Bài giảng bộ môn Dược lý: Tương tác thuốc

Bài giảng về "Tương tác thuốc" giúp người học có thể hiểu được: Một số khái niệm cơ bản, sự phối hợp thuốc dẫn tới tăng tác dụng - tương tác có tính hiệp đồng, sự phối hợp thuốc dẫn tới giảm tác dụng - tương tác có tính đối kháng. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng bộ môn Dược lý: Tương tác thuốc BỘMÔNDƯỢCLÝ HỌCVIỆNQUÂNY TươngtácthuốcNgườisoạn:NguyễnBíchLuyệnTươngtácthuốc1.MộtsốkháiniệmcơbảnTươngtácthuốclàhiệntượngxẩyrakhihaithuốctrởlênđượcsửdụngđồngthời.Sựphốihợplàmthayđổitácdụnghoặcđộctínhcủamộttrongnhữngthứthuốcđó.Khiphốihợpthuốcnhằmlợidụngtươngtácthuốctheohướngcólợiđểtănghiệuquảđiềutrị,giảmtácdụngphụhoặcđểgiảiđộcthuốc.Thếnhưng,trongthựctếđiềutrịcónhữngtìnhhuốnghoàntoànbấtngờ:cũngmộtthuốcởmứcliềuđiềutrịmàkhiphốihợpvớithuốcnàylạigiảmhoặcmấttácdụng,ngượclại,dùngvớithuốckiathìlạixẩyrangộđộc.Tỷlệtươngtácthuốctăngtheocấpsốnhânvớisốloạithuốcphốihợp,cónghĩalànguycơrủiro,thấtbạicũngtăngtheo.Dođóviệcchothuốcvàphốihợpthuốctrongđiềutrịlà1vấnđềphứctạp,luônđặtrachongườithầythuốcphảicânnhắcvàluônphảiquantâmđếnhiệntượngtươngtácthuốccóthểxảyra.Nhậnđịnhvềtươngtácthuốcđểhướngdẫnchobênhnhânkhisửdụngthuốcvàcónhữnglờikhuyênvớibácsĩkhigặpnhữngđơnthuốcphốihợpkhôngđúng.Cáctìnhhuốngcóthểxảyrakhiphốihợpthuốcđượctómtắtnhưsau: TươngtácthuốcthuốcTăngtácdụng=hiệpđồng Giảmtácdụng=đốikháng Dượclý hoáhọc dượclý VậtlýDượcđộnghọcDượclựchọcDượcđộnghọcDượclựchọc Sauđâychúngtasẽlầnlượtnghiêncứutừngphầncủa sơđồnày:2.SựphốihợpthuốcdẫntớităngtácdụngtươngtáccótínhhiệpđồngSựphốihợpthuốclàmtănghiệuquảtácdụnglàmụctiêutrongđiềutrị.Đólàsựtươngtácmangtínhhiệpđồngthuốc,nóxảyratạicácreceptorkhácnhau,nhưngcócùngđíchtácdụnglà:làmtănghiệuquảđiềutrị.Cáckhảnăngcóthểxảyravớiloạitươngtácnàylà: Hiệpđồng Cộng Tăngcường (Additive) (Synergism)2.1.Hiệpđồngcộng(Additive)*Khiphốihợphaihaynhiềuthuốcvớinhaumàtácdụngthuđượcbằngtổngtácdụngcủacácchấtthànhphần,tacóhợpđồngcộng.Thídụ: Streptomycin+Penicillin OleandomycinViênOletetrin 0,083 Tetraxyclin 0,167Aspirin0,20ViênAPCParacetamol0,05Cafein0,02NhờcósựphốihợpnàymàOlcandomycinnớirộngđượcphổtácdụng,cònTetraxyclinthìgiảmđượcliều,dođógiảmđượcđộctính.*Nhữngtươngtáccóthểxảyratạicácreceptorkhácnhaunhưngcócùngđíchtácdụngrấtphổbiếntrongđiềutrị.Vídụ:Phốihợpthuốclợitiểuanthầnvớicácthuốcchốngtănghuyếtápđểđiềutrịbệnhhuyếtápcao.PhốihợpkhángsinhvớicácthuốcgiảmtiếtHCLđểđiềutrịviênloétđườngtiêuhoá.Phốihợpkhángsinhcócơchếtácdụngkhácnhautrongđiềutrịlao*Cácphốihợpnàythườngđượcápdụngphổbiếntrongđiềutrị,tuynhiêncũnghaygặpnhữngtươngtácbấtlợidobácsĩvôtìnhphốihợpcácthuốccótênbiệtdượckhácnhau,nhưngthựctếlạilàcùngmộthoạtchất.Vídụ:PhốihợpcáckhángsinhnhómAminoglycozid:Gentamycin+Streptomycin>làmtăngsuythậnvàđiếckhônghồiphục.2.2.Hiệpđồngtăngcường(Potencial)*Khitácdụngphốihợpvượttổngtácdụngcủacácchấtthànhphần,tacóhiệpđồngtăngcường.Loạihiệpđồngnàythườngxảyrakhicácchấtthànhphầntácdụnglênnhữngkhâukhácnhautrêncùngmộtchuỗiphảnứng:Vídụ:P.A.BA FH2 FH4 () () SulffamidTrimethoprim PyrimetaminAcidFoliclàCoenzymgiúpvikhuẩntạonêncácbasepurin,thyminvàcácacidamincầntổnghợpADN,ARNđểvikhuẩnpháttriển.SunfamiddocạnhtranhvớiP.A.BlàmgiảmlượngFH2,còncácdẫnchấtPirimidin(trimethoprim,pirimethamin)lạiứcchếenzymDHFRxúctácchoquátrìnhchuyểnFH2thànhFH4,làmgiảmlượngFH4.KếtquảcuốicùnglàthiếuacidFolic,vìvậyứcchếsựpháttriểnvikhuẩn.Hailoạithuốcđódùngchungsẽcótácdụnghiệpđồngvượtmức(chứkhôngphảimộtphépcộngthôngthường),mạnhhơnhẳnkhidùngđơnđộctừngloại,đólànguyêntắcđểtạonêncôngthứcthuốckhángkhuẩnhoặcthuốcchốngsốtrétcóhiệulựccao.*Khiphốihợplạihaithuốctácdụngkìmkhuẩnnhưtrongchếphẩm:Cotrimoxazol(Bactrim)gồm:Sulfamethoxazol+Trimethoprim),talạithuđượctácdụngdiệtkhuẩn.Chếphẩmnàycótácdụngrấttốtvớinhữngvikhuẩnđãkhángcáckhángsinhkhác.ChếphẩmFansidar:(Sulfadoxin+Pyrimethamin).Hiệpđồngvượtmứccònđượctạonênkhichấtchínhchấtchủvận,đượctăngtiềmlựcnhờchấtphốihợpcóthểkhôngtácdụnglênmộtcơquanđíchvớichấtchính.Vídụ ...