Vài nét về xã hội học nông thôn châu Âu qua tạp chí Sociogogia Ruralis - Mai Huy Bích

ociogogia Ruralis là tạp chí khoa học xã hội dành để nghiên cứu nông thôn và do Hội xã hội học nông thôn châu Âu xuất bản bằng tiếng Anh. Nhằm giúp các bạn hiểu hơn về tạp chí này, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Vài nét về xã hội học nông thôn châu Âu qua tạp chí Sociogogia Ruralis" dưới đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vài nét về xã hội học nông thôn châu Âu qua tạp chí Sociogogia Ruralis - Mai Huy BíchX· héi häc thÕ giíi X· héi häc sè 2 (102), 2008 95 Vµi nÐt vÒ x· héi häc n«ng th«n ch©u ¢u qua t¹p chÝ “Sociologia ruralis” mai huy BÝch “Sociologia ruralis” (X· héi häc n«ng th«n) lµ t¹p chÝ khoa häc x· héi dµnh ®Ónghiªn cøu n«ng th«n vµ do Héi x· héi häc n«ng th«n ch©u ¢u (European society forrural sociology, ESRS) xuÊt b¶n b»ng tiÕng Anh tõ n¨m 1960, ra ba th¸ng mét kú.Môc ®Ých cña t¹p chÝ lµ ph¶n ¸nh sù ®a d¹ng cña nghiªn cøu khoa häc x· héi ch©u¢u vÒ c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ v¨n hãa cña n«ng th«n vµ c¸c vÊn ®Òliªn quan. Díi ®©y xin giíi thiÖu vµi nÐt chung vÒ t×nh h×nh x· héi häc n«ng th«nch©u ¢u qua ph¶n ¸nh trªn t¹p chÝ vµ mét sè chñ ®Ò næi bËt trªn nh÷ng sè ra gÇn®©y. Tuy nhiªn, do kh¶ n¨ng cã h¹n, bµi viÕt nµy chØ nªu lªn vµi nÐt rÊt s¬ lîc, chøkh«ng tham väng th©u tãm nh÷ng ®Æc ®iÓm bao qu¸t vÒ x· héi häc n«ng th«n vènhÕt søc phong phó ë ch©u ¢u. Sù chuyÓn biÕn m« h×nh lý luËn chung NÕu coi “m« h×nh chuÈn” (paradigm) lµ hÖ thèng c¸c quy t¾c vÒ lý thuyÕt vµph¬ng ph¸p luËn mµ céng ®ång khoa häc nhÊt trÝ coi lµ chuÈn cÇn tu©n theo, c¸cc«ng cô nªn sö dông, c¸c vÊn ®Ò ph¶i nghiªn cøu, còng nh c¸c quy chuÈn ®Ó ®¸nhgi¸ nghiªn cøu, th× theo nhËn xÐt cña mét t¸c gi¶, x· héi häc n«ng th«n lµ mét chuçikÕ tiÕp nhau cña nhiÒu “m« h×nh chuÈn”. Nãi c¸ch kh¸c, x· héi häc n«ng th«n ®· tr¶iqua nhiÒu “m« h×nh chuÈn” kh¸c nhau. Chóng ta cã thÓ thÊy ®iÒu ®ã th«ng qua vµivÝ dô nh sau: 1. T duy lý thuyÕt vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm quan träng, nÒn t¶ng cña c¸c céng®ång n«ng th«n (cô thÓ nh quy m« d©n sè, mËt ®é vµ lo¹i h×nh tô c) næi tréi vµ chiphèi x· héi häc cho ®Õn nh÷ng n¨m 1950. T¸c phÈm “Principles of rural-urbansociology” (Nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña x· héi häc n«ng th«n - ®« thÞ) cña Sorokin vµZimmerman (1929) lµ v¨n b¶n ®Þnh h×nh x· héi häc n«ng th«n kh«ng riªng ë Mü, mµcßn ë c¶ ch©u ¢u. Nh vËy, x· héi häc n«ng th«n vÒ c¬ b¶n lµ x· héi häc vÒ c¸c céng®ång n«ng th«n. 2. Tõ nh÷ng n¨m 1950 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 1970, c¸c quan ®iÓm t©m lý x·héi chiÕm u thÕ, vµ hä tËp trung vµo nh÷ng chñ ®Ò nh sù khuÕch t¸n nh÷ng ®Æc®iÓm vµ biÕn ®æi tõ ®« thÞ vÒ n«ng th«n, sù më réng m¹ch suy luËn vÒ ®« thÞ - n«ng Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn96 Vµi nÐt vÒ x· héi häc n«ng th«n ch©u ¢u qua t¹p chÝ “Sociologia ruralis”th«n sang c¸c qu¸ tr×nh vi m« nh kh¸t väng vÒ gi¸o dôc vµ ®êng c«ng danh v.v.Nh·n quan t©m lý x· héi nµy ®· cung cÊp c¬ së lý luËn cho mét sù thay ®æi nhanhchãng sang nghiªn cøu ®Þnh lîng thêi kú nµy. 3. B¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 1970, x· héi häc n«ng th«n tr¶i qua nhiÒu biÕn ®æikh¸c n÷a mµ quan träng nhÊt lµ sù næi lªn cña c¸i gäi lµ “x· héi häc n«ng th«n míi”(new rural sociology). LÜnh vùc häc thuËt nµy thÞnh hµnh tríc hÕt vµ chñ yÕu t¹iMü, nhng còng lan sang ch©u ¢u. Nh mét t¸c gi¶ ®· v¹ch râ, “x· héi häc n«ngth«n míi” thùc ra ®îc nhËp tõ bªn ngoµi vµo x· héi häc, vµ ®i vµo theo nhiÒu con®êng kh¸c nhau. Lý do lµ nh÷ng ®ãng gãp quyÕt ®Þnh cho “x· héi häc n«ng th«nmíi” chñ yÕu lµ mang tÝnh chÊt ngo¹i sinh: viÖc chiÕm h÷u c¸c c«ng cô lý thuyÕt tõlÜnh vùc x· héi häc vÒ ph¸t triÓn vµ c¸c nghiªn cøu n«ng d©n, sù t×nh cê “t¸i ph¸thiÖn” s¸ch b¸o kinh ®iÓn ®å sé trong kinh tÕ chÝnh trÞ vµ nh©n häc n«ng nghiÖp (cñaKausky, Chayanov vµ Lenin) vµ sù “gia nhËp t×nh cê” vµo x· héi häc n«ng th«n cñac¸c nhµ x· héi häc kh«ng chuyªn vÒ n«ng th«n (Buttel, 2001: 167). Chóng ta h·ydõng l¹i thö t×m hiÓu ®«i chót vÒ “x· héi häc n«ng th«n míi”. Thùc chÊt ®©y chÝnh lµ t tëng m¸c-xÝt, nhng kh«ng ph¶i m¸c-xÝt kinh ®iÓnnh trong nguyªn b¶n c¸c t¸c phÈm cña Marx, Engels, mµ ®· söa ®æi vµ më réng(thêng b»ng c¸ch tiÕp thu nh÷ng ý tëng thuéc c¸c trêng ph¸i kh¸c), ®îc gäi lµchñ nghÜa M¸c míi (neo-Marxism). Lý do th× nhiÒu, nhng tríc hÕt lµ vµo nh÷ngn¨m 1970 xuÊt hiÖn hµng t¸ c«ng tr×nh më ®êng mang tinh thÇn m¸c-xÝt míi, vµmét sè c«ng tr×nh ®Õn gÇn ®©y vÉn cßn gi¸ trÞ vµ ¶nh hëng. Thø hai, nh·n quan m¸c-xÝt míi ®a ra mét ph¬ng thøc lý gi¶i mang tÝnhchÊt cÊu tróc hoµn thiÖn h¬n, tho¶ ®¸ng h¬n mµ truyÒn thèng x· héi häc n«ng th«ncho ®Õn lóc ®ã vÉn thiÕu. Thø ba, chñ nghÜa M¸c míi ®Æc biÖt thÝch hîp víi lµn sãng phª ph¸n vµ bÊtm·n ®ang d©ng cao ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp vµ hiÖn ®¹i hãa n«ng th«nthêi Êy. Chñ nghÜa M¸c míi kh«ng cã thêi ®iÓm nµo thèng trÞ x· héi häc n«ng th«n,nhng vµo cuèi nh÷ng n¨m 1970 vµ 1980, nã t¹o ra ch¬ng tr×nh nghÞ sù vµ ®Æt ranh÷ng c©u hái quan träng nhÊt thêi ®¹i ®ã (Buttel, 2001: 167). Trong “x· héi häc n«ng th«n míi” cã hai nh¸nh chñ ®¹o. Mét lµ chñ nghÜaM¸c kiÓu Chayanov (Chayanovian Marxism). §©y lµ sù lai t¹p gi÷a nh÷ng ngh ...