Viêm màng não mủ - những lưu ý khi dùng thuốc

Viêm màng não mủ là tình trạng nhiễm khuẩn do vikhuẩn sinh mủ của các khoang màng nhện. Đây làmột bệnh cảnh nội khoa có tính chất cấp cứu vì tiênlượng tốt hay xấu sẽ tùy thuộc vào thời gian và phácđồ xử trí.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Viêm màng não mủ - những lưu ý khi dùng thuốc Viêm màng não mủ và lưu ý khidùng thuốcViêm màng não mủ là tình trạng nhiễm khuẩn do vikhuẩn sinh mủ của các khoang màng nhện. Đây làmột bệnh cảnh nội khoa có tính chất cấp cứu vì tiênlượng tốt hay xấu sẽ tùy thuộc vào thời gian và phácđồ xử trí. Sự xuất hiện ngày càng nhiều của các dòng phế cầu kháng penicilline đã làm thay đổi cácVi khuẩn tấn công phác đồ điều trị cổ điển trongmàng não. bệnh viêm màng não mủ. Ngoàira, điều trị không phù hợp còn có thể đưa đến những biếnchứng thần kinh mạn tính hay gây tử vong cho bệnh nhân,nhất là ở trẻ em. Vì vậy, bệnh viêm màng não cần đượcchẩn đoán sớm, điều trị tích cực và đúng đắn để tránh cácbiến chứng và di chứng, hạ tỷ lệ tử vong. Tuy nhiên, chẩnđoán rất dễ bị bỏ sót trong giai đoạn đầu vì triệu chứnglâm sàng của viêm màng não mủ ít đặc hiệu và có khoảng10% các trường hợp lại không tìm ra tác nhân gây bệnh,làm cho việc chọn lựa kháng sinh ngay ban đầu gặp khókhăn.Sự xâm nhập của vi khuẩn vào màng nãoVi khuẩn thường xâm nhập qua niêm mạch hầu họng,ngoài ra vi khuẩn còn vào màng não bằng nhiều conđường khác nhau như: sau một tình trạng nhiễm trùnghuyết có nguồn gốc từ viêm nội tâm mạc, viêm phổi, viêmtắc tĩnh mạch, viêm xoang, viêm tai giữa; ở bệnh nhân bịchấn thương sọ não hoặc có vết nứt cạnh xoang mũi, gãyxương sàng; sau phẫu thuật thần kinh, nhất là các thủthuật có đụng chạm đến dịch não tủy hoặc các trườnghợp viêm cốt tủy ở xương sọ và cột sống. Đối với trẻ sơsinh, viêm màng não xảy ra do nhiễm các loại vi khuẩn cómặt thường xuyên trong âm đạo, đường tiết niệu hay trựctràng người mẹ như: E.coli, listeria mono-cytogenes...Dấu hiệu nhận biếtBệnh có thể khởi đầu vài ngày trước bằng các dấu hiệunhiễm khuẩn đường hô hấp trên và khó xác định thời điểmthật sự bị viêm màng não. Bệnh cũng có thể khởi phát độtngột với một hội chứng nhiễm khuẩn cấp tính, ồ ạt củamột nhiễm khuẩn huyết, diễn tiến nhanh chóng đến viêmmàng não trong vài giờ. Bệnh nhân thường số cao trên39oC, có kèm theo đau nhức, lạnh run, vã mồ hôi. Hộichứng não bao gồm: những cơn nhức đầu dữ dội, kéodài, không bớt với thuốc giảm đau, sợ ánh sáng; triệuchứng buồn nôn, ói mửa, kiểu ói vọt; tình trạng táo bón vàtăng kích thích da...Ở bệnh nhân lớn tuổi có biểu hiện lừ đừ, thay đổi tínhtình, thường có triệu chứng lú lẫn, lơ mơ và có thể khôngsốt...Ở trẻ nhỏ thì dấu hiệu kích thích màng não rất ít. Trẻ bỏbú, kém linh hoạt hoặc bị kích động, khó chịu, quấy khóc,khóc thét bất thường, vàng da, ói mửa, tiêu chảy...Ngoài ra còn có các biểu hiện khác như: những đốm xuấthuyết rải rác toàn thân thường gặp ở các trường hợpnhiễm não mô cầu; các dấu hiệu thần kinh định vị như liệtnửa người, liệt tứ chi, liệt mặt hoặc mù mắt, lé, đau cơ,viêm khớp sưng...Lưu ý khi dùng thuốc điều trịViêm màng não là một cấp cứu nội khoa, do đó cần phảiđiều trị sớm và tích cực. Nếu điều trị chậm trễ sẽ dễ đưađến các biến chứng và di chứng nặng nề, nhất là đối vớitrẻ em. Trong điều trị, kháng sinh đóng vai trò chủ yếu.- Nguyên tắc sử dụng kháng sinh: Có nhiều yếu tố ảnhhưởng trên sự lựa chọn kháng sinh trong viêm màng nãomủ. Trên hết là khả năng đi qua màng não của khángsinh, tùy thuộc vào tình trạng của hàng rào máu - màngnão: sự xuyên thấu của thuốc khá tốt khi màng não bịviêm, nhưng khi tình trạng viêm bớt thì sự xuyên thấu củakháng sinh lại kém, do đó vẫn phải tiếp tục duy trì liềukháng sinh cao trong suốt quá trình điều trị. Các loạikháng sinh qua màng não dễ là loại kháng sinh có độ hòatan trong lipid cao, khối lượng phân tử thấp, ít liên kết vớiprotein và độ ion hóa thấp ở pH bình thường. Hoạt tínhdiệt khuẩn của kháng sinh cũng rất quan trọng, ngoài ranồng độ thuốc đưa vào cũng phải rất cao mới đạt đượchoạt tính diệt trùng trong dịch não tủy. Do đó, sử dụngkháng sinh trong viêm màng não mủ cần áp dụng nhữngnguyên tắc: sử dụng sớm, ngay khi có chẩn đoán; lựachọn loại thuốc thích hợp với độ nhạy cảm của vi khuẩngây bệnh; nên dùng loại kháng sinh diệt khuẩn; thuốc phảiđạt đến nồng độ diệt khuẩn cần thiết trong dịch não tủy(trong suốt thời gian điều trị nên dùng tiêm vào tĩnh mạchvà không giảm liều dù khi bệnh nhân có đáp ứng).- Vấn đề lựa chọn kháng sinh khi bắt đầu điều trị dựa vàotỉ lệ những loại vi khuẩn thường hay gây bệnh theo lứatuổi hoặc các yếu tố thuận lợi (như viêm tai, viêm xoang,chấn thương sọ não...) hoặc có thể dùng kháng sinh phổrộng trong lúc chưa có kết quả cấy dịch não tủy và khángsinh đồ. Khi đã tìm ra loại vi khuẩn gây viêm màng não thìđiều trị đặc hiệu.Viêm màng não do Hemophilus influenzae: Điều trị viêmmàng não mủ do loại vi khuẩn này đã có nhiều thay đổi từ ...