XUẤT HUYẾT DO VỠ XƯƠNG CHẬU (HEMORRHAGE FROM PELVIC TRAUMA)

TẠI SAO GÃY XƯƠNG CHẬU ĐÁNG SỢ ĐẾN THẾ ? Các xương chậu bị vỡ xuất huyết nhanh chóng và có thể làm rách các mô mềm chung quanh và phá vỡ các mạng lưới động mạch và tĩnh mạch lan rộng. Kết quả là sự xuất huyết và bệnh đông máu thứ phát (secondary coagulopathy) có thể gây tử vong : ngoài ra, lực chấn thương khá mạnh, cần thiết để làm vỡ xương chậu, gây nên các thương tổn liên kết quan trọng. Tất cả các yếu tố này hợp lại giải thích tại sao tỷ lệ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
XUẤT HUYẾT DO VỠ XƯƠNG CHẬU (HEMORRHAGE FROM PELVIC TRAUMA) XUẤT HUYẾT DO VỠ XƯƠNG CHẬU (HEMORRHAGE FROM PELVIC TRAUMA) 1/ TẠI SAO GÃY XƯƠNG CHẬU ĐÁNG SỢ ĐẾN THẾ ? Các xương chậu bị vỡ xuất huyết nhanh chóng và có thể làm rách cácmô mềm chung quanh và phá vỡ các mạng lưới động mạch và tĩnh mạch lanrộng. Kết quả là sự xuất huyết và bệnh đông máu thứ phát (secondarycoagulopathy) có thể gây tử vong : ngoài ra, lực chấn thương khá mạnh, cầnthiết để làm vỡ xương chậu, gây nên các thương tổn liên kết quan trọng. Tấtcả các yếu tố này hợp lại giải thích tại sao tỷ lệ bệnh và tử vong cao. 2/ THÁI ĐỘ XỬ TRÍ ĐỐI VỚI MỘT BỆNH NHÂN VỚI GÃYXƯƠNG CHẬU ? Việc đánh giá những bệnh nhân với vỡ xương chậu bắt đầu với đánhgiá chấn thương sơ cấp (primary trauma survey) (ABCs) và hồi sức(resuscitation). Các bệnh nhân vỡ xương chậu ở trong tình trạng huyết độngkhông ổn định cần được xử trí bởi nhiều chuyên khoa với những mục tiêu cơbản là : (1) kiểm soát sự xuất huyết, (2) phục hồi sự ổn định huyết động, (3)nhận diện những thương tổn liên kết, và (4) việc xác định ưu tiên điều tr ịđược căn cứ trên tính chất đe dọa mạng sống. Các thương tổn liên kết đe dọamạng sống được đánh giá và điều trị đồng thời cùng với sự đánh giá có hệthống các vỡ xương chậu. Khám vật lý hướng vào xương chậu gồm có dùngtay ép nhẹ nhàng (manual compression) khung xương chậu (bony pelvis) vàthị chẩn tầng sinh môn (perineum), trực tràng, và âm đạo để tìm bầm máu(ecchymosis), xuất huyết đang tiếp diễn, và những vết thương hở. Chụp Xquang không chuẩn bị tư thế trước sau là một ưu tiên nơi những bệnh nhânbị nghi vỡ xương chậu. Những bệnh nhân ổn định về mặt huyết động có thểđược đánh giá thêm với CT scan, nhưng điều này không được gây trở ngạisự hồi sức hay những can thiệp cần thiết. Bởi vì những bệnh nhân này có thểđòi hỏi những can thiệp được phối hợp của nhiều chuyên khoa, nên sự nhậnbiết một bệnh nhân không ổn định huyết động với một vỡ xương chậu khôngvững về mặt cơ học, đòi hỏi sự hiện diện tức thời ở phòng cấp cứu của thầythuốc ngoại chấn thương, thầy thuốc chuyên khoa chỉnh hình, và thầy thuốcquang tuyến can thiệp. 3/ GÃY XƯƠNG CHẬU ĐƯỢC XẾP LOẠI NHƯ THẾ NÀO ? Nhiều hệ thống xếp loại đã được phát triển dựa trên cơ chế gây chấnthương, vùng xương gãy, và tính ổn định của xương gãy. Hiện nay hệ thốngxếp loại hữu dụng nhất là xếp loại Pennel và Sutherland, được biến đổi bởiYoung. Xếp loại này căn cứ trên cơ chế chấn thương, ví dụ đè ép trước sau(anteroposterior compression), đè ép bên (lateral compression), cắt thẳngđứng (vertical shear) ; xếp loại theo mức độ (I, II, hay III) gợi ý khả năngxuất huyết có liên quan với gãy xương, choáng xuất huyết (hemorrhagicshock), các thương tổn liên kết, tỷ lệ bệnh, và tỷ lệ tử vong. Một gãy xươngdo đè ép trước sau (anterioposterior compression fracture) được liên kết vớilong khớp tiếp hợp mu (pubic diastasis) và toác khớp cùng-chậu (sacroiliacdisruption). Tương tự như vậy, những chấn thương cắt thẳng đứng (verticalshear injuries) gồm có những gãy di lệch của các ngành trước (anterior rami)và các cột sau (posterior columns), bao gồm trật khớp cùng-chậu (SIdislocation). Những gãy do đè ép bên (lateral compression fractures) gâynên sự đè ép của các dây chằng sau. 4/ NHỮNG NGUỒN VÀ NHỮNG NƠI XUẤT HUYẾT DO GÃYXƯƠNG CHẬU QUAN TRỌNG ? Xuất huyết không cầm được là nguyên nhân dẫn đầu của tử vong sớmnơi những bệnh nhân với vỡ xương chậu phức tạp. Xuất huyết ồ ạt thườngnhất được liên kết với vỡ xương chậu do cơ chế cắt thẳng đứng (verticalshear fracture) hay do đè ép trước sau (anteroposterior compressionfracture). Vỡ cùng-chậu (sacroiliac disruption) dẫn đến xuất huyết từ hệchậu trong (internal iliac system), đặc biệt là động mạch mông trên (superiorgluteal artery), bắt cầu mặt trước của khớp cùng-chậu (sacroiliac joint). Sựlỏng khớp tiếp hợp mu (pubic diastasis) và vỡ trước có thể đưa đến mất máuquan trọng, đặc biệt là từ các nhánh của động mạch thẹn (pudendal artery).Nguồn xuất huyết thông thường nhất là tĩnh mạch. Các nhánh của nhữngtĩnh mạch trong các phân bố mông trên và thẹn (superior gluteal andpudendal distribution) và tùng tĩnh mạch thắt lưng-cùng (lumbosacralvenous plexus) góp phần đáng kể vào xuất huyết sau phúc mạc và chậu. Bởivì các vỡ xương chậu do cơ chế đè ép bên đưa đến sự đè ép của hệ mạchmáu tại chỗ, nên chúng thường không được liên kết với sự mất máu quantrọng trong khung chậu. 5/ VAI TRÒ CỦA SỰ LÀM VỮNG CƠ HỌC KHUNG CHẬU ? Để làm giảm thể tích khung chậu, làm tăng khả năng đè ép cầm máu(tamponade) xương và các mạch máu xuất huyết, và ngăn cản cử động thêmnữa của gãy xương. 6/ KỂ 4 CÁCH ĐỂ LÀM VỮNG KHUNG CHẬU - quấn khung chậu với các khăn trải giường hoặc các đai da lớn. - các kẹp hồi sức (resuscitation clamps) - các khung cố địn ...