Xây dựng phương pháp định lượng saponin trong dịch chiết nhân hạt gấc bằng quang phổ UV-Vis

Nhân hạt gấc (mộc miết tử) là một vị thuốc rất quý có tác dụng làm tan các vết bầm do chấn thương, làm vết thương mau lành. Mục đích của nghiên cứu ứng dụng phương pháp đo quang phổ UV-Vis để định lượng saponin tổng trong dịch chiết nhân hạt gấc. Nhân hạt gấc được chiết xuất bằng phương pháp soxhlet với metanol trong 5 giờ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Xây dựng phương pháp định lượng saponin trong dịch chiết nhân hạt gấc bằng quang phổ UV-VisNguyễn Thu Quỳnh và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ188(12/1): 39 - 43XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG SAPONINTRONG DỊCH CHIẾT NHÂN HẠT GẤC BẰNG QUANG PHỔ UV-VisNguyễn Thu Quỳnh*, Nguyễn Thị Lan Anh,Bùi Thị Luyến, Nguyễn Duy ThưTrường Đại học Y Dược – ĐH Thái NguyênTÓM TẮTNhân hạt gấc (mộc miết tử) là một vị thuốc rất quý có tác dụng làm tan các vết bầm do chấnthương, làm vết thương mau lành. Mục đích của nghiên cứu ứng dụng phương pháp đo quang phổUV-Vis để định lượng saponin tổng trong dịch chiết nhân hạt gấc. Nhân hạt gấc được chiết xuấtbằng phương pháp soxhlet với metanol trong 5 giờ. Tiến hành tinh chế bằng phương pháp chiếtlỏng - lỏng với dung môi n-butanol. Dịch chiết được tiến hành phản ứng Rosenthaler với thuốc thửlà axit pecloric và vanilin trong axit axetic băng. Tiến hành quét phổ dung dịch sản phẩm ở dảibước sóng 400-700 nm. Từ đó lựa chọn được bước sóng hấp thụ cực đại là 555 nm để định lượngsaponin tổng (so sánh chất chuẩn gypenoside XVII, hàm lượng 98,9%). Kết quả thẩm định chothấy phương pháp có khoảng tuyến tính nồng độ từ 50 - 150 µg/ml, độ thu hồi đạt 100,2% với saisố tương đối (RSD) là 1,59%. Phương pháp đo quang phổ UV-Vis đề xuất đạt yêu cầu của phépđịnh lượng saponin tổng trong nhân hạt gấc.Từ khóa: mộc miết tử, định lượng, phương pháp, quang phổ UV-VIS.ĐẶT VẤN ĐỀ*THỰC NGHIỆMNhân hạt gấc (mộc miết tử) là một vị thuốcrất quý có tác dụng làm tan các vết bầm dochấn thương, làm vết thương mau lành. Từlâu, nhân dân ta đã biết cách chế dầu từ nhânhạt gấc theo phương pháp thủ công làm thuốcdùng trong gia đình, dùng được cho tất cả vếtthương bị bầm dập, tụ máu, bị mụn nhọt, quaibị, viêm tuyến vú,... ngoài ra còn có tác dụngchữa trĩ, chữa chai bàn chân. Hiện nay, trênthế giới có khá nhiều nghiên cứu về ứng dụngphương pháp quang phổ UV-Vis để địnhlượng saponin tổng trong dược liệu [6], [7].Tuy nhiên, Dược điển Việt Nam IV chưa cóchuyên luận định lượng saponin tổng trongdịch chiết nhân hạt gấc bằng phương phápquang phổ UV-Vis. Nghiên cứu được tiếnhành với mục đích xác định hàm lượngsaponin tổng trong dịch chiết nhân hạt gấc,đồng thời xây dựng phương pháp định lượngsaponin trong các chế phẩm có chứa hạt gấcđang được sử dụng tại Việt Nam, giúp kiểmnghiệm viên có thêm nhiều lựa chọn khi tìmphương pháp kiểm nghiệm phù hợp với điềukiện thực tế nơi làm việc.Thiết bị, hóa chất, chất chuẩn*Tel: 01232 969898Thiết bị, dụng cụMáy quang phổ UV-Vis HALO- RB-10, máysiêu âm Banson, bộ soxhlet, bếp điện, bộ cáchthủy MEMMER, cân phân tích Sartorius (độchính xác 0,0001 g) và các dụng cụ thủy tinhcần thiết khác.Chất chuẩn, hóa chấtChất chuẩn Gypenoside XVII (hàm lượng98,9%), metanol, n- butanol, ethanol,... (tinhkhiết hóa học).Đối tượng nghiên cứu và phương phápnghiên cứuĐối tượng nghiên cứuNhân hạt gấc đạt tiêu chuẩn DĐVN IV [2],được thu hái tại Thái Nguyên.Phương pháp nghiên cứuPhương pháp chiết xuất: Cân khoảng 5 g bộthạt gấc, đem chiết bằng phương pháp soxhlettrong 5 giờ hoặc siêu âm trong 1 giờ vớikhoảng 250 ml dung môi [3], [4], [5].Phương pháp tinh chế saponin bằng chiếtlỏng- lỏng: Lấy 25 ml dịch chiết, cô quaychân không được khoảng 1 - 2 ml dịch chiết39Nguyễn Thu Quỳnh và ĐtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆđã cô đặc. Chuyển toàn bộ dịch chiết trên vàobình gạn, tráng bình chiết bằng nước cất (5ml×2 lần). Thêm vào bình gạn 10 ml dungmôi n-butanol đã bão hòa nước. Lắc 5 phút,để yên. Gạn phần dịch chiết n-butanol. Chiếtthêm 2 lần, lần lượt với 10 ml và 5 ml dungmôi n-butanol. Lấy toàn bộ dung dịch nbutanol. Cô quay chân không để thu đượccắn. Hòa tan cắn trong metanol lần lượt với10 ml - 5 ml - 5 ml và chuyển vào bình địnhmức 25 ml và sau đó thêm metanol đến vừađủ thể tích [3], [4].Chuẩn bị dung dịch thử và chuẩn:- Dung dịch thử: Cân chính xác khoảng 5 gbột dược liệu, tiến hành chiết soxhlet vớidung môi metanol, chiết trong 5 giờ. Lọc (bỏ10-20 ml dịch lọc đầu), lấy 25 ml dịch lọcđem cô quay chân không thu được 1- 2 mldịch chiết, thêm 4 - 5 ml nước cất, chuyểntoàn bộ dịch chiết vào bình gạn. Chiết với nbutanol đã bão hòa nước 3 lần. Cô quay thuhồi dung môi tới cắn. Hòa tan cắn trongmetanol và thêm metanol đến vừa đủ thể tích25,0 ml.- Dung dịch chuẩn: Gypenoside XVII phatrong metanol nồng độ 0,1 mg/ml.- Phản ứng màu và đo độ hấp thụ quang: Hútchính xác 2,0 ml dung dịch trên đem cô cáchthủy đến cắn. Thêm 0,4 ml dung dịch vanilin5% trong axit axetic băng và 2,4 ml acidpecloric 70%, đun cách thủy 80°C trong 20phút. Làm lạnh trong nước đá. Chuyển dungdịch vào bình định mức, tráng và bổ sung etylaxetat vừa đủ 10,0 ml. Lắc đều để thu đượcdung dịch có màu tím hoa cà [3], [4], [6], [7].Tiến hành định lượng- Quét phổ dung dịch chuẩn ở dải bước sóng400 - 700 nm. Đo độ hấp thụ quang ở bướcsóng cực đại.- Thẩm định phương pháp định lượng: Độ đặchiệu, khoảng tuyến tín ...