Vai trò của xã hội học đối với chính sách giảm sinh ở Việt Nam - Võ Thị Hồng Loan

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Vai trò của xã hội học đối với chính sách giảm sinh ở Việt Nam" dưới đây, nội dung bài viết giới thiệu đến các bạn những chính sách, vai trò, vấn đề của xã hội học đối với chính sách giảm sinh ở Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vai trò của xã hội học đối với chính sách giảm sinh ở Việt Nam - Võ Thị Hồng LoanX· héi häc sè 1 (93), 2006 73 Vai trß cña x· héi häc ®èi víi chÝnh s¸ch gi¶m sinh ë ViÖt Nam Vâ ThÞ Hång Loan HiÖn nay ViÖt Nam ®· gÇn ®¹t møc sinh thay thÕ (trung b×nh mét phô n÷trong ®é tuæi sinh s¶n cã 2,1 con) vµ quy m« d©n sè kho¶ng trªn 83 triÖu ng−êi. §©ylµ mét thµnh tùu quan träng ®¸nh gi¸ sù thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch d©n sè- kÕho¹ch hãa gia ®×nh cña ViÖt Nam trong h¬n bèn thËp kû qua. Thµnh c«ng nµy héi tônhiÒu nguyªn nh©n vÒ chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch d©n sè ®óng ®¾n, phï hîp víi tõnggiai ®o¹n d−íi t¸c ®éng cña ®−êng lèi ®æi míi toµn diÖn ®Êt n−íc vµ sù nç lùc cña c¸ccÊp c¸c ngµnh, trong ®ã cã ®ãng gãp tÝch cùc cña ngµnh X· héi häc. Tõ sù ph©n tÝchhiÖn tr¹ng cña ®éng th¸i d©n sè, x· héi häc cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho c«ngt¸c qu¶n lý, dù b¸o quy m« biÕn ®æi vµ nh÷ng ®Æc tr−ng xu h−íng x· héi, sù t¸c ®éngcña c¬ cÊu x· héi - d©n sè ®Õn sè l−îng vµ chÊt l−îng d©n c−, lµm c¬ së ®Ó ho¹ch ®ÞnhchiÕn l−îc quèc gia vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. X· héi häc kh«ng chØ nghiªn cøu lý thuyÕt, nghiªn cøu c¬ b¶n mµ cßn nhiÒunghiªn thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu øng dông. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒcÊu tróc x· héi, quan hÖ x· héi, hµnh vi x· héi vµ sù biÕn ®æi kinh tÕ-x· héi theoh−íng tiÕp cËn x· héi häc. §¸ng chó ý lµ c¸c nghiªn cøu liªn quan ®Õn d©n sè, gia®×nh ®· ®−îc x· héi hãa nh−: Kh¶o s¸t møc sèng d©n c− ViÖt Nam 1992-1993(1994), Kh¶o s¸t x· héi häc vÒ ph©n tÇng x· héi (1995), Nh÷ng nghiªn cøu x· héihäc vÒ gia ®×nh ViÖt Nam (1996), D©n sè ®ång b»ng B¾c Bé: nh÷ng nghiªn cøu tõgãc ®é x· héi häc (1996), Bé tµi liÖu KÕt qu¶ ®iÒu tra nh©n khÈu häc gi÷a kú 1994(1997), Dù b¸o d©n sè theo ch−¬ng tr×nh môc tiªu cho 61 tØnh, thµnh phè ®Õn n¨m2020 (1998), Hé gia ®×nh ViÖt Nam nh×n qua ph©n tÝch ®Þnh l−îng (1999), B¸o c¸okÕt qu¶ dù b¸o d©n sè ViÖt Nam, 1999-2024 (2000), Mét sè nghiªn cøu x· héi häcvÒ d©n sè (2000), §iÒu tra møc sèng d©n c− 1997-1998 (2000), §iÒu tra møc sènghé gia ®×nh (2002), Sè liÖu ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ gia ®×nh viÖt Nam vµ ng−êi phô n÷trong gia ®×nh thêi kú c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa (2002)... VÒ lÜnh vùc d©n sè x· héi häc tÝch cùc cung cÊp nh÷ng luËn cø khoa häc chox©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n sè-kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. ChÝnh s¸ch d©n sè lµ mét lo¹t c¸c chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p cña §¶ng, Nhµ n−ícnh»m ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh biÕn ®æi d©n sè theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. ChÝnh s¸chd©n sè bao trïm toµn bé c¸c qu¸ tr×nh sinh, chÕt vµ di d©n cña d©n c−. NhËn thøc®−îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò d©n sè, ngay tõ nh÷ng n¨m 60 ®Õn nay §¶ng vµ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn74 Vai trß cña x· héi häc ®èi víi chÝnh s¸ch gi¶m sinh ë ViÖt NamNhµ n−íc ta lu«n quan t©m ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch d©n sè quècgia. Ngµy 26/12/1961 ChÝnh phñ ®· ra v¨n b¶n d©n sè ®Çu tiªn vÒ Sinh ®Î cã h−íngdÉn, sau nµy ®−îc gäi lµ sinh ®Î cã kÕ ho¹ch. Tr−íc giai ®o¹n 1990, d©n sè n−íc tat¨ng nhanh víi tèc ®é trªn 2% mçi n¨m ®· cã nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc, c¶n trë ®Õnqu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. NghÞ quyÕt Trung −¬ng 4 (khãa VII) ra ngµy14/01/1993 ®· kh¼ng ®Þnh: C«ng t¸c d©n sè - kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh lµ mét bé phËnquan träng cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn ®Êt n−íc, lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ-x·héi hµng ®Çu cña n−íc ta, lµ mét yÕu tè c¬ b¶n ®Ó n©ng cao chÊt l−îng sèng cña tõngng−êi, tõng gia ®×nh vµ cña toµn x· héi. KÕt qu¶ Tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë ngµy1/4/1999 cho thÊy: d©n sè ViÖt Nam lµ 76.327.919 ng−êi, xÕp thø 3 ë §«ng Nam ¸ vµthø 14 trong tæng sè h¬n 200 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. V× vËy, viÖcthùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n sè-kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh, d©n sè vµ ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò rÊtquan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi n−íc ta. Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch nµy,®ßi hái sù tham gia cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh khoa häc vµ cña toµn x· héi. §Ó chÝnh s¸ch gi¶m sinh triÓn khai cã hiÖu qu¶, tr−íc hÕt ph¶i t×m hiÓu c¸cnguyªn nh©n lµm cho møc sinh cao, nãi c¸ch kh¸c lµ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn møcsinh, tõ ®ã t×m ra c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Muèn n¾m b¾t ®−îc c¸c yÕu tè nµy cÇnph¶i sö dông ph−¬ng ph¸p x· héi häc, nghÜa lµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t, ®iÒu tra trongd©n c−. §©y lµ lÜnh vùc së tr−êng cña X· héi häc so víi c¸c ngµnh kh¸c. C¸c nghiªncøu x· héi häc ®· chØ ra r»ng: nghÌo ®ãi, häc vÊn thÊp, t©m lý, tËp qu¸n muèn ®«ngcon, träng con trai h¬n con g¸i, møc chÕt trÎ em cao, nhu cÇu dÞch vô kÕ ho¹ch hãagia ®×nh kh«ng ®−îc ®¸p øng, chÝnh s¸ch thiÕu ®ång bé... sÏ lµm cho møc sinh cao. ChÝnh t©m lý nhÊt thiÕt ph¶i cã con trai hoÆc ph¶i cã nÕp cã tÎ lµ méttrong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng lµm cho møc sinh cao ë nhiÒu khu vùc, nhÊtlµ vïng miÒn nói, n«ng th«n cã møc sèng thÊp. MÆc dï tû lÖ sinh c¶ n−íc ®· ®¹t19%o n¨m 2002 nh−ng cßn tíi 27 tØnh, thµnh phè møc sinh gi¶m ch−a ®ång ®Òu. Métsè tØnh miÒn nói phÝa B¾c, T©y Nguyªn, B¾c Trung Bé vµ duyªn h¶i miÒn Trung tûlÖ sinh cao h¬n møc b×nh qu©n cña toµn quèc. §¸ng chó ý lµ 7 tØnh cã tû lÖ sinh cßn ëmøc cao (trªn 25%o) nh− Kon Tum: 31,2%o, Gia Lai: 25,5%o, §¨k L¾c: 25,8%o, LaiCh©u: 29,4%o, Hµ Giang: 26,5%o, S¬n La: 25,2%o, Hµ Giang: 26,5%o. KÕt qu¶ Tæng®iÒu tra d©n sè vµ Nhµ ë n¨m 1999 cho thÊy tû sè giíi tÝnh khi sinh cña nhiÒu tØnhrÊt cao: An Giang: 128 trai/100 g¸i, Kiªn Giang: 125 trai/100 g¸i, Th¸i B×nh: 120trai/100 g¸i, Trµ Vinh: 124 trai/100 g¸i, Sãc Tr¨ng: 124 trai/100 g¸i. Tû lÖ sinh conthø 3 trë lªn gi¶m rÊt chËm, tõ 37,14 % n¨m 1993 xuèng cßn 21,7% n¨m 2002. B×nhqu©n mçi n¨m chØ gi¶m 1,48%. Tõ thùc tr¹ng nµy, c¸c nhµ X· héi häc vµ D©n sè häc ®· ®−a ra c¸c khuyÕnnghÞ vÒ chÝnh s¸ch d©n sè kh«ng nªn dµn tr¶i mµ −u tiªn tËp trung ®Çu t− nguån lùc,®Èy m¹nh th«ng tin-gi¸o dôc truyÒn th«ng kÕt hîp víi d ...