Bài giảng chuyên đề: Giải phẫu và sinh lý não

Cùng tìm hiểu vấn đề giải phẫu não và chức năng của não được trình bày cụ thể trong "Bài giảng chuyên đề: Giải phẫu và sinh lý não". Hy vọng tài liệu là nguồn thông tin hữu ích cho quá trình học tập và nghiên cứu của các bạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng chuyên đề: Giải phẫu và sinh lý não BÀI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ:GIẢI PHẪU VÀSINH LÝ NÃO 1 MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ Bài giảng chuyên đề “Giải phẫu và sinh lý não” cung cấp chongười học những kiến thức cơ bản có liên quan như: - Giải phẫu não; - Chức năng của não. 2 NỘI DUNG CHÍNH I. GIỚI THIỆU Đầu tiên các xung hoạt động được phát ra từ các nơron thầnkinh ngoại biên truyền đến tế bào của cơ thể, và theo hướng đó cácxung này được chuyên chở dọc theo sợi trục. Các xung này đi lên theođường tủy sống cho đến khi tới phần dưới của hệ thống thần kinhtrung tâm. Tại đây tín hiệu được chuyển tiếp tới các nơron khác. Có bahay bốn giai đoạn chuyển tiếp diễn ra trước khi tín hiệu đến nhữngvùng đặc trưng ở vỏ não. Quá trình xử lý tín hiệu xảy ra ở tất cả cáccấp độ, diễn ra trong trạng thái ý thức và nhận biết có ý thức các tínhiệu khác nhau, do đó mô tả đặc điểm sinh lý cơ thể người. Hoạt độngđể trở thành một hệ thống nhất quan trọng của não là đề tài nghiên cứusôi nổi. Tuy nhiên, sự phức tạp của vấn đề cũng làm chậm mức độ tiếntriển nghiên cứu. Trong mục này sẽ mô tả ngắn gọn về giải phẫu vàsinh lý não. II. GIẢI PHẪU NÃO Não chứa 10^10-10^11 nơron thần kinh liên kết chặt chẽ vớinhau thông qua sợi trục và đuôi gai. Bản thân các nơron được tăngthêm đáng kể bởi các tế bào thần kinh đệm. Một nơron thần kinh cóthể nhận kích thích từ 10^3 đến 10^5 nơron khác (Nunez, 1981). Vềmặt phôi học, não được hình thành khi mặt trước của hệ thống thầnkinh đã gấp nếp. Não bao gồm 5 phần chính được mô tả trong hình 1: • Não bao gồm hai bán cầu đại não • Não trung gian • Não giữa 3 • Cầu não Varolii và tiểu não • Hành não tủy Hình 1: Giải phẫu của não. Não người nặng khoảng 1500g (Williams và Warwick, 1989).Trong não, vỏ não là phần lớn nhất. Bề mặt vỏ não hình thành nhiềunếp gấp.Những nếp gấp này được chia thành hai bán cầu não tách biệtvới nhau bởi vết nứt sâu và được liên kết với nhau nhờ thể chai. Cácbán cầu não được chia thành các thùy sau: thùy trán, thùy đỉnh, thùychẩm và thùy thái dương. Diện tích bề mặt của não khoảng 1600cm²,và dày khoảng 3mm. Có sáu lớp mỏng, mỗi lớp bao gồm số lượng cácloại nơron khác nhau có thể được quan sát tại bề mặt lớp. Các chức 4năng cấp cao của não, khả năng cảm giác chính xác, điều khiển dâythần kinh vận động tự giác của cơ đựoc đặt tại vùng này. Não trung gian hay gian não được bao quanh bởi vỏ não vàđược định vị xung quanh não thất ba. Não trung gian bao gồm đồi nãolà cầu nối giữa các giác quan. Vùng dưới đồi đặt ở phía dưới gian nãorất quan trọng đối với sự điều khiển các chức năng tự động (không cóý thức). Cùng với tuyến yên, vùng dưới đồi điều khiển quá trình bàitiết hormon. Não giữa là một phần nhỏ của não. Cầu não Varolii mộtcầu nối giữa các vùng thần kinh. Tiểu não điều khiển di chuyển thuận tiện. Hành tủy não giốngnhư tủy sống và đựoc kết nối trực tiếp với nhau. Nhiều trung tâm phảnxạ như trung tâm vận mạch và trung tâm thở được đặt ở hành tủy não. Trên vỏ não có thể đặt nhiều diện tích khác nhau cho các chứcnăng đặc biệt của não (Pen-field và Rasmussen, 1950; Kiloh,McComas, và Osselton, 1981). Các chức năng cấp cao diễn ra ở thùytrán, trung tâm thị giác được đặt ở thùy trẩm, vùng cảm giác và vậnđộng được đặt ở cả hai phía của khe trung tâm. Có một vùng đặc biệtở trong vỏ cảm giác và vận động mà các thành phần của nó tương ứngvới các phần nhất định của cơ thể. Kích thước của mỗi vùng tỉ lệ thuậnvới yêu cầu về mức độ chính xác của quá trình điều khiển cảm giác vàvận động. Những vùng này được miêu tả trên hình 2. Đặc biệt vùngcảm giác tương ứng với môi và tay khá rộng và vùng tương ứng vớiphần giữa cơ thể thì nhỏ. Trung tâm thị giác được đặt trong một vùngkhác của não. Vùng vận động và vùng tương ứng với tay và cơ quanphát âm là lớn. 5Hình 2: Sự phân chia chức năng cảm giác (trái) và vận động (phải) trên vỏ não (Từ Penfield và Rasmussen, 1950). III. CHỨC NĂNG CỦA NÃO Hầu hết các thông tin từ các cơ quan cảm giác truyền qua tủysống đến não. Có các vùng đặc biệt ở cả tủy sống và não cho các chứcnăng khác nhau. Ví dụ như bộ phận nhận cảm xúc giác trong thânsynapse với nơron trung gian tại các nhánh lưng của tủy sống. Cácnơron trung gian này (đôi khi được biết như các noron thần kinh cảmgiác thứ cấp) thường đi qua các vùng khác nhau của tủy sống và điđến chất trắng của tủy dẫn đến não. Ở não, chúng khớp với các nhóm 6noron thần kinh trung gian thứ hai (hoặc thứ ba) trong đồi não. Cácnơron cảm giác thứ ba kết nối với các trung tâm cao hơn trên vở não. Trong vùng thị giác, những sợi hướng tâm từ những tế bào nhậnkích thích ánh sáng mang tín hiệu đến cuống não qua những dây thầnkinh thị giác và ống thị giác đến khớp thần kinh trong bộ phận quặpbên (một phần của đồi não). Từ đây, những sợi trục thần kinh chuyềnđến thùy chẩm của vỏ não. Bên cạnh đó, các nhánh của sợi trục củaống thị giác liên hợp thần kinh với các nơron trong vùng giữa đồi nãovà não giữa là pretectal nucleus và ụ trên. Theo đó, những phần nàyliên hợp với các nơron đối giao cảm trước hạch mà các sợi trục tiếptheo dây thần kinh làm mắt vận động đến hạch lông mi (đặt ngay saucầu mắt). Sợi phản ứng được đóng bởi các thớ hậu hạch đi qua nhữngdây thần kinh lông mi đến các cơ mống mắt (điều khiển độ mở đồngtử) và đến những cơ điều khiển độ cong thủy tinh thể (điều chỉnh cácđặc tính khúc xạ hay tập trung). Những phản xạ khác liên quan vớiđầu hoặc chuyển động mắt cũng có thể được bắt đầu. Các tín hiệu vận động đến cơ của thân và rìa từ trung tâm vậnđộng cao hơn của vỏ não đầu tiên di chuyển dọc các nơron vận độngcao hơn đến tủy sống thuộc hà ...