Vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị của âm nhạc lễ nghi của người Ê Đê Kpă

Âm nhạc lễ nghi của người Ê Đê Kpă là một phần trong di sản văn hóa nghệ thuật của tộc người nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Trong thời đại ngày nay, âm nhạc lễ nghi Ê Đê Kpă cần được ứng xử ra sao, có nên bảo tồn và bảo tồn như thế nào. Trước khi đề cập đến khả năng bảo tồn âm nhạc lễ nghi, cần phải xem xét lại hiện trạng và vai trò của nghi lễ và âm nhạc lễ nghi trong đời sống người Ê Đê Kpă hiện nay để làm cơ sở cho phương thức bảo tồn, phát huy những giá trị của loại hình này trong thời đại mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị của âm nhạc lễ nghi của người Ê Đê KpăTẠP CHÍ VHDG SỐ 3/2011 3 VẤN ĐỂ BẢO TỔN VÀ PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ CỦA ÂM NHẠC LỄ NGHI CỦA NGUỪIÊ DÊ KPĂ NGUYỄN VẲN VINH 1. Người Ê Đề Kpă thuật tạo hình dân gian, nghệ thuật biểu diễn dân gian và những những quan niệm Người Ê Đê hay Anăk Ê Đê, Ra-đê về tâm linh tín ngưỡng, vũ trụ quan... Tất(Rhade)... là m ột tộc người thuộc nhóm cả đã tạo thành bản sắc khá độc đáo, biểungôn ngữ Mã lai - Đa đảo (Malayô - hiện tính cộng đồng, dân chủ và bình đẳng,Pôlinêsỉa), gồm có Chăm, Chu Ru, Ê Đê,Gia Rai, R a Giai. Dấu vết về nguồn gốc hải mang những giá trị nhân bản cao.đảo của người Ê Đê được phản ánh trong Cũng như nghệ thuật biểu diễn dân giancác sử thi, trong nghệ thuật kiến trúc và Ê Đê nói chung, nghệ thuật biểu diễn dânnghệ thuật tạo hình dân gian. Người Ê Đê là gian Ê Đê Kpă, trong đó âm nhạc dân giancư dân đã có mặt lâu đời ở miền Trung Tây biểu hiện rõ nét nhất là tính cộng đồng cao.Nguyên, sống tập trung chủ yếu trên cao Cồng chiêng và các nhạc khí khác cùng vớinguyên Đắk Lắk. Ngoài ra, còn có một số những điệu dân ca đã thâm nhập vào mọinhánh người Ê Đê định cư ở vùng núi cùa sinh hoạt, trở thành âm nhạc chính thốngcác tỉnh Khánh Hoà, Phú Yên, Đắk Nông, trong nghi lễ - lễ hội của cộng đồng ngườiGia Lai. nơi đây. Theo một số tài liệu về Dân tộc học đã Âm nhạc lễ nghi của người Ê Đê Kpă làđược công bố thì tộc người Ê Đê gồm có m ột phần trong di sản văn hóa nghệ thuậtnhững nhánh địa phương như: Kpă, Adham, của tộc người nói riêng vầ dân tộc ViệtMdhur, Ktul, Krung, Blô, Arul, Đlỉê, Ruê, Nam nói chung. Đối với các di sản văn hóa,Bih... Trong đó, nhánh địa phương Ê Đê Đảng ta luônkhẳng định: Di sản văn hỏaKpă được coi và tự coi là nhánh chính. là tài sản vô giá, gắn kết cộng đồng dânNhánh Ê Đê Kpă cư trú tại thành phố Buôn tộc, là cốt lõi của bản sắc dân tộc, cơ sở đểM a Thuột và các vùng lân cận như huyện sảng tạo những giá trị mới và giao lưu vãnCư Mgar, huyện Krông Păk, Krông A na... hỏa. H ết sức coi trọng bào tồn, kế thừa,nhưng nơi tập trung đông nhất là thành phố phát huy những giá trị vãn hóa truyềnBuôn M a Thuột. Do cổ số lượng đông nhất thông (bác học và dân gian) văn hỏa cáchvà được coi là nhánh chính nên văn hỏa của mạng, bao gồm cả văn hóa vật thể và phihọ được xem là tiêu biểu cho văn hóa của vật th ể” (Trích Nghị quyết Hội nghị lần thứtộc người Ê Đê nói chung. năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII, Văn hóa dân gian Ê Đê Kpă rất gần gũi tháng 7 năm 1977).với đời sống thường ngày của con người, Trong thời đại ngày nay, âm nhạc lễbiểu hiện qua văn học truyền miệng, nghệ nghi Ê Đê Kpă cần được ứng xừ ra sao, có4 NGHIÊN C Ứ U-TRAO ĐỔ Inên bảo tồn và bảo tồn như thế nào. Trước dân tộc cả nước, trong đó có các tộc ngườikhi đề cập đến khả năng bảo tồn âm nhạc lễ ở Tây Nguyên, về đổi mới đời sống vănnghi, cần phải xem xét lại hiện trạng và vai hóạ, chúng ta đã vận động đồng bào khôngtrò cùa nghi lễ và âm nhạc lễ nghi trong đời tổ chức các lễ hội, hoạt động văn hóa với lísống người Ê Đê Kpă hiện nay để làm cơ sở do mê tín dị đoan, lãng phí tốn kém. Thựccho phương thức bảo tồn, phát huy những tế cho thấy những chính sách này đã gópgiá trị của loại hình này trong thời đại mới. phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào, giúp họ hòa nhập với cộng 2. Hiện trạng của nghi lễ và âm nhạc đồng các dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, bênlễ nghi Ê Đê Kpa cạnh những tác động tích cực thì một ưong Nhân loại đang bước sang thế kỉ XXI, những mặt hạn chế của của chính sách nàythế kỉ của sự hội nhập và phát triển, khoa là nó đã tạo ra một khõảng trống trong đờihọc công nghệ ngày càng phát triển, nền sống tâm linh của đồng bào. Sự chuyển đổikinh tế thị trường ngày càng mở rộng, v ấ n tín ngưỡng đã xảy ra: từ tín ngưỡng “đađề toàn cầu hóa hiện nay-không chỉ là toàn thần” chuyển sang tín ngưỡng “đơn thần” -cầu hóa về kinh tế, mà còn là toàn cầu hóa những tôn giáo khác, chỗ dựa tâm linh mớivề văn hóa. GS.TS. Hoàng Vinh đã nhận của họ. Hệ quả này đã dẫn đến những tácđịnh: ‘Tơàn cầu hóa về kình tế diễn ra một động lớn làm biến đổi đời sống tinh thầncách hiển nhiên, còn toàn cầu hóa về văn của người Ê Đê.hóa tuy chưa định hình nhưng xu thế cùa nổ Ở bài viết “Giữ gìn và phát huy bản sắcthì đã rõ ràng. Toàn cầu hóa văn hóa hiện văn hóa các dân tộc Tây Nguyên trước bốinay chủ yếu thể hiện ở những mặt sau: cảnh toàn cầu hỏa”, tác giả Nguyễn Vănthông tin, các bộ môn thể thao, vãn nghệ, Hoàn đã viết: Cho đến năm 2004, qua khảovăn hóa chinh trị”V \ Toàn cầu hóa đem lại sát của Ban Tôn giảo Chính phủ, ở Tâynhững ảnh hưởng tích cực nhưng mặt khác, Nguyên đã có khoảng 400000 người theonổ cũng mang lại những ảnh hưởng tiêu cực đạo, hiện nay cỏ 1730/3600 buôn theo đạo Tin lành, chiếm gần 50%... cồng chiêng làtrên nhiều lĩnh vực, nhất là trên lĩnh vực nhạc cụ quý giá, là niềm tự ...