XA TRỊ BỆNH UNG THƯ

Tham khảo tài liệu xa trị bệnh ung thư, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
XA TRỊ BỆNH UNG THƯ Ung Th− Häc §¹i C−¬ng 2005 bµi 10: x¹ trÞ bÖnh ung th−Môc tiªu häc tËp 1. Tr×nh b y ®−îc kh¸i niÖm x¹ trÞ l g×, nguyªn t¾c b¾t buéc khi x¹ trÞ mét bÖnh nh©n ung th−. 2. M« t¶ ®−îc mét sè lo¹i tia bøc x¹ th−êng sö dông v c¬ chÕ t¸c ®éng cña chóng. 3. Tr×nh b y ®−îc c¸c kü thuËt c¬ b¶n cña x¹ trÞ v chØ ®Þnh ®iÒu trÞ bÖnh ung th−. 4. Tr×nh b y ®−îc c¸c biÕn chøng v c¸ch phßng chèng c¸c biÕn chøng do tia bøc x¹ g©y ra.Néi dungX¹ trÞ l ph−¬ng ph¸p sö dông c¸c tia bøc x¹ ion ho¸ cã n¨ng l−îng cao. §ã l c¸csãng ®iÖn tõ (tia X, tia gama,...) hoÆc c¸c h¹t nguyªn tö (Ðlectron, n¬tron, proton,..) ®Ó®iÒu trÞ bÖnh ung th−.Ph−¬ng ph¸p n y ® ®−îc sö dông tõ 100 n¨m nay song nã vÉn l mét trong nh÷ngph−¬ng ph¸p chñ yÕu v cã kÕt qu¶ trong ®iÒu trÞ ung th−.1. Nguyªn t¾c ®iÒu trÞTia bøc x¹ l mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ung th−. Bëi vËy ng−êi ta khuyªn r»ngchØ dïng tia x¹ ®Ó ®iÒu trÞ bÖnh ung th−, cßn ®èi víi c¸c bÖnh kh¸c (kh«ng ph¶i ungth−) nªn dïng c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c (phÉu thuËt, thuèc…).ChØ ®Þnh x¹ trÞ cho bÖnh nh©n ph¶i ®−îc c©n nh¾c cô thÓ trong tõng tr−êng hîp. Ph¶itu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c nguyªn t¾c chung cña ®iÒu trÞ bÖnh ung th− ,nghÜa l ph¶i cã métchÈn ®o¸n thËt chÝnh x¸c (lo¹i bÖnh, vÞ trÝ tæn th−¬ng, giai ®o¹n bÖnh v tiÕn triÓn tùnhiªn cña nã, lo¹i m« bÖnh häc) tõ ®ã míi ®−a ra ®−îc ph¸c ®å ®iÒu trÞ cô thÓ v trongto n bé qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ ph¶i theo dâi liªn tôc, s¸t sao b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p th¨mkh¸m l©m s ng v cËn l©m s ng.ViÖc tÝnh to¸n liÒu l−îng chiÕu x¹ ph¶i cô thÓ, tû mû, chÝnh x¸c ®¶m b¶o nguyªn t¾cliÒu t¹i u l tèi ®a, liÒu t¹i chç chøc l nh l tèi thiÓu nh»m h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊtc¸c ¶nh h−ëng kh«ng mong muèn cña tia x¹. Do vËy ng−êi thÇy thuèc ph¶i cã mét kÕho¹ch ®iÒu trÞ râ r ng.2. C¬ së sinh häc cña x¹ trÞ2.1. §èi víi tÕ b o§Ó ®−a ra c¸c kü thuËt, chØ ®Þnh x¹ trÞ ng−êi ta dùa trªn c¸c giai ®o¹n ph©n chia cñachu kú tÕ b o, bëi lÏ sù nh¹y c¶m tia phô thuéc v o c¸c giai ®o¹n trong chu kú ph©nchia cña tÕ b o(ë giai ®o¹n tÕ b o ph©n chia-M,tÕ b o nhËy c¶m víi tia bøc x¹ nhÊt) vphô thuéc v o c¸c nhãm tÕ b o kh¸c nhau (tÕ b o u, tÕ b o l nh). T¸c dông cña tia x¹lªn tÕ b o theo 2 c¬ chÕ chñ yÕu : T¸c dông trùc tiÕp (chØ v o kho¶ng 20 %) cßn l¹ichñ yÕu do t¸c dông gi¸n tiÕp(chiÕm 80%). Ung Th− Häc §¹i C−¬ng 2005T¸c dông trùc tiÕp: X¹ trÞ sÏ t¸c ®éng ngay ®Õn c¸c chuçi AND cña tÕ b o, l m chochuçi nhiÔm s¾c thÓ n y bÞ tæn th−¬ng.§a sè c¸c tr−êng hîp, tæn th−¬ng ®−îc h n g¾nv tÕ b o håi phôc b×nh th−êng,kh«ng ®Ó l¹i hËu qu¶.Mét sè tr−êng hîp g©y nªn t×nhtr¹ng sai l¹c nhiÔm s¾c thÓ nh−: GÉy ®o¹n, ®¶o ®o¹n, ®øt ®o¹n ... tõ ®ã t¹o ra c¸c tÕb o ®ét biÕn,l m biÕn ®æi chøc n¨ng tÕ b o v dÉn tíi tÕ b o bÞ tiªu diÖt.TÇn xuÊt tænth−¬ng phô thuéc v o c−êng ®é,liÒu l−îng chiÕu x¹ v thêi gian nhiÔm x¹.T¸c dông gi¸n tiÕp: Khi bøc x¹ t¸c dông lªn c¬ thÓ chñ yÕu g©y ra t¸c ®éng ion ho¸,t¹o ra c¸c cÆp ion cã kh¶ n¨ng ph¸ ho¹i cÊu tróc ph©n tö cña c¸c tÕ b o, l m tÕ b obiÕn ®æi hay bÞ huû diÖt. Trªn c¬ thÓ con ng−êi chñ yÕu l n−íc (trªn 85% l H20). KhibÞ chiÕu x¹, H20 ph©n chia th nh H+ v 0H- c¸c cÆp ion n y t¹o th nh c¸c cÆp bøc x¹thø cÊp, tiÕp tôc ph¸ huû tÕ b o, sù ph©n chia tÕ b o sÏ bÞ chËm ®i hoÆc dõng l¹i.N¨ng l−îng v c−êng ®é cña tia bøc x¹ khi ®i qua c¬ thÓ con ng−êi hoÆc c¬ thÓ sinhvËt bÞ gi¶m ®i do sù hÊp thô n¨ng l−îng cña c¸c tÕ b o. Sù hÊp thô n¨ng l−îng n y dÉntíi hiÖn t−îng ion ho¸ c¸c nguyªn tö cña vËt chÊt sèng v hËu qu¶ l tÕ b o sÏ bÞ ph¸huû. N¨ng l−îng bøc x¹ c ng lín, sè cÆp ion do chóng t¹o ra c ng nhiÒu. Th−êng c¸ch¹t mang ®iÖn cã n¨ng l−îng nh− nhau th× t¹o ra c¸c cÆp ion b»ng nhau xong tuú theovËn tèc cña h¹t nhanh hay chËm m mËt ®é ion ho¸ nhiÒu hay Ýt .§èi víi c¸c h¹t nh− n¬tron, ngo i hiÖn t−îng ion ho¸ ,chóng cßn gi¸n tiÕp thu ®−îcmét ®éng n¨ng lín, nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh n y l khi ®i v o c¬ thÓ, n«tron chuyÓn®éng chËm l¹i v sau ®ã bÞ c¸c h¹t nh©n cña vËt chÊt trong c¬ thÓ hÊp thô. Nh÷ng h¹tnh©n Êy trë th nh nh÷ng h¹t nh©n phãng x¹ ph¸t ra tia bªta v gama. Nh÷ng tia n y l¹icã kh¶ n¨ng g©y ra hiÖn t−îng ion ho¸ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.N−íc l th nh phÇn chñ yÕu trong tÕ b o. C¸c ph©n tö n−íc bÞ ion ho¸ v kÝch thÝchg©y ra mét lo¹t c¸c ph¶n øng kh¸c nhau: H20 + hv---------> H20+ + e-Electron cã thÓ bÞ c¸c ph©n tö n−íc kh¸c hÊp thô ®Ó t¹o ra ion ©m cña n−íc H20 + e--------> H20-C¸c ion H20+ v H20- ®Òu kh«ng bÒn v bÞ ph©n huû ngay sau ®ã: H2O+ --------> H+ + OH * H2O - -------> OH + + H *KÕt qu¶ cña ph¶n øng l t¹o ra c¸c gèc tù do H* v OH* cïng hai ion bÒn H+ ,OH- ;chóng cã thÓ kÕt hîp víi nhau t¹o th nh ph©n tö n−íc hoÆc x¶y ra mét sè c¸c ph¶n øngkh¸c: H* + OH* -------> H2 O H* ...