Xã hội học nông thôn Việt Nam: Quá trình hình thành và định hướng phát triển - Tô Duy Hợp

Nhằm giúp các bạn chuyên ngành Xã hội học có thêm tài liệu tham khảo, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Xã hội học nông thôn Việt Nam: Quá trình hình thành và định hướng phát triển" dưới đây. Nội dung bài viết trình bày về quá trình hình thành xã hội học nông thôn Việt Nam, định hướng phát triển xã hội học nông thôn Việt Nam. Hy vọng nội dung bài viết phục vụ hữu ích nhu cầu học tập và nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xã hội học nông thôn Việt Nam: Quá trình hình thành và định hướng phát triển - Tô Duy Hợp10 X· héi häc sè 3&4 (67&68), 1999X· héi häc n«ng th«n viÖt nam -Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn T« duy hîp VÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh chuyªn ngµnh x· héi häc n«ng th«n ë ViÖt Nam, chóng t«i®· cã dÞp ®Ò cËp trong ch−¬ng s¸ch “X· héi häc n«ng th«n”1, phÇn B. VÒ mét sè thµnh qu¶b−íc ®Çu cña x· héi häc n«ng th«n ViÖt Nam, t«i cho r»ng: “®· cã mét sè chuyªn kh¶o vÒ thùctr¹ng vµ xu h−íng biÕn ®æi cña x· héi häc n«ng th«n ViÖt Nam do c¸c t¸c gi¶ n−íc ngoµi thùchiÖn riªng biÖt hoÆc lµ ®ång t¸c gi¶ víi c¸c nhµ khoa häc ViÖt Nam”. Trong b−íc ®i ban ®Çu, ®· cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n. §¸ng kÓ nhÊt lµ:1) “Kh¶o cøu x· héi häc vµ c¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng th«n ë §«ng Nam ¸” cña tËp thÓ t¸c gi¶K.F.Walker vµ Vò Quèc Thóc, v.v..., BØ, Unesco,1963; vµ 2) “H¶i V©n mét x· ë ViÖt Nam,®ãng gãp cña x· héi häc vµo viÖc nghiªn cøu nh÷ng sù qu¸ ®é” cña F.Houtart vµG.Lemercinier, §¹i häc Louvain, BØ, 1980. VÒ ý nghÜa c¬ b¶n cña c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®ã, ®· cã nhËn ®Þnh nh− sau: b¾t ®Çutõ c«ng tr×nh hîp t¸c gi÷a c¸c chuyªn gia n−íc ngoµi víi ViÖt Nam: “Kh¶o cøu x· héi häc vµc¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng th«n ë §«ng Nam ¸”, BØ, Unesco, 1963. §ã lµ kÕt qu¶ kh¶o s¸t,®iÒu tra x· héi häc n«ng th«n, ®−îc tiÕn hµnh ë miÒn Nam ViÖt Nam gi÷a 1960, d−íi sù tµitrî cña Unesco vµ FAO. Cã mét sè nÐt ®¸ng ghi nhËn ë c«ng tr×nh nµy: 1. TiÕp cËn khu vùc trong nghiªn cøu x· héi häc ë n«ng th«n, ®Æt n«ng th«n ViÖt Namtrong hÖ thèng lín h¬n lµ khu vùc §«ng Nam ¸ ®Ó t×m ra nh÷ng nÐt chung cña c¶ khu vùc,®ång thêi lµm râ ®Æc thï n«ng th«n ViÖt Nam. C¸ch tiÕp cËn hÖ thèng x· héi nµy cã sù gîi ýnghiªn cøu tèt. 2. X©y dùng mét b¶ng liÖt kª kh¸ ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña khu vùc §«ng Nam ¸ vÒ sèd©n, c¬ së vËt chÊt - kü thuËt, kinh tÕ, chÝnh trÞ, tinh thÇn, v¨n hãa, ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. 3. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn, mang tÝnh chÊt khuyÕn nghÞ chung vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i hiÖn®¹i hãa ®êi sèng n«ng th«n ë §«ng-Nam ¸. 4. Cã mét sè nhËn ®Þnh vµ khuyÕn nghÞ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi n«ng th«n ViÖt Namkh¸ hîp lý. Ch¼ng h¹n, sù ghi nhËn m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam cã 4 ®Æc ®iÓm lín: a. ý thøc céng ®ång lµng-x·. b. Kh«ng cã t©m tÝnh T− b¶n chñ nghÜa. c. Kh«ng cã tÝnh c¸ nh©n cùc ®oan. d. Khñng ho¶ng bÇn cïng hãa.1 Xem s¸ch: X· héi häc tõ nhiÒu h−íng tiÕp cËn vµ nh÷ng thµnh tùu b−íc ®Çu. T−¬ng Lai chñ biªn, NXB Khoa häc X·héi. Hµ Néi-1994. Tr. 82. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn T« Duy Hîp 11 HoÆc cã nh÷ng khuyÕn c¸o cho r»ng khi ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn kü nghÖ míikh«ng nªn ph¸ hñy kÕt cÊu x· héi truyÒn thèng. V× ngoµi nhu cÇu t¨ng thu nhËp cßn cã vÊn®Ò v¨n minh x· héi. Kh«n ngoan h¬n c¶ lµ chän môc tiªu n©ng cao “møc th¨ng b»ng”, nghÜalµ chuyÓn dÇn tõ th¨ng b»ng cò sang th¨ng b»ng míi, v.v... 5. Còng trong c«ng tr×nh nµy ta cã thÓ xem xÐt b¶ng liÖt kª c¸c d÷ kiÖn chung (c¸c chØb¸o vÒ m«i tr−êng vµ vÒ nh©n tè con ng−êi, x· héi), gîi ý lËp b¶ng hái trong ®iÒu tra x· héihäc n«ng th«n. Nh− vËy, cã thÓ coi ®©y lµ kinh nghiÖm ban ®Çu cña nghiªn cøu x· héi häcn«ng th«n c¶ vÒ mÆt lý thuyÕt lÉn thùc nghiÖm khoa häc. C«ng tr×nh nghiªn cøu x· héi häc cã ý nghÜa c¬ b¶n lµ c«ng tr×nh cña F.Houttart vµG.Lemercinier: “H¶i V©n - mét x· ë ViÖt Nam. §ãng gãp cña x· héi häc vµo viÖc nghiªn cøunh÷ng sù qu¸ ®é”, §¹i häc Louvain, BØ,1980. NhiÒu c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖn X· héi häc ®·céng t¸c chÆt chÏ víi F.Houtart vµ G.Lemercinier ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh nµy, qua ®ãtr−ëng thµnh lªn vÒ kü n¨ng nghiªn cøu thùc nghiÖm, c¸c kü thuËt b¶ng hái, pháng vÊn s©u,nghiªn cøu mÉu vµ c¶ vÒ lý thuyÕt x· héi häc, ®Æc biÖt lµ lý thuyÕt ph¸t triÓn x· héi n«ngth«n. C«ng tr×nh “H¶i V©n-mét x· ë ViÖt Nam...” cña F.Houtart vµ G.Lemercinier cã ý nghÜaph−¬ng ph¸p luËn khoa häc to lín, bëi v× nã ®Æt ra vµ gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr−íc m¾tcña chiÕn l−îc ph¸t triÓn toµn diÖn kinh tÕ - x· héi n«ng th«n ViÖt Nam: vÊn ®Ò x· héi qu¸®é. C¸ch tiÕp cËn nµy kh«ng m©u thuÉn lo¹i trõ, tr¸i l¹i ®· bæ sung, cô thÓ hãa c¸ch tiÕp cËnchung võa nªu trªn. HiÖn ®¹i hãa lµ ®−êng lèi chung, l©u dµi; qu¸ ®é lµ ®−êng lèi cô thÓ,tr−íc m¾t, cã sø mÖnh chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i hãa, nghÜa lµc«ng cuéc chuyÓn ®æi hÖ thèng x· héi truyÒn thèng l¹c hËu thµnh hÖ thèng x· héi v¨n minh,hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn. C«ng tr×nh “H¶i V©n - mét x· ë ViÖt Nam...” ®· ®Ó l¹i mét kho t− liÖu kh¶os¸t, ®iÒu tra x· héi häc quý gi¸ vÒ thùc tr¹ng cña nh÷ng n¨m th¸ng thö nghiÖm ®−êng lèiqu¸ ®é kiÓu cò n«ng ...