Vị trí phân loại các chi Gigantochloa, Oxytenanthera VÀ Pseudoxytenanthera ở Việt Nam

Đề tài được thực hiện dựa trên các mẫu thu được, mẫu vật lưu giữ ở Bảo tàng thực vật và từ các bản mô tả gốc, so sánh đối chiếu với các hệ thống phân loại tre hiện nay cho thấy, các chi Oxytenanthera, Pseudoxytenanthera do các nghiên cứu trước đây ghi nhận đều thuộc chi Gigantochloa. Với đặc điểm chính để nhận dạng là một cành chính và nhiều cành nhỏ, mỗi bông thường 1-5 hoa, có hay không có hoa bất thụ ở đầu bông, mày trong dạng cánh thuyền hay uốn cong, chỉ nhị hợp thành ống, đầu nhuỵ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Vị trí phân loại các chi Gigantochloa, Oxytenanthera VÀ Pseudoxytenanthera ở Việt NamTạp chí KHLN 3/2013 (28 - 28)©: Viện KHLNVN-VAFSISSN: 1859 - 0373Đăng tải tại: www.vafs.gov.vnVỊ TRÍ PHÂN LOẠI CÁC CHI Gigantochloa, OxytenantheraVÀ Pseudoxytenanthera Ở VIỆT NAMHoàng Thanh Trường1, Nguyễn Hoàng Nghĩa2, Trần Văn Tiến31Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây NguyênViện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam2Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam3Đại học Đà LạtTÓM TẮTTừ khóa:Gigantochloa,Oxytenanthera,Pseudoxytenanthera,Việt NamVị trí phân loại của các chi Gigantochloa Kurz ex Munro, Oxytenanthera Munro vàPseudoxytenanthera Soderstrom & Ellis ở Việt Nam được xem xét và nghiên cứu.Dựa trên các mẫu thu được, mẫu vật lưu giữ ở Bảo tàng thực vật và từ các bản môtả gốc, so sánh đối chiếu với các hệ thống phân loại tre hiện nay cho thấy, các chiOxytenanthera, Pseudoxytenanthera do các nghiên cứu trước đây ghi nhận đềuthuộc chi Gigantochloa. Với đặc điểm chính để nhận dạng là một cành chính vànhiều cành nhỏ, mỗi bông thường 1-5 hoa, có hay không có hoa bất thụ ở đầubông, mày trong dạng cánh thuyền hay uốn cong, chỉ nhị hợp thành ống, đầu nhuỵ1. Đồng thời dựa trên cấu trúc của bông giả, có hay không có hoa giả ở tận cùngcủa bông, chi Gigantochloa chia thành 2 phân chi (subgenus), subgen. Heterofloretavà Monofloreta.A review of the generic taxonomy of the genus gigantochloa, oxytenanthera andpseudoxytenanthera from VietnamKeywords:Gigantochloa,Oxytenanthera,Pseudoxytenanthera,Vietnamese.2892The genus Gigantochloa Kurz ex Munro, Oxytenanthera Munro andPseudoxytenanthera Soderstrom & Ellis from Vietnam are thoroughly studied andrevised. Based on collected specimens, specimens in some herbaria, compared with themajor modern systems of classification of the wood bamboos, the authors suggests thatGigantochloa should include Oxytenanthera, Pseudoxytenanthera. We also suggestedthe diagnostic characters were mid-culm branch complement with a dominant primarybranch and several small secondary branches, 1-5 perfect flowers, an imperfect or notan imperfect terminal floret, palea 2-keeled or convex, filaments always fused into atube. And based on the structure of the pseudospikelets which are a perfect terminalfloret and an imperfect terminal floret, two subgenera, subgen. Heterofloreta andMonofloreta were established.Hoàng Thanh Trường et al., 2013(3)I. ĐẶT VẤN ĐỀThời gian trước đây, nghiên cứu phân loại tretrúc cũng giống như nghiên cứu phân loại ởcác bậc phân loại thực vật khác, các đặc điểmvề hình thái, đặc biệt là hoa và quả được xemlà đặc điểm chính để xem xét sự khác biệt giữacác bậc phân loại khác nhau. Tuy nhiên, tậptính ra hoa ở tre trúc rất khác so với các loàithực vật khác đó là ra hoa theo chu kỳ, như:chu kỳ ra hoa của Phyllostachys bambusoidesSieb et Zucc vào giữa những năm 1716-1735,Bambusa forbesii Holttum (114 năm),Arundinaria elegans Kurz (162 năm),...(Janzen, 1974). Thường các mẫu vật tre thuthập trước đây và lưu giữ ở các bảo tàng thựcvật còn thiếu nhiều thông tin, đặc biệt là hoa(Li, 1997). Chính vì lý do đó, việc nghiên cứuphân loại tre trúc rất khó, các đặc điểm và hệthống phân loại của các bậc phân loại thay đổitheo thời gian. Trong số đó, hệ thống phânloại của các chi có đặc điểm giống nhau là chỉnhị hợp như: Gigantochloa Kurz ex Munro,Oxytenanthera Munro và PseudoxytenanthraSoderstrom & Ellis ở Châu Á nói chung, và ởViệt Nam nói riêng vẫn còn có nhiều điểmchưa thống nhất. Hiện nay, ngoài đặc điểmhoa và quả, các đặc điểm khác như: thân ngầm,cành và mo cũng được xem là những đặc điểmrất quan trọng để xem xét sự khác biệt giữacác bậc phân loại khác nhau (Mc Clure, 1966;Soderstrom, Young, 1983; Stapleton, 1997).Trên cơ sở đó, việc hệ thống hoá lại vị trí phânloại của các chi Gigantochloa, Oxytenantheravà Pseudoxytenanthera ở Việt Nam là cầnthiết.II. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứu: Các chi Ggantochloa,Oxytenanthera và Pseudoxytenanthera ở ViệtNamTạp chí KHLN 2013Phương pháp nghiên cứu: Trong nghiên cứunày chúng tôi sử dụng các đặc điểm sinhdưỡng và sinh sản của các mẫu thu được cũngnhư mẫu lưu giữ ở các bảo tàng thực vật (G,HN, ISBC, K, KUN, P, S, SIN, VMN), kếthợp với các bản mô tả gốc và các công trìnhnghiên cứu liên quan khác như: Munro(1868), Gamble (1896), Holttum (1946, 1956,1958), Camus (1923), Clayton và Renvoize(1986), Soderstrom và Ellis (1987),Dransfield và Widjaja (1995), Ohrnberger(1999), Li và Stapleton (2006), Yang và đồngtác giả (2008), Nguyễn Tố Quyên (1990,1991), Phạm Hoàng Hộ (1999), Nguyễn KhắcKhôi và Nguyễn Thị Đỏ (2005), NguyễnHoàng Nghĩa (2005).III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.1. Những quan điểm về hệ thống phânloại của chi Gigantochloa, Oxytenanthera vàPseudoxytenanthera.Kể từ khi được mô tả cho tới nay, các hệthống quan điểm đều thống nhất với nhaurằng điểm khác biệt của 3 chi, Gigantochloa,Oxytenanthera và Pseudoxytenanthera so vớicác chi con lại trong subtribe BambusinaePersl. là chỉ nhị hợp với nhau thành ống(Camus, 1913; Camus, Camus, 1923; Clayton,Renvoize, 1986; Dransfield, Widjaja, 1995;Holttum, 1946, 1956, 1958; Soderstromm,Ellis, 1987). Tuy nhiên, về đặc điểm hình tháivà hệ thống phân loại của 3 chi trên vẫn cònnhiều điểm chưa thống nhất.Trên thế giớiChi Gigantochloa (tiếng Hy Lạp: gigantos =lớn (giant, huge); chloa = cỏ (grass))Munro nghiên cứu hoa của loài Bambusa atter,đã phát hiện ra điểm khác biệt duy nhất sovới các loài còn lại trong chi Bambusa là chỉnhị hợp lại thành ống ngắn, và tác giả đãtách thành một chi mới là Gigantochloa,gồm có 3 loài: G. atter, G. heterostachya và2893Tạp chí KHLN 2013G. verticillata (Munro, 1868). Sau đó, Gamble(1896) và Camus (1913, 1923) đã sử dụng đặcđiểm chỉ nhị hợp thành ống ngắn làm hệthống quan điểm chính cho nghiên cứu chiGigantochloa (Camus, 1913; Camus, Camus,1923; Gamble, 1896). Trong thời gian này cáctác giả chỉ d ...