Vấn đề khởi nghiệp sáng tạo trong cuộc cách mạng 4.0 ở đồng bằng Sông Cửu Long: Thực trạng và các kiến nghị

Nội dung của bài viết này phân tích, đánh giá và chỉ ra những thuận lợi và những khó khăn, các nhân tố tác động, từ đó đưa ra các kiến nghị để nâng cao hiệu quả của chính sách khởi nghiệp sáng tạo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vấn đề khởi nghiệp sáng tạo trong cuộc cách mạng 4.0 ở đồng bằng Sông Cửu Long: Thực trạng và các kiến nghị VẤN ĐỀ KHỞI NGHIỆP SÁNG TẠO TRONG CUỘC CÁCH MẠNG 4.0 Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG: THỰC TRẠNG VÀ CÁC KIẾN NGHỊ GS.TS. Võ Thanh Thu Trường Đại học Kinh tế TP. HCM Tóm tắt Chưa bao giờ Đảng và Nhà nước quan tâm đến phát triển khởi nghiệp sáng tạo, đến cuộc cách mạng 4.0 như hiện nay: nhiều cơ chế chính sách được ban hành và nhiều cơ chế hỗ trợ được đưa ra. Tuy nhiên, nhưng việc triển khai xây dựng kế hoạch hỗ trợ xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp của các tỉnh ĐBSCL rất chậm và chất lượng chưa cao. Vì vậy, bằng phương pháp lược khảo các nghiên cứu liên quan về khởi nghiệp sáng tạo trên thế giới, cũng như tại Việt Nam và sử dụng dữ liệu thứ cấp được thống kê tại vùng ĐBSCL, tác giả đã phân tích, đánh giá và chỉ ra những thuận lợi và những khó khăn, các nhân tố tác động, từ đó đưa ra các kiến nghị để năng cao hiệu quả của chính sách khởi nghiệp sáng tạo. Từ khóa: Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; ĐBSCL; Cuộc cách mạng 4.0; 1. Đặt vấn đề: Ngày 8/5/2016 bằng quyết định 844/QĐ-TTg Chính phủ đã phê duyệt đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”, tiếp sau đó các bộ ngành, địa phương ban hành các quyết định, kế hoạch triển khai để đưa hoạt động khởi nghiệp sáng tạo ( NST) đi vào thực tiễn nhằm hỗ trợ thúc đẩy áp dụng khoa học công nghệ vào các hoạt động kinh tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng, thay đổi nhanh sự phát triển kinh tế H trong bối cảnh cuộc cách mạng 4.0. Tuy nhiên đến nay 8/2018 nhiều vùng kinh tế, trong đó có Vùng ĐBSCL, các phong trào mới tập trung vào hoạt động “ hởi nghiệp”, còn “khởi nghiệp sáng tạo” chưa được quan tâm thỏa đáng: Nhiều tỉnh trong vùng chưa có kế hoạch triển khai, chưa có chiến lược xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, hoạt động đưa các ý tưởng khoa học vào ứng dụng trong thực tiễn còn yếu; Các vườn ươm ý tưởng khoa học phục vụ cho NST được lập ra ở một số trường đại học trong vùng hoạt động chưa chất lượng, các biện pháp thúc đẩy mà nhà nước xác định trong Quyết định 844/QĐ-TTg ban hành 5/2016 và các văn bản khác của Bộ khoa học và công nghệ, Bộ tài chính chưa thực sự đi vào cuộc sống ở nhiều tỉnh ở ĐBSCL. Từ thực trạng này rất cần nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu về NST ở Vùng ĐBSCL nói chung và từng tỉnh trong Vùng nói riêng để đề xuất các giải pháp tạo môi trường sinh thái NST mang tính đặc thù của Vùng nhằm thúc đẩy NST tại vùng nông nghiệp lớn nhất nước. Bài báo không nhằm đánh giá toàn diện hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, mà dùng số liệu thứ cấp để đánh giá sự phát triển khởi nghiệp và NST theo một số chỉ tiêu nêu trong trong quyết định số 1255/QĐ-TTg của Thủ Tướng Chính phủ Ngày 26/9/2018 phê duyệt “Đề án xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá mức độ phát triển doanh nghiệp” và dựa vào kết cấu hệ sinh thái khởi nghiệp ở ĐBSCL để phân tích các nhân tố cơ bản tác động đến hoạt động khởi nghiệp và NST ở Vùng nông nghiệp lớn nhất nước. 319 2. Cơ sở lý thuyết liên quan đến khởi nghiệp sáng tạo trong cuộc cách mạng 4.0. 2.1 Khái niệm và phân biệt giữa khởi nghiệp và khởi nghiệp sáng tạo: a. Khái niệm: Nhiều ý kiến khác nhau về khởi nghiệp sáng tạo: Theo Blumenthal (2016) - đồng Giám đốc điều hành của Warby Parky được trích dẫn trên tạp chí Forbes: “ startup is a company working to solve a problem where the solution is not obvious and success is not guaranteed.” (tạm dịch: Startup là một công ty hoạt động nhằm giải quyết một vấn đề mà giải pháp (đối với vấn đề đó) chưa rõ ràng và sự thành công không được đảm bảo). Phát biểu tại Ngày hội khởi nghiệp H&CN Việt Nam – Techfest, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam (2017) gọi startup là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, một cách nói ngắn gọn của doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đó là một cộng đồng đặc biệt vì theo ông: “tính chất tạo ra những sản phẩm mới, phân khúc khách hàng mới bằng những công nghệ mới và ý tưởng mới chưa từng có, cách tiếp cận thị trường mới, thường là liên quan đến công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và vì qua mạng nên không có tính biên giới”. Trước năm 2016 trong văn bản mang tính pháp lý ở Việt Nam chưa đề cập đến khái niệm “khởi nghiệp sáng tạo”, tiếng nh gọi là “Startup”. Lần đầu tiên từ “khởi nghiệp sáng tạo” ở Việt Nam được nêu tại khoản 2 điều 3 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được Quốc hội thông qua ngày 12 tháng 6 năm 2017, có hiệu lực từ 1/1/2018: “Doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là doanh nghiệp nhỏ và vừa được thành lập để thực hiện ý tưởng trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có khả năng tăng trưởng nhanh.” Ở Việt Nam, căn cứ vào văn bản pháp luật quy định có 4 đặc điểm để xác định doanh nghiệp “Khởi nghiệp sáng tạo”: - Tư cách pháp lý: Phải là doanh nghiệp - Quy mô doanh nghiệp: Nhỏ và vừa. - Cơ sở hoạt động: Phải dựa trên cơ sở khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình hoặc phương thức kinh doanh mới. - Có triển vọng tăng trưởng nhanh (mở rộng thị trường). b. Phân biệt giữa khởi nghiệp truyền thống hay là khởi nghiệp kinh doanh (Entrepreneur) và khởi nghiệp sáng tạo (startup, Star -Up): Sự phân biệt này giúp xác định chính xác đối tượng nghiên cứu và đối tượng hưởng lợi mà cơ chế chính sách giành cho họ và đối tượng hỗ trợ đầu tư. - Điểm giống giữa khởi nghiệp truyền thống và khởi nghiệp sáng tạo : + Đều là sự bắt đầu của hoạt động kinh doanh: Tự làm chủ, tự tổ chức hoạt động kinh doanh, xây dựng kế hoạch kinh doanh, tự tổ chức triển khai kinh doanh, tiếp thị, thuê nhân công... tự hưởng lợi (hoặc chịu rủi ro) về kết quả kinh doanh. 320 + Quy mô doanh nghiệp: Đều khởi đầu bằng quy mô nhỏ và vừa. Ở Việt Nam cả 02 hình thức khởi nghiệp đề ...