Vai trò của định chế xã hội trong việc phát huy dân chủ ở nông thôn Việt Nam hiện nay dưới góc nhìn công tác xã hội

Những nhận thức cơ bản về dân chủ và định chế xã hội, các định chế xã hội và vấn đề phát huy dân chủ thông qua sự hỗ trợ của công tác xã hội là những nội dung chính trong bài viết "Vai trò của định chế xã hội trong việc phát huy dân chủ ở nông thôn Việt Nam hiện nay dưới góc nhìn công tác xã hội". Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của định chế xã hội trong việc phát huy dân chủ ở nông thôn Việt Nam hiện nay dưới góc nhìn công tác xã hộiXã hội học, số 3(115), 2011 107 VAI TRÒ CỦA ĐỊNH CHẾ XÃ HỘI TRONG VIỆC PHÁT HUY DÂN CHỦ Ở NÔNG THÔN VIỆT NAM HIỆN NAY DƯỚI GÓC NHÌN CÔNG TÁC XÃ HỘI MAI THỊ KIM THANH* NGUYỄN THỊ THÚY** NGUYỄN THU TRANG*** Công cuộc đổi mới hơn hai mươi năm qua đã đem lại nhiều thay đổi trong đời sốngkinh tế, chính trị và xã hội ở nông thôn Việt Nam. Ở khắp các cộng đồng nông thôn trêncả nước, người dân được tham gia ngày càng nhiều hơn vào đời sống chính trị, trực tiếptham gia vào các quyết sách lớn của cộng đồng. Có thể nói người nông dân đã thực sựthấy được những quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của họ đối với cộng đồng địaphương nơi họ sinh sống. Để có được những thay đổi trong đời sống chính trị ở nông thônthôn Việt Nam thời gian qua phải kể đến những cải thiện, thay đổi vai trò của định chế xãhội hoạt động theo những quy chế dân chủ ở cơ sở dưới tác động can thiệp của Công tácxã hội. Nhờ vào vai trò can thiệp ngày càng rõ nét của nhân viên công tác xã hội các địnhchế xã hội mới này đã có vai trò lớn trong việc phát huy dân chủ ở khu vực nông thônthôn Việt Nam trong nhưng năm qua. Năm 1998, Nghị định 29/1998/NĐ-CP ra đời, đã ban hành chính sách mới về “Dânchủ cơ sở”. Nghị định này đã đưa ra những quy định mới nhằm xác định những vai trò,chức năng, vị thế và quyền lực cho các định chế, đảm bảo không khí dân chủ ở khu vựcnông thôn, nơi mà Đảng và Nhà nước xác định là khu vực cần và đáng được chú trọng,đổi mới trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Cho đến nay Nghị định29/1998/NĐ-CP vẫn là văn bản tiêu biểu nhất liên quan đến quá trình chính trị xã hội ViệtNam. Năm 2003, Nghị định 79/2003/NĐ-CP ra đời, một lần nữa hoàn thiện lại qui chếdân chủ với các định chế nhằm phát huy vai trò của các tổ chức chính trị xã hội, ban thanhtra giám sát, trưởng thôn… Những Nghị định này đã tạo ra nền tảng pháp lý cho hoạtđộng can thiệp của Công tác xã hội một cách chính thống và thuận lợi hơn tại khu vựcnông thôn Việt Nam. 1. Những nhận thức cơ bản về dân chủ và định chế xã hội 1.1. Quan niệm chung về dân chủ Dân chủ gắn với quá trình sống của con người và là nhu cầu không thể thiếu của cánhân, cộng đồng trong xã hội nhất là ở xã hội văn minh. Dân chủ gắn với phát triển vàtiến bộ xã hội, dân chủ cũng dược phát triển qua các thời đại khác nhau. Theo tiếng Hy* TS, Khoa xã hội học, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.** TS, Học viện Hành chính Quốc gia.*** CN, Khoa xã hội học, Đại học khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn108 Vai trò của định chế xã hội trong việc phát huy dân chủ ở nông thôn…...Lạp “Dân chủ” có nghĩa là “Democracy” được kết hợp từ “Demo” có nghĩa là nhân dânvà “Kratia” có nghĩa là cai trị. Cũng theo đó quyền lực phải thuộc về nhân dân và nhândân có quyền cai trị, quyết định. Hai nội dung có liên quan chặt chẽ với nhau của dân chủ là: Dân là ai và làm chủ nhưthế nào, đến mức nào? Toàn bộ tiến trình phát triển của dân chủ trong lịch sử chính là trả lờicho hai câu hỏi đó. Dân chủ với tư cách một hình thức cai trị và quản lý xã hội trên thế giớiđã xuất hiện từ thời cổ đại rõ rệt nhất là ở các thành thị Hy Lạp. Đến V.I. Lê-nin, ông cũngviết “Dân chủ là sự thống trị của đa số” với nghĩa đó thì dân chủ được nhìn nhận như mộtquyền lực mà tất cả các quyền lực đều thuộc về đa số phía nhân dân chứ không phải thuộcvề một nhóm người nào và quyền lực này nhân dân trao cho nhà nước đó là người đại diệncho mình, thừa nhận sự tham gia của nhân dân trong quá trình quản lý. Ở Việt Nam tư tưởng dân chủ cũng được xuất hiện từ lâu và đó cũng như nhữngcông cụ để điều hành và quản lý xã hội. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ như sau: “Dânchủ là của quí báu nhất của nhân dân”. Hồ Chí Minh cũng xác định địa vị cao nhất là dânvì dân là chủ, Người luôn đặt nhân dân ở địa vị cao nhất và nhiệm vụ của chính quyền làphục vụ nhân dân “chính quyền dân chủ nghĩa là chính quyền do dân làm chủ đặt lợi íchcủa dân lên trên” Dân chủ là một quá trình vận động không ngừng với những thay đổi quan trọng vềnôi dung, từ lĩnh vực chính trị, dân chủ ngày càng bao trùm lên các lĩnh vực xã hội và kinhtế. Về thể chế dân chủ cũng có thể mang nhiều hình thức, về tính chất dân chủ là của đa số. Công cuộc đổi mới đất nước đã xuất hiện nhiều tiền đề để thực hiện quá trình dânchủ hóa, nhưng chắc chắn quá trình đó không êm thấm và dễ dàng đó là một lộ trình kèmtheo những thể chế mà những thể ...