau:2.1. §èi víi tÕ bµoT¸c dông trùc tiÕp: Tia x¹ sÏ t¸c ®éng ngay ®Õn c¸c chuçiAND cña tÕ bµo, lµm cho chuçi nµy bÞ tæn th¬ng: GÉy ®o¹n,®¶o ®o¹n, ®øt ®o¹n ... tõ ®ã t¹o ra c¸c tÕ bµo ®ét biÕn vµ dÔ bÞchÕt).T¸c dông gi¸n tiÕp: Tia x¹ g©y ra hiÖn tîng ion ho¸ t¹o rac¸c gèc tù do (trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c gèc tù do cña ph©n töníc) trong m«i trêng tÕ bµo. C¸c gèc nµy sÏ t¸c dông trùctiÕp vµo c¸c chuçi AND, lµm thay ®æi tÝnh thÊm cña mµng tÕbµo v× vËy c¸c tÕ bµo dÔ bÞ tæn th¬ng.2.2. §èi víi tæ chøcTæ chøc ung th lµ mét tËp hîp gåm nhiÒu tÕ bµo (u cã kÝchthíc 1cm3 = 10 9 tÕ bµo), sù teo nhá tæ chøc ung th sau chiÕux¹ lµ kÕt qu¶ qu¸ tr×nh lµm chÕt tÕ bµo. Qu¸ tr×nh nµy x¶y ranhanh chøng tá tæ chøc ung th ®ã nh¹y c¶m víi tia x¹.MÆt kh¸c ngêi ta thÊy cã mét sè yÕu tè cã ¶nh hëng ®Õnmøc ®é nh¹y c¶m cña tÕ bµo vµ cña tæ chøc ung th ®èi víitia x¹.ViÖc cung cÊp oxy tèt sÏ lµm t¨ng ®é nh¹y c¶m cña tÕ bµovíi tia x¹. Thùc tÕ l©m sµng cho thÊy nh÷ng tæ chøc nµo®îc tíi m¸u tèt, giÇu oxy th× nh¹y c¶m víi tia h¬n lµnh÷ng tæ chøc ®îc tíi m¸u kÐm. V× vËy, mét sè nghiªn cøu®· ¸p dông ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ cho bÖnh nh©n ë trongphßng cã hµm lîng oxy cao ¸p.Møc ®é biÖt ho¸ cña tÕ bµo ung th còng cã vai trß to línquyÕt ®Þnh sù ®¸p øng cña tæ chøc ung th víi tia x¹. Ngêita thÊy r»ng c¸c tÕ bµo cµng kÐm biÖt ho¸ th× cµng nh¹y c¶mvíi tia x¹ (lymphone malin, sÐminom, ung th vßm hänglo¹i kh«ng biÖt ho¸...) ngîc l¹i c¸c tæ chøc mµ tÕ bµo ung 71th thuéc lo¹i biÖt ho¸ cao th× rÊt tr¬ víi tia x¹(Schwannome malin, ung th tuyÕn gi¸p tr¹ng).3. Ph©n lo¹i tia vµ c¸c nguån x¹3.1. C¸c lo¹i tia phãng x¹ d¹ng sãng ®iÖn tö- Tia XTia nµy ®îc t¹o ra khi c¸c ®iÖn tö ©m ®îc gia tèc trong c¸cm¸y ph¸t tia X hoÆc c¸c m¸y gia tèc Betatron, gia tècth¼ng...- Tia gamma§îc ph¸t ra trong qu¸ tr×nh ph©n r· c¸c nguyªn tè phãngx¹ hoÆc ®ång vÞ phãng x¹. HiÖn y häc thêng dïng mét sènguån sau:Radium (Ra) lµ nguyªn tè phãng x¹ tù nhiªn, chu kú b¸n huûdµi song hiÖn nay Ýt dïng v× khã b¶o qu¶n vµ g©y h¹i nhiÒukhi sö dông.Cobal 60 (Co60) vµ Cesium 137 (Cs137) cho tia gamma cã cêng®é tõ 1,7 MeV -> 1,33 MeV.Iod 125 vµ Iridium 192 (Ir192 ) lµ nh÷ng nguån mÒm, cã thÓ uènn¾n theo ý muèn tuú theo vÞ trÝ vµ thÓ tÝch u, nªn ®îc södông réng r·i.- Tia Lµ nh÷ng tia yÕu thêng dïng ®Ó chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ t¹ichç mét sè ung th. Nã thêng ®îc g¾n vµo nh÷ng chÊt keo,chÊt láng ®Ó b¬m vµo vïng u hoÆc vµo c¬ thÓ (díi d¹ngdîc chÊt phãng x¹). HiÖn nay cã 2 nguån hay ®îc sö dônglµ Iod 131 (I131) vµ phospho 32 (P32).3.2. C¸c tia phãng x¹ d¹ng h¹tLµ c¸c tia cã n¨ng lîng cao, kh¶ n¨ng ®©m xuyªn lín vµ®îc t¹o ra bëi c¸c m¸y gia tèc.§©y chÝnh lµ thµnh tùu cña nÒn khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹inªn ngµy cµng ®îc sö dông nhiÒu ë c¸c níc ph¸t triÓn, bëilÏ khi sö dông rÊt an toµn, chÝnh x¸c vµ dÔ b¶o qu¶n, kh«ngg©y nguy h¹i ®Õn c¸c m«i trêng vµ søc khoÎ con ngêi. Tuú 72theo lo¹i m¸y ph¸t mµ ta cã ®îc c¸c lo¹i tia víi cêng ®ékh¸c nhau.VÝ dô:- Chïm photon: Cã n¨ng lîng 5 - 18 MeV- Chïm electron: Cã n¨ng lîng 4 - 22 MeV4. C¸c kü thuËt x¹ trÞ4.1. C¸c ph¬ng ph¸p chiÕu x¹- ChiÕu x¹ tõ ngoµi vµoNguån x¹ ®Æt ngoµi c¬ thÓ ngêi bÖnh. M¸y sÏ híng c¸cchïm tia mét c¸ch chÝnh x¸c vµo vïng th¬ng tæn (vïng cÇnx¹ trÞ).¦u ®iÓm:Kü thuËt thùc hiÖn nhanh, gän, Ýt g©y khã chÞu cho ngêibÖnh.Cã thÓ ®iÒu trÞ ë diÖn t¬ng ®èi réng vµ ë nhiÒu vïng tænth¬ng kh¸c nhau.Kü thuËt: Tríc khi ®iÒu trÞ ph¶i x¸c ®Þnh mét c¸ch cô thÓ,chÝnh x¸c vÞ trÝ vµ thÓ tÝch vïng cÇn chiÕu x¹: ViÖc tÝnh to¸nliÒu lîng ph¶i chÝnh x¸c tû mû võa ®ñ ®Ó tiªu diÖt tÕ bµoung th bëi lÏ c¸c tæ chøc lµnh, tÕ bµo lµnh n»m trong vïngchiÕu còng bÞ tæn th¬ng do tia.- X¹ trÞ ¸p s¸t (BrachythÐrapie).C¸c nguån x¹ (nh radium, Cesium, Iridium) ®îc ®Æt ¸p s¸thoÆc c¾m trùc tiÕp vµo vïng th¬ng tæn. Mét sè c¸c ®ång vÞphãng x¹ d¹ng láng nh Iod 131, phètpho 32 cã thÓ dïngb¬m trùc tiÕp vµo trong c¬ thÓ ®Ó nh»m chÈn ®o¸n vµ ®iÒutrÞ c¸c tÕ bµo ung th.¦u ®iÓm:Ph¬ng ph¸p nµy gióp n©ng liÒu t¹i chç lªn cao trong khic¸c tæ chøc lµnh xung quanh Ýt bÞ ¶nh hëng h¬n lµ chiÕu x¹tõ ngoµi vµo do sù gi¶m liÒu nhanh xung quanh nguån. 73Kü thuËt: Khi thùc hiÖn ph¶i cã sù chuÈn bÞ cô thÓ (ë c¶ thÇythuèc vµ bÖnh nh©n). NhiÒu lóc t¹o nªn sù khã chÞu chongêi bÖnh.Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®îc ®èi víi mét sè u ë mét sèvÞ trÝ nhÊt ®Þnh (da, hèc tù nhiªn) vµ chØ thùc hiÖn ®îc khibÖnh cßn ë giai ®o¹n t¬ng ®èi sím.4.2. §¬n vÞ tÝnhCã 2 lo¹i ®¬n vÞ (cô thÓ theo ph©n lo¹i quèc tÕ).- LiÒu xuÊt: Lµ mét lîng tia x¹ ®· ®îc sau khi tia ra kháinguån x¹. §¬n vÞ ®îc tÝnh b»ng r ...