Xây dựng bài tập tiếp cận PISA trong dạy học sinh học 6 theo định hướng phát triển năng lực

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một hướng đi quan trọng góp phần đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Việc xây dựng bài tập tiếp cận PISA trong dạy học Sinh học 6 là một trong các hoạt động góp phần thực hiện định hướng nêu trên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng bài tập tiếp cận PISA trong dạy học sinh học 6 theo định hướng phát triển năng lực 118 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI XÂY DỰ DỰNG B0I TẬ TẬP TIẾ TIẾP CẬ CẬN PISA TRONG DẠ DẠY HỌ HỌC SINH HỌ HỌC 6 THEO ĐỊ ĐỊNH HƯỚ HƯỚNG PHÁT TRIỂ TRIỂN NĂNG LỰ LỰC Phan Thị Hồng The1 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một hướng đi quan trọng góp phần đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Việc xây dựng bài tập tiếp cận PISA trong dạy học Sinh học 6 là một trong các hoạt động góp phần thực hiện định hướng nêu trên. Bài tập tiếp cận PISA có tác dụng kích thích học sinh hứng thú học tập, giúp học sinh phát triển tư duy, phát triển năng lực góp phần nâng cao hiệu quả dạy học môn Sinh học 6 ở trường THCS theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Từ khóa: Năng lực, phát triển năng lực, PISA, thực tiễn, sinh học. 1. MỞ ĐẦU Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”; “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Theo tinh thần đó, các yếu tố của quá trình giáo dục trong nhà trường trung học cần được tiếp cận theo hướng đổi mới. Trong những định hướng quan trọng của việc đổi mới đó là chuyển từ giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. 2. NỘI DUNG Có nhiều định nghĩa khác nhau về năng lực (NL): Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng các yêu cầu phức hợp và thực hiện thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể” (OECD, 2002). 1 Nhận bài ngày 01.08.2016; gửi phản biện và duyệt đăng ngày 20.08.2016 Liên hệ tác giả: Phan Thị Hông The; Email: pththe@daihocthudo.edu.vn TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 7/2016 119 Năng lực là các khả năng và kỹ năng nhận thức vốn có ở cá nhân hay có thể học được... để giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Năng lực cũng hàm chứa trong nó tính sẵn sàng hành động, động cơ, ý chí và trách nhiệm xã hội để có thể sử dụng một cách thành công và có trách nhiệm các giải pháp... trong những tình huống thay đổi (Weinert, 2001). Năng lực của người học là khả năng làm chủ những hệ thống kiến thức, kỹ năng, thái độ... phù hợp với lứa tuổi và vận hành (kết nối) chúng một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập, giải quyết hiệu quả những vấn đề đặt ra cho chính các em trong cuộc sống (Nguyễn Công Khanh, 2013). Để hình thành và phát triển năng lực ta cần xác định các thành phần và cấu trúc của chúng. Có nhiều loại năng lực khác nhau. Năng lực chung là năng lực cơ bản, thiết yếu để con người có thể sống và làm việc bình thường trong xã hội. Việt Nam đề xuất 9 loại năng lực. Như vậy, trong dạy học, mỗi môn học sẽ tham gia rèn luyện các năng lực chung này ở các mức độ khác nhau: 1. Năng lực tự học 2. Năng lực giải quyết vấn đề 3. Năng lực sáng tạo 4. Năng lực tự quản lý 5. Năng lực giao tiếp 6. Năng lực hợp tác 7. Năng lực sử dụng CNTT và truyền thông 8. Năng lực sử dụng ngôn ngữ 9. Năng lực tính toán Ngoài các năng lực chung nêu trên, môn sinh học sẽ tham gia rèn luyện các năng lực chuyên ngành Sinh học sau: (1) Tri thức về sinh học; (2) Năng lực nghiên cứu; (3) Năng lực thực địa; (4) Năng lực thực hiện trong phòng thí nghiệm (Theo nghiên cứu đề xuất của trường Đại học Victoria (Úc)1) Như vậy, nhiệm vụ của giáo viên môn sinh học là giúp học sinh rèn luyện được 9 năng lực chung nêu trên và cả 4 năng lực riêng thuộc chuyên ngành sinh học... Để hoàn thành tốt nhiệm vụ nêu trên có nhiều cách khác nhau. Việc xây dựng câu hỏi, bài tập tiếp cận năng lực sử dụng trong dạy học là một trong các cách đó. 1 Program - specific competencies for BIOLOGY. The University of Vi ...