XỬ TRÍ NHỒI MÁU CƠ TIM CÓ ST CHÊNH LÊN (Kỳ 2)

B- TRUYỀN SỚM TIÊU SỢI HUYẾT (TSH)1. Khi nào? a- Ngoài bệnh viện?- Rất hữu hiệu nhờ tranh thủ thời gian, sớm hơn truyền trong viện. - Nhưng nhất thiết cần 1 điều kiện: đã xác định chẩn đoán NMCT. Hễ lập được chẩn đoán, trên tiêu chuẩn lâm sàng (đau 20 - 30 phút) và điện học (đoạn ST chênh lên 1 mm ở 2 chuyển đạo …) thì quy tắc là: không cần đợi kết quả men học phải nhanh chóng xét chỉ định càng sớm càng tốt dùng TSH TM mà sự thành...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
XỬ TRÍ NHỒI MÁU CƠ TIM CÓ ST CHÊNH LÊN (Kỳ 2) XỬ TRÍ NHỒI MÁU CƠ TIM CÓ ST CHÊNH LÊN (Kỳ 2) B- TRUYỀN SỚM TIÊU SỢI HUYẾT (TSH) 1. Khi nào? a- Ngoài bệnh viện? - Rất hữu hiệu nhờ tranh thủ thời gian, sớm hơn truyền trong viện. - Nhưng nhất thiết cần 1 điều kiện: đã xác định chẩn đoán NMCT. Hễ lậpđược chẩn đoán, trên tiêu chuẩn lâm sàng (đau > 20 - 30 phút) và điện học (đoạnST chênh lên > 1 mm ở > 2 chuyển đạo …) thì quy tắc là: không cần đợi kết quảmen học phải nhanh chóng xét chỉ định càng sớm càng tốt dùng TSH TM mà sựthành công phụ thuộc rất nhiều sự kịp thời ấy. - Nhưng với điều kiện phải có những kíp cấp cứu thành thạo việc này. b- Ngay khi vào bệnh viện? Ở thời điểm này, việc xử trí trước tiên và cơ bản nhất cũng chính là bắtđầu khảo sát toàn diện ngay chỉ định TSH, nếu trước bệnh viện chưa khởi dùng. 2. Tác dụng của TSH: làm tan huyết khối, nên TSH được xếp vào loạiđiều trị “tái tưới máu MV cấp” (như nong MV tiên phát vậy). 3. Chống chỉ định tuyệt đối (đều liên quan chảy máu hay rối loạn đôngmáu): * Bị bệnh giảm đông máu khiếm khuyết. * Đang bị chảy máu. * Chấn thương nặng mới bị. * Chọc dò < 24 - 48 giờ. Các thủ thuật xâm lấn khác < 10 ngày. * Xuất huyết tiêu hóa / niệu - sinh dục < 10 ngày. * Mổ < 10 ngày, phẫu thần kinh < 2 tháng. * Đột quỵ / Cơn TMCB não thoáng qua (TIA) < 6 - 12 tháng. * Tiền căn có u, phình mạch máu hệ TKTƯ. * Bệnh võng mạc mắt tăng sinh, mổ nhãn cầu. * Viêm màng ngoài tim cấp, nghi bóc tách động mạch chủ. * Loét peptic hoạt kỳ, viêm ruột hoạt kỳ. * Bệnh phổi hang mạn. * Mang thai < 5 tháng, sau sinh. * Riêng đối với nhóm TSH Streptokinase thì cấm dùng nếu còn < 6tháng kể từ lần dùng trước, hoặc từ lẫn nhiễm khuẩn Streptococcus trước đó. 4. Cần nắm kỹ từng loại TSH để khi có được trong tay loại nào cũng cóthể sử dụng - Nói chung TSH là những loại men làm hoạt hóa chất Plasminogen khiếnnhiều Plasminogen chuyển dạng thành nhiều Plasmin. Mà Plasmin có tác dụng tiêu giải những protein sinh sợi huyết (Fibrinogen)và sợi huyết (Fibrin), do đó còn gây sụt giảm một phần yếu tố V và VIII. - Các thế hệ TSH đầu tiên: * Streptokinase do Streptococcus tán huyết bêta tạo ra, là Kabikinase (bdStreptase) truyền TM 1.500.000 đv quá 60 phút (có thể chích TM 250.000 đv (2,5mg), rồi truyền đủ lượng trên). Bán hủy 40 - 80 phút. Sau khởi dùng 4 giờ nêntruyền TM Heparin 1.000 đv/giờ x 48 - 72 giờ. Tác động bất lợi kiểu phản ứngdạng phản vệ: dị ứng mẩn da và sốt (2% bệnh nhân) và tụt HA (10% bệnh nhân);chữa bằng Steroid và kháng Histamin, riêng đối với tụt HA thêm bù dịch. Có tính kháng nguyên: gây phản ứng dạng phản vệ (dị ứng mẩn da vàsốt, hạ HA); sinh ra những kháng thể xóa hiệu quả của lần dùng khác sau này. Nênbệnh nhân nào trước đã có dùng Streptokinase thì phải chọn TSH khác - rtPA. * Urokinase, phân lập từ nuôi cấy tế bào thận người, là Abbokinase (bdUrokinase Ebewe, Urokinase KGCC) truyền TM 3 triệu đv quá 60 phút (có thểchích TM 1.000 - 4.000 đv/kg rồi truyền TM tiếp). Bán hủy 15 - 20 phút. Đắt tiềnhơn Streptokinase nhiều, nhưng ít phản ứng dị ứng hơn. - Các tiêu sợi huyết thế hệ 2: * APSAC (Anisoylated Human Plasminogen Streptokinase ActivatorComplex) là phức hợp Streptokinase - Plasminogen, là Anistreplase (bd Eminase)30 đv chích TM quá 2 phút. Rẻ hơn rtPA tới 3 lần. * ScuPA (recombinant unglycosylated Single Chain Urokinase - typePlasminogen Activator) là Saruplase (Pro-Urokinase). - Các tiêu sợi huyết thế hệ 3 (đặc hiệu, chọn lựa MV, “hiện đại”): * rtPA (recombinant Single Chain tissue - type Plasminogen Activator) làAlteplase (bd Actilyse, Activase) 60 - 100 mg, phương thức “khẩn trương” mới,không phải 3 giờ như trước mà chỉ 90 phút: chích TM 15 mg trong 2 phút, rồi suốt½ giờ đầu truyền TM 0,75 mg/kg (không quá 50 mg), trong giờ tiếp theo truyềnTM 0,5 mg/kg (không quá 35 mg). Vì bán hủy chỉ 7 phút (4 - 10 phút) nên 7 phút sau giọt truyền cuối cùngcơ thể theo phản xạ sẽ nâng vọt tính đông máu; Vậy cần ngay Heparin (đã dùngđón đầu ngay cùng lúc khởi dùng rtPA) 5.000 đv tiêm TM, rồi truyền TM mỗi giờ1.000 đv (điều chỉnh thêm bớt dựa xét nghiệm máu TCK quá 2 lần chứng là được,không quá 90sec thì tăng nguy cơ chảy máu). Truyền Heparin như vậy trong 5 ngày, ít nhất là 48 giờ (có thể thay bằngmỗi ngày 2 lần tiêm dưới da 12.000 đv cách nhau 12 giờ, đủ 2 - 5 ngày). Tiếp theo là thuốc kháng vitamin K (Warfarin - Coumarin) 6 tuần vàAspirin 75 - 150 mg/ngày liên tục nhiều năm. Aspirin có thể kết hợp Dipyridamol(bd Persantine, ...