Xã hội hóa trẻ em ở nông thôn miền núi thông qua lao động trong gia đình: Nghiên cứu trường hợp ở xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái - Đặng Bích Thủy

Nội dung bài viết "Xã hội hóa trẻ em ở nông thôn miền núi thông qua lao động trong gia đình: Nghiên cứu trường hợp ở xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái" trình bày về vấn đề lao động của trẻ em trong gia đình ở xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, vấn đề xã hội hóa trẻ em ở nông thôn miền núi thông qua lao động trong gia đình. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xã hội hóa trẻ em ở nông thôn miền núi thông qua lao động trong gia đình: Nghiên cứu trường hợp ở xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái - Đặng Bích Thủy64 X· héi häc sè 1 (93), 2006X· héi hãa trÎ em ë n«ng th«n miÒn nóith«ng qua lao ®éng trong gia ®×nh(Nghiªn cøu tr−êng hîp ë x· C¸t ThÞnh, huyÖn V¨n ChÊn, tØnh Yªn B¸i) §Æng BÝch Thñy I. §Æt vÊn ®Ò: Nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò lao ®éng trÎ em rÊt ®−îc quan t©m nghiªn cøu doc¸c h×nh thøc vµ tÝnh chÊt cña lao ®éng trÎ em ®· cã nhiÒu biÕn ®æi d−íi t¸c ®éng cñanÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt phøc t¹p, ®a d¹ng cña hiÖn t−îng nµyvµ c¸c hÖ lôy x· héi cña nã, c¸c nghiªn cøu hiÖn cã vÒ lao ®éng trÎ em th−êng tËptrung vµo c¸c chñ ®Ò nh− sù møc ®é vµ c¸c h×nh thøc l¹m dông lao ®éng trÎ em, hiÖnt−îng trÎ bá häc ®Ó lao ®éng kiÕm tiÒn, trÎ em lang thang kiÕm sèng ë c¸c thµnh phè,m¹i d©m lµ trÎ em, v.v… ë n«ng th«n, ngoµi c¸c c«ng viÖc néi trî trong gia ®×nh, trÎ em cßn lµm nhiÒuc«ng viÖc cã tÝnh chÊt s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp, lµm nghÒ thñ c«ng, hoÆc lµm thuªcho c¸c doanh nghiÖp nhá. Lao ®éng trÎ em trong gia ®×nh n«ng th«n hiÖn nay kh«ngchØ lµ sù lµm quen, häc hái c¸c kü n¨ng lao ®éng mµ cßn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®ãnggãp kinh tÕ cho gia ®×nh. Mét nghiªn cøu cña Tæ chøc cøu trî nhi ®ång Anh (SaveChildren U.K.) vÒ lao ®éng trÎ em ë n«ng th«n ViÖt Nam ®· −íc tÝnh trong mét gia®×nh cã 5 ng−êi (2 ng−êi lín vµ 3 trÎ em d−íi 15 tuæi) th× 3 ®øa trÎ ®ãng gãp kho¶ng30- 40% tæng ®Çu t− vÒ lao ®éng cña gia ®×nh ®ã (Save the Children, 1997, tr.29). Dùa trªn d÷ liÖu kh¶o s¸t t¹i x· C¸t ThÞnh (huyÖn V¨n ChÊn, tØnh Yªn B¸i),trong khu«n khæ Dù ¸n nghiªn cøu vÒ Gia ®×nh n«ng th«n ViÖt Nam (do ViÖn X· héihäc chñ tr×), bµi viÕt nµy sÏ tËp trung ph©n tÝch vÊn ®Ò vÒ lao ®éng trÎ em trong gia®×nh n«ng th«n nh− lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh x· héi hãa trÎ em, cïng víi nh÷ngchiÒu c¹nh kinh tÕ vµ t©m thÕ/th¸i ®é cña c¸c em trong qu¸ tr×nh nµy. ViÖc ph©n tÝchgiíi còng sÏ ®−îc lång ghÐp trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch nh÷ng chiÒu c¹nh trªn. II. VÊn ®Ò lao ®éng cña trÎ em trong gia ®×nh t¹i ®iÓm nghiªn cøu 2.1. Mét sè nÐt kh¸i qu¸t vÒ ®Þa bµn nghiªn cøu: C¸t ThÞnh lµ mét x· nghÌo cña huyÖn miÒn nói V¨n ChÊn, tØnh Yªn B¸i.Nguån thu nhËp chÝnh cña nh©n d©n trong x· lµ tõ n«ng nghiÖp víi c¸c lo¹i c©ytrång chñ yÕu lµ lóa, mµu, mét sè lo¹i c©y ¨n qu¶, c©y chÌ, quÕ kÕt hîp víi ch¨n nu«igia sóc, gia cÇm. Trång trät, ch¨n nu«i chñ yÕu ®Òu dùa trªn kinh nghiÖm truyÒnthèng nªn n¨ng suÊt thÊp. MÆc dï so víi tr−íc ®æi míi ®êi sèng kinh tÕ cña ng−êid©n ®· ®−îc c¶i thiÖn mét phÇn, hÇu nh− kh«ng cßn hé ®ãi l−¬ng thùc, nh−ng møc ®é Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn §Æng BÝch Thñy 65ph¸t triÓn cßn rÊt chËm. Ng−êi d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ lóng tóng trong ph¸ttriÓn kinh tÕ hé do thiÕu c¸c nguån lùc cÇn thiÕt vµ h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é häc vÊn. Tuynhiªn, ®êi sèng kinh tÕ cña mét bé phËn c¸c hé gia ®×nh còng ®· cã nh÷ng sù thay®æi theo chiÒu h−íng kh¸ gi¶ lªn, ®· cã sù tÝch lòy hoÆc lµm giµu. Nh÷ng hé nµy chñyÕu lµ ng−êi Kinh sèng ë thÞ tø (trong khi ng−êi d©n téc thiÓu sè cña x· chiÕm 55,4%d©n sè). Nh÷ng hé cã møc sèng kh¸ nµy cã nghÒ phô lµ nu«i ba ba, mét nghÒ mangl¹i thu nhËp cao, hoÆc kinh doanh dÞch vô, bu«n b¸n nhá. 2.2. Lao ®éng trÎ em ë C¸t ThÞnh nh×n tõ gãc ®é x· héi hãa Lao ®éng trÎ em trong gia ®×nh cã thÓ ®−îc nh×n nhËn nh− lµ mét phÇn cñaqu¸ tr×nh x· héi hãa cña trÎ em, gióp c¸c em ph¸t triÓn nh©n c¸ch. Th«ng qua lao®éng trÎ em ®−îc häc hái vµ thùc hµnh c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng lao ®éng, ®ång thêigióp lµm t¨ng tÝnh tr¸ch nhiÖm vµ g¾n bã t×nh c¶m cña c¸c em ®èi víi gia ®×nh. D−íigãc ®é nµy cã thÓ ph©n tÝch lao ®éng trÎ em qua c¸c chØ b¸o nh−: ®é tuæi tham gia lao®éng cña trÎ, lo¹i c«ng viÖc ®ang lµm, c−êng ®é vµ thêi gian lao ®éng cña c¸c em,…trªn c¬ së ®ã chØ ra nh÷ng yÕu tè cã lîi cho viÖc häc hái vµ thùc hµnh nh÷ng kü n¨nglao ®éng, vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn søc kháe, viÖc häc hµnh vµ vuich¬i gi¶i trÝ cña c¸c em. a. §é tuæi b¾t ®Çu tham gia c¸c c«ng viÖc néi trî vµ s¶n xuÊt: C¸c c«ng viÖc néi trî: ë n«ng th«n, ngay tõ khi cßn rÊt nhá, trÎ em ®· b¾t ®Çu tËp lµm nh÷ng c«ngviÖc néi trî trong gia ®×nh. Tïy vµo hoµn c¶nh kinh tÕ vµ sù ph©n c«ng lao ®éng cñamçi gia ®×nh mµ c¸c em b¾t ®Çu tham gia c¸c c«ng viÖc néi trî gia ®×nh hoÆc c¸c c«ngviÖc liªn quan ®Õn ch¨n nu«i, c¸c c«ng viÖc ®ång ¸ng ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau vµ ëmøc ®é tham gia kh¸c nhau. KÕt qu¶ kh¶o s¸t 300 hé gia ®×nh ë C¸t ThÞnh cho thÊy, ®èi víi c¸c c«ng viÖcnéi trî trong gia ®×nh nh− dän dÑp nhµ cöa, ®i chî, nÊu c¬m, röa b¸t, giÆt quÇn ¸o,c¸c em b¾t ®Çu tham gia nhiÒu nhÊt lµ ë nhãm 6-10 tuæi: 74% ®èi víi c¸c em g¸i vµ84,1% ®èi víi c¸c em trai (xem biÓu 1). KÕ ®Õn lµ nhãm 11-14 tuæi vµ gi¶m h¼n ënhãm tõ 15-17 tuæi. §¸ng l−u ý ë ®©y lµ cã 2,2% trÎ em trai vµ 5% trÎ em g¸i b¾t ®Çulµm néi trî ë nhãm tuæi tõ 3-5 tuæi. Tû lÖ tuy nhá nh−ng cho thÊy, nÕu qu¶ thËt lµtrÎ em b¾t ®Çu lµm c«ng viÖc néi trî ë ®é tuæi nµy lµ qu¸ sím so víi th«ng th−êng. TrÎ em g¸i lµm c¸c c«ng viÖc néi trî sím h¬n c¸c em trai - mét hÖ qu¶ cñanh÷ng ®Þnh kiÕn giíi trong ph©n c«ng lao ®éng truyÒn thèng trong gia ®×nh n«ngth«n: trÎ em g¸i ®−îc g¸n cho tr¸ch nhiÖm lµm c¸c c«ng viÖc néi trî, do vËy, ngay tõkhi cßn rÊt nhá c¸c em ®· ®−îc gia ®×nh khuyÕn khÝch vµ giao lµm c¸c c«ng viÖc nµysím h¬n c¸c em trai. Tuy nhiªn, xu h−íng nµy ®· cã sù thay ®æi so víi tr−íc ®©y,theo ®ã, c¶ con trai vµ con g¸i ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm lµm c¸c c«ng viÖc néi trî. MÆtkh¸c, c¸c gia ®×nh trÎ ë n«ng th«n ngµy nay ®Î Ýt con h¬n, nªn trong tr−êng hîpkh«ng cã con g¸i th× con trai còng ph¶i lµm c¸c c«ng viÖc néi trî ®Ó cha mÑ ...