Vai trò của mạng lưới xã hội trong quá trình di cư - Đặng Nguyên Anh

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Vai trò của mạng lưới xã hội trong quá trình di cư" dưới đây để nắm bắt được khái niệm mạng lưới di cư, vai trò của mạng lưới xã hội trong quá trình di cư. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập, làm việc hiệu quả.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của mạng lưới xã hội trong quá trình di cư - Đặng Nguyên Anh 16 X· héi häc sè 2 (62), 1998 vai trß cña m¹ng l−íi x· héi trong qu¸ tr×nh di c− §Æng Nguyªn Anh N h÷ng nghiªn cøu vÒ di c− trªn thÕ giíi gÇn ®©y ngµy cµng quan t©m ®Õn ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè v¨n hãa-x· héi ®èi víi di c−. Trong sè c¸c yÕu tè ®ã, m¹ng l−íi x· héi ®· ®−îc xem nh− mét nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh toµn bé qu¸ tr×nh chuyÓn c−. Kh¸i niÖm m¹ng l−íi x· héi trªn thùc tÕ ®−îc øng dông réng r·i trong nhiÒu nghiªn cøu vµ ®· trë thµnh mét cÊu thµnh c¬ b¶n trong c¸c lý thuyÕt ®−¬ng ®¹i vÒ di c−, kÓ c¶ di c− trong n−íc lÉn di c− quèc tÕ (Massey, 1993). ¶nh h−ëng cña m¹ng l−íi x· héi ®èi víi di c− kh¸c nhau theo ®Æc ®iÓm c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh, còng nh− kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷. §èi víi nhãm ®èi t−îng di chuyÓn cã nguån lùc h¹n chÕ, m¹ng l−íi x· héi gãp phÇn t¹o nªn mét chiÕn l−îc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh. Trong bµi viÕt nµy, t«i cho r»ng vai trß cña m¹ng l−íi x· héi ®èi víi qu¸ tr×nh di c− ®Æc biÖt phï hîp trong viÖc t×m hiÓu nguyªn nh©n, xu h−íng di c− vµ sù hßa nhËp cña c− d©n t¹i n¬i chuyÓn ®Õn. Víi nh÷ng kh¸c biÖt râ nÐt vÒ vai trß giíi vµ gi÷a nam vµ n÷ trong mét x· héi n«ng nghiÖp nh− ViÖt nam, t«i ®ång thêi chøng minh r»ng nh÷ng chuÈn mùc x· héi ¨n s©u trong c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng ®· dÉn ®Õn sù phô thuéc nhiÒu h¬n cña n÷ giíi vµo m¹ng l−íi di c−. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trong bµi viÕt nµy gãp phÇn ®−a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch ®èi víi di c− ë ViÖt Nam. VÒ kh¸i niÖm m¹ng l−íi di c− Trªn b×nh diÖn x· héi häc, kh¸i niÖm m¹ng l−íi x· héi dùa trªn c¬ së lý thuyÕt hÖ thèng vµ t−¬ng t¸c x· héi. M¹ng l−íi x· héi lµ mét tËp hîp liªn kÕt gi÷a c¸c c¸ nh©n hay gi÷a c¸c nhãm d©n c− nhÊt ®Þnh. Th«ng qua sù tiÒm Èn trong nh÷ng mçi liªn hÖ, còng nh− quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm chi phèi c¸c mèi liªn hÖ ®ã, m¹ng l−íi x· héi ®−îc sö dông nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých nhÊt ®Þnh. M¹ng l−íi x· héi h×nh thµnh tõ qu¸ tr×nh di c− còng nh− phôc vô cho môc ®Ých di c− ®−îc gäi lµ m¹ng l−íi di c−. Nh÷ng quan hÖ, trao ®æi vµ t−¬ng t¸c trong ho¹t ®éng di c−, do ®ã, lµ mét bé phËn cña m¹ng l−íi x· héi réng lín h¬n. Mét trong nh÷ng ®Æc tr−ng râ nÐt nhÊt cña m¹ng l−íi di c− lµ sù liªn kÕt x· héi gi÷a nh÷ng ng−êi di chuyÓn. Th«ng qua nh÷ng quan hÖ hä hµng, bÌ b¹n, ng−êi th©n, ng−êi di chuyÓn tiÕp nhËn ®−îc th«ng tin vµ sù trî gióp cÇn thiÕt t¹i n¬i mµ hä sÏ chuyÓn ®Õn. ChÝnh ë ®©y, c¸c quan hÖ l©u bÒn dùa trªn nÒn t¶ng gia ®×nh trë nªn hÕt søc quan träng. Th«ng qua sù g¾n kÕt chÆt chÏ víi nhau, ng−êi di chuyÓn t¹o nªn nh÷ng liªn kÕt th«ng qua gia ®×nh, th©n téc tin cËy h¬n nhiÒu so víi nh÷ng quan hÖ ng−êi ngoµi. Cã thÓ nãi r»ng tÝnh bÒn v÷ng cña thiÕt chÕ gia ®×nh vµ c¸c quan hÖ téc hä trong x· héi ViÖt Nam ®· gãp phÇn h×nh thµnh nªn m¹ng l−íi di c− s©u réng gi÷a c¸c miÒn l·nh thæ, c¸c khu vùc c− tró. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn  §Æng Nguyªn Anh 17 M¹ng l−íi di c− cã ý nghÜa quan träng trong viÖc gi¶i thÝch c¸c lo¹i h×nh di chuyÓn, qu¸ tr×nh ®Þnh c− vµ thÝch øng còng nh− ý ®Þnh chuyÓn c− trong t−¬ng lai. Bëi di c− vèn lµ qu¸ tr×nh mang nhiÒu bÊt tr¾c, mét m¹ng l−íi x· héi tin cËy sÏ gãp phÇn lµm gi¶m thÊp nh÷ng rñi ro do thiÕu th«ng tin. C¸c liªn kÕt x· héi gi÷a n¬i xuÊt c− vµ n¬i nhËp c− sÏ gãp phÇn gi¶m thÊp c¸i gi¸ (kinh tÕ vµ t©m lý) ph¶i tr¶ cho qóa tr×nh di c−, ®ång thêi lµm t¨ng vËn héi thµnh c«ng cña ®èi t−îng di chuyÓn t¹i n¬i ®Õn. Gia ®×nh, bÌ b¹n, ng−êi th©n t¹i n¬i chuyÓn ®Õn th−êng gi÷ vai trß c−u mang, cung cÊp th«ng tin, gióp liªn hÖ viÖc lµm còng nh− v−ît qua nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu. Nh÷ng quan hÖ mµ ng−êi di chuyÓn cã ®−îc t¹i n¬i nhËp c− sÏ lµm thuËn lîi thªm qu¸ tr×nh hßa nhËp cña hä vµo m«i tr−êng sèng míi. Cã thÓ nãi r»ng, chi phÝ vµ trë ng¹i ®èi víi di d©n cµng lín th× m¹ng l−íi di c− cµng cã vai trß quan träng (Mullan, 1989; Massey, 1993). Kh¶ n¨ng kÕt nèi vµ hoµ nhËp vµo m¹ng l−íi di c− lµ mét thuËn lîi nh−ng tiÒm lùc nµy cã ®−îc ph¸t huy hay kh«ng l¹i cßn tïy thuéc vµo tõng lo¹i h×nh di c− vµ møc ®é giao tiÕp x· héi cña ng−êi di chuyÓn. Nguån sè liÖu Sè liÖu ®−îc sö dông trong bµi viÕt nµy cã ®−îc tõ cuéc kh¶o s¸t Di c− vµ Søc kháe (VNMHS97) do ViÖn X· héi häc (thuéc Trung t©m Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia) tiÕn hµnh n¨m 1997 trong khu«n khæ dù ¸n hîp t¸c quèc tÕ do Quü D©n sè Liªn hiÖp quèc (UNFPA) tµi trî. Trung t©m ®µo t¹o vµ nghiªn cøu d©n sè thuéc Tr−êng §¹i häc tæng hîp Brown (Hoa Kú) lµ c¬ quan trî gióp kü thuËt cña dù ¸n. Cuéc kh¶o s¸t Di c− vµ Søc kháe nh»m ®¸nh gi¸ nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh di c− n«ng th«n- ®« thÞ trong bèi c¶nh chuyÓn ®æi kinh tÕ thÞ t ...