Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Đại cương giun sán - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y)

Mời các bạn cùng tham khảo Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Đại cương giun sán (Giun đũa-giun tóc-giun kim) - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y) để có thêm thông tin về khái niệm giun sán, tác hại của giun sán với vật chủ, chẩn đoán bệnh giun sán, điều trị bệnh giun sán. Tài liệu phục vụ cho các bạn ngành Y tham khảo trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm việc.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng bộ môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Đại cương giun sán - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện Quân y) Häc viÖn qu©n y Bé m«n Sèt rÐt - KÝ sinh trïng vµ C«n trïng §¹i c¬ng giun s¸nGiun ®òa - giun tãc - giun kim TS NguyÔn Ngäc San§¹i c¬ng giun s¸n 1. Kh¸i niÖm vÒ giun s¸n• Giun s¸n lµ nh÷ng ®éng vËt ®a bµo, cã c¸c c¬ quan riªng biÖt• Giun s¸n sèng kÝ sinh Ýt h¬n, do cÊu t¹o c¬ thÓ ®· cã nhiÒu thay ®æi thÝch nghi víi ®êi sèng kÝ sinh.• §a sè giun s¸n kÝ sinh ë èng tiªu ho¸, bÊt thêng cã thÓ di chuyÓn l¹c chç. 1. Kh¸i niÖm vÒ giun s¸n• Ph¬ng thøc sinh s¶n kh¸c nhau râ rÖt gi÷a giun trßn, s¸n l¸, s¸n d©y.• §êng x©m nhËp cña GS vµo c¬ thÓ vËt chñ kh¸c nhau. Chñ yÕu theo ®êng tiªu ho¸• §êng th¶i mÇm bÖnh GS kh¸c nhau, chñ yÕu theo ®êng tiªu ho¸.• BÖnh GS rÊt phæ biÕn ë c¸c níc nhiÖt ®íi do cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù sinh trëng, ph¸t triÓn cña GS vµ c¸c vËt chñ trung gian. 2. T¸c h¹i cña giun s¸n víi vËt chñ2.1. ChiÕm ®o¹t dinh dìng cña c¬ thÓ vËt chñ2.2. G©y ®éc cho c¬ thÓ vËt chñ2.3. T¸c h¹i c¬ häc2.4. G©y dÞ øng cho vËt chñ2.5. Më ®êng cho vi khuÈn x©m nhËp 3. ChÈn ®o¸n bÖnh giun s¸n• L©m sµng: chØ tham kh¶o v× c¸c triÖu chøng kh«ng ®iÓn h×nh.• XÐt nghiÖm KST häc: tïy theo vÞ trÝ kÝ sinh vµ ®êng th¶i mÇm bÖnh ra ngo¹i c¶nh. + H×nh thÓ: chuÈn vµng. + MiÔn dÞch häc: cho kÕt qu¶ kh«ng chÝnh x¸c. + KÜ thuËt SHPT ®· vµ ®ang cã nhiÒu høa hÑn.• DÞch tÔ häc. 4. ®iÒu trÞ bÖnh giun s¸nNguyªn t¾c ®iÒu trÞ bÖnh giun s¸n:+ Chän thuèc cã hiÖu qu¶ víi nhiÒu lo¹i giun s¸n+ Dïng thuèc víi nång ®é cao ®Ó cã t¸c dông m¹nh.+ Sau khi uèng thuèc ®iÒu trÞ, nªn dïng thuèc tÈy.+ Ph¶i xö lÝ GS sau khi tÈy, tr¸nh « nhiÔm.+ Sau khi tÈy GS ¸p dông BP vÖ sinh, chèng t¸i nhiÔm+ CÇn ®iÒu trÞ ®Þnh k× giun s¸n (6 - 12 th¸ng) ®Ó PC t¸i nhiÔm vµ biÕn chøng. 4. ®iÒu trÞ bÖnh giun s¸nThuèc ®iÒu trÞ giun:+ Piperazin (dietylen diamin), hexahydrat+ Levamisole: levaris, decaris, solaskil...+ Mebendazole: vermox, fugacar, soltric...+ Albendazole: zentel, zenben, alzental.+ Pyrantel: combantrin, antiminth, panatel...+ Thiabendazole (mitezol)+ Diethylcarbamazin (DEC, banocid, notezin...) 4. ®iÒu trÞ bÖnh giun s¸nThuèc ®iÒu trÞ s¸n:+ Mebendazole: vermox, fugacar, soltric...+ Albendazole: zentel, zenben, alzental.+ Niclosamid: yomesal, niclocide, tamox...+ Praziquantel: pratez, biltricid, cesol…+ Triclabendazol: egaten… 4. ®iÒu trÞ bÖnh giun s¸n+ §iÒu trÞ hµng lo¹t.+ §iÒu trÞ chän läc.+ §iÒu trÞ ca bÖnh.+ §iÒu trÞ dù phßng.+ §iÒu trÞ biÕn chøng. 5. Phßng chèng bÖnh giun s¸n5.1.Phßng chèng c¸c bÖnh giun s¸n truyÒn qua ®Êt (Geohelminth)+ Môc tiªu tríc m¾t PCBGS lµ gi¶m cêng ®é nhiÔm.+ BP hiÖu qu¶ nhÊt lµ c¸c biÖn ph¸p tæng hîp:- VÖ sinh c¸ nh©n- VÖ sinh m«i trêng. 5. Phßng chèng bÖnh giun s¸n5.2. PCBGS truyÒn qua sinh vËt PCCBGS truyÒn qua sinh vËt c¬ b¶n nh nguyªn t¾c PCCBGS truyÒn qua ®Êt, chó ý:+ C¸c BP phßng vµ diÖt VC trung gian truyÒn bÖnh.+ Gi¸o dôc kiÕn thøc vÖ sinh chung, vÖ sinh ¨n uèng, nh»m thay ®æi c¸c phong tôc ¨n gái c¸, c¸c thøc ¨n sèng, t¸i hoÆc cha nÊu chÝn.+ KÕt hîp víi Thó y, ®Ò xuÊt BP b¶o vÖ gia sóc, chèng l¹i mÇm bÖnh KST. 6. Ph©n lo¹i6.1. Ngµnh phô giun trßn- Nematodes:Cã mét líp: Nematoda, chia ra 2 líp phô:+ Líp phô Phasmidia: chia ra c¸c bé- Ascaridia (giun ®òa, giun kim).- Rhabditida (giun mãc, giun l¬n).- Spirudida (giun chØ).+ Líp phô Aphasmidia: cã c¸c bé.- Enoplida (giun so¾n).- Trichocephalata (giun tãc). 6. Ph©n lo¹i6.2. Ngµnh phô giun dÑt- Platodes:* Líp s¸n l¸ - Trematoda.+ S¸n lìng giíi.+ S¸n ph©n giíi.* Líp s¸n d©y - Cestoda. Cã hai bé:+ Bé Cyclophyllidae: ®Çu cã 4 gi¸c, tö cung bÞt kÝn.+ Bé Pseudophyllidae: ®Çu cã 2 r·nh, tö cung cã lç ®Î.6.3. Ngµnh giun ®èt: cã nhiÒu líp trong ®ã cã líp ®Øa, v¾t (Hirudinea) cã liªn quan ®Õn y häc. Giun ®òa ngêiAscaris lumbricoides Giíi thiÖu h×nh thÓ Trøng giun ®òa Giun ®òa trëng thµnhÊu trïng giun®òa1. §Æc ®iÓm sinh häcVßng ®êi sinh häc cña giun ®òaA.lumbricoidesTãm l¹i: Giun ®òa A. lumbricoides chØ cã mét vËt chñ.Trøng giun cÇn mét thêi gian ph¸t triÓn ë m«i trêng ¸ikhÝ ®Ó hoµn thµnh vßng ®êi. Khi di c, Êu trïng cã thÓl¹c chç qua c¸c mao m¹ch phæi råi vÒ tim, qua vßng tuÇnhoµn lín vµ cã thÓ bÞ gi÷ l¹i ë c¸c bé phËn, c¸c m« cñac¬ thÓ (vÝ dô: ë h¹ch b¹ch huyÕt, l¸ch, n·o, tñy). Trong qu¸ tr×nh di c Êu trïng cã thÓ g©y nh÷ngph¶n øng dÞ øng cÊp tÝnh hoÆc cã thÓ tËp trung ë thËn råivµo níc tiÓu, Ýt khi qua ®îc nhau thai vµo bµo thai.Giun trëng thµnh kÝ sinh ë ruét non, hót thøc ¨n ®·®îc tiªu ho¸. Giun rÊt Ýt b¸m vµo thµnh ruét. §Ó chèngl¹i nhu ®éng ruét, giun cong m×nh tùa vµo thµnh ruét vµ ...