Văn hóa và sáng tạo - Đỗ Huy

Sáng tạo là sản phẩm tuyệt vời của con người, nhân dân Việt Nam được nhiều dân tộc khác tôn vinh là một dân tộc sáng tạo trong hoạt động sống, chiến đấu và lao động, sáng tạo chân chính chính là lao động. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Văn hóa và sáng tạo" dưới đây để hiểu hơn về vấn đề này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Văn hóa và sáng tạo - Đỗ HuyX· héi häc sè 1 (85), 2004 27 V¨n hãa vµ s¸ng t¹o §ç Huy S¸ng t¹o lµ s¶n phÈm tuyÖt vêi cña con ng−êi. Nh©n d©n ViÖt Nam ®−îcnhiÒu d©n téc kh¸c t«n vinh lµ mét d©n téc cã nhiÒu s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng sèng,chiÕn ®Êu vµ lao ®éng cña m×nh bëi v× trong nh÷ng hoµn c¶nh khã kh¨n nhÊt chóngta vÉn v−¬n lªn kh«ng chØ tån t¹i mµ cßn x¸c lËp b¶n lÜnh cña mét gi¸ trÞ v¨n hãa.Chóng ta ®· s¸ng t¹o c¶ mét truyÒn thèng cã b¶n s¾c kh«ng lÉn lén víi c¸c d©n téckh¸c. Chóng ta ®· s¸ng t¹o ra N−íc ViÖt Nam D©n chñ céng hßa ®Çu tiªn ë §«ngNam ch©u ¸. Chóng ta ®· s¸ng t¹o trong cuéc kh¸ng chiÕn thÇn kú chèng Ph¸p,chèng Mü thèng nhÊt tæ quèc. Sau chiÕn tranh mu«n ngµn mÊt m¸t, chóng ta l¹iv−¬n lªn trong c«ng cuéc ®æi míi d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. S¸ng t¹o qu¶ thËt lµb¶n lÜnh sèng cña d©n téc ViÖt Nam. S¸ng t¹o, vÒ b¶n chÊt lµ t¹o ra c¸i míi, lµ sù tiÕp biÕn, sù nhµo nÆn trong qu¸tr×nh thùc tiÔn ®Ó v−¬n lªn c¸i ®óng, c¸i tèt, c¸i ®Ñp. Nh− vËy, s¸ng t¹o g¾n bã chÆtchÏ víi v¨n hãa. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i mäi ho¹t ®éng s¸ng t¹o ®Òu cã v¨n hãa. S¸ng t¹o vÒb¶n chÊt, lµ lao ®éng vµ ®æi míi trong lao ®éng g¾n víi ý t−ëng cña con ng−êi, songcã s¸ng t¹o g¾n víi v¨n hãa, cã s¸ng t¹o chØ lµ mét hiÖn t−îng c¸ thÓ, mét hiÖn t−înglÞch sö, cã nh÷ng s¸ng t¹o cã v¨n hãa vµ cã nh÷ng s¸ng t¹o ph¶n v¨n hãa. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng sèng, nh©n lo¹i còng nh− nh©n d©n ta cã rÊt nhiÒus¸ng t¹o ch−a trë thµnh v¨n hãa. Cã nh÷ng s¸ng t¹o bÞ quªn l·ng, cã nh÷ng s¸ng t¹ocßn ®Ó trong ng¨n kÐo, trong gia ®×nh. B¶n chÊt thËt sù cña s¸ng t¹o ph¶i lµ mét qu¸tr×nh x· héi hãa, tøc lµ nã mang gi¸ trÞ x· héi, nã ®−îc x· héi thõa nhËn, g×n gi÷, b¶ol−u. V× thÕ ng−êi ta th−êng nãi r»ng, v¨n hãa lµ c¸i g× cßn l¹i sau tÊt c¶ nh÷ng ®æithay, nh÷ng biÕn ®éng. RÊt nhiÒu nh÷ng m¬ −íc t¸o b¹o, tèt ®Ñp nh−ng chóng chØ lµm¬ −íc cña c¸ nh©n mµ kh«ng ®−îc x· héi hãa, ch−a trë thµnh lý t−ëng sèng dÉn ®Õnmôc tiªu cho nhiÒu ng−êi v−¬n tíi. S¸ng t¹o ch©n chÝnh lµ lao ®éng g¾n sù ®æi míi víi c¸i ®óng, c¸i tèt vµ c¸i®Ñp. Sù ®æi míi trong lao ®éng g¾n víi khoa häc, g¾n víi ®¹o ®øc, g¾n víi mü c¶m, lýt−ëng thÈm mü tiªn tiÕn lu«n lu«n mang gi¸ trÞ v¨n hãa. Mét t¸c phÈm nghÖ thuËtmang tÝnh s¸ng t¹o cao, ®ã lµ t¸c phÈm cã tÝnh t− t−ëng cao, tÝnh nghÖ thuËt cao g¾n Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn28 V¨n hãa vµ s¸ng t¹ovíi sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña ®êi sèng hiÖn thùc, cña ®¹o ®øc tèt ®Ñp vµ lý t−ëngnh©n v¨n cao quý. Mét s¸ng t¹o nghÖ thuËt trë thµnh hiÖn t−îng v¨n hãa khi nã ®¸p øng víi c¸cchuÈn mùc chung cña mçi nÒn v¨n hãa. §ã lµ c¸c chuÈn mùc vÒ gi¸ trÞ hiÖn thùc,tÝnh t− t−ëng, tÝnh d©n téc, tÝnh giai cÊp vµ tÝnh thêi ®¹i. C¸c chuÈn mùc nµy g¾nliÒn víi hÖ t− t−ëng. ChuÈn mùc cña khoa häc lµ ë sù kh¸m ph¸; tri thøc khoa häc ph¶i lµ tµi s¶nchung cña x· héi. TÝnh v« t− trong khoa häc vµ nguyªn lý hoµi nghi cã tæ chøc lµ ®Æc®iÓm quan träng cña s¸ng t¹o khoa häc. Sù t¨ng tr−ëng tÝch lòy vµ sù táa s¸ng trongkhoa häc lu«n g¾n víi v¨n hãa. Cã s¸ng t¹o ®¸p øng ngay ®−îc víi hÖ chuÈn mùc cña mçi d©n téc, giai cÊp,thêi ®¹i. Cã s¸ng t¹o ph¶i chê ®îi tr×nh ®é ph¸t triÓn, tiÕn tr×nh lÞch sö cña sù ph¸ttriÓn míi trë thµnh mét hiÖn t−îng v¨n hãa. Sù chê ®îi, sù thö th¸ch nµy cã c¶nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n chñ quan. C¸c nguyªn nh©n kh¸ch quanth−êng lµ c¸c s¸ng t¹o qu¸ l¹ lÉm víi c¸c chuÈn mùc vèn cã cña mçi nÒn v¨n hãa.C¸c nguyªn nh©n chñ quan lµ do tr×nh ®é vµ t©m lý x· héi còng nh− mét hÖ gi¸ trÞ®−îc gi¸o dôc trong truyÒn thèng quy ®Þnh. Sù chê ®îi nµy chøng tá s¸ng t¹o kh«ngthÓ vuît ra ngoµi c«ng chóng cña x· héi. Cã rÊt nhiÒu s¸ng t¹o ngay c¶ chê ®îi ®· l©u hoÆc míi xuÊt hiÖn nã ®· trëthµnh mét hiÖn t−îng ph¶n v¨n hãa. C¸i s¸ng t¹o Êy th−êng xa rêi c¸i ®óng, chèngl¹i c¸i thiÖn vµ qu¸ cÇu kú, lè l¨ng, tÇm th−êng. Dï chê ®îi rÊt l©u th× c«ng chóngcòng kh«ng thÓ chuyÓn hãa c¸i kh«ng −a thÝch thµnh c¸i −a thÝch c¸c s¶n phÈms¸ng t¹o. S¸ng t¹o g¾n chÆt chÏ víi v¨n hãa cßn bëi rÊt nhiÒu s¸ng t¹o khoa häc, nghÖthuËt lóc ra ®êi nã lµ mét hiÖn t−îng v¨n hãa, nh−ng khi vËn ®éng trong x· héi,trong lÞch sö ng−êi ta cã thÓ biÕn nã thµnh mét c«ng cô chèng l¹i v¨n hãa. LÊy viÖcs¸ng t¹o ra nguyªn tö hay mét sè kü thuËt th«ng tin lµm vÝ dô: nguyªn tö ®· bÞ lîidông ®Ó chèng l¹i nhiÒu nÒn v¨n hãa. Bän tin tÆc ®· lîi dông c¸c thµnh qu¶ tin häcchèng l¹i sù b×nh an, æn ®Þnh cña nhiÒu nÒn v¨n hãa. Nh− vËy, c¸c s¸ng t¹o dï lµ s¸ng t¹o khoa häc, s¸ng t¹o thñ c«ng hay s¸ngt¹o nghÖ thuËt ®Òu liªn hÖ b¶n chÊt víi c¸c ®iÒu kiÖn g¾n víi chøc n¨ng vµ ph−¬ngthøc ho¹t ®éng cña mçi nÒn v¨n hãa. §¶ng ta, nh©n d©n ta, chñ tÞch Hå ChÝ Minh coi v¨n hãa lµ mét bé phËn cñakiÕn tróc th−îng tÇng, v¨n hãa tr−íc hÕt ph¶i ph¶n ¸nh tå ...