Bài giảng Nội cơ sở 1 - Bài 11: Chẩn đoán vàng da

Bài giảng này giúp người học có thể: Nắm được các cơ chế chuyển hoá và thải trừ Bilirubin máu, nắm được bệnh nguyên của vàng da và đánh giá mức độ vàng da, khám và phát hiện được các triệu chứng lâm sàng của hội chứng vàng da đánh giá được các xét nghiệm cận lâm sàng liên quan đến hội chứng vàng da.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Nội cơ sở 1 - Bài 11: Chẩn đoán vàng da Vàngda CHẨNĐOÁNVÀNGDAMụctiêu1.NắmđượccáccơchếchuyểnhoávàthảitrừBilirubinmáu.2.Nắmđượcbệnhnguyêncủavàngdavàđánhgiámứcđộvàngda.3.Khámvàpháthiệnđượccáctriệuchứnglâmsàngcủahộichứngvàngda.4.Đánhgiáđượccácxétnghiệmcậnlâmsàngliênquanđếnhộichứngvàngda.I.ĐẠICƯƠNG Bìnhthườngnồngđộ Bilirubinmáutừ 0,81,2mg%(2mg%(35mmol/l)cóthể pháthiệntrênlâmsàngvàsẽgâyravàngdavàvàngmắt.II.CƠCHẾBỆNHSINH Có2cơchếgâyravàngda:1.DotăngsảnxuấtBilirubin(tăngBilirubinmáukhôngliênhợp) Gâyradobệnhmáu(huyếttánhoặcdorốiloạnsinhhồngcầu).2.DorốiloạnthảitrừBilirubinDothiếukếthợp(tăngBilirubinkhôngliênhợp)nhưtrongbệnhGilbert.Hoặcdothiếuthảitrừ(tăngBilirubinmáukếthợp)gâyraứmậtcóthểtronggan hoặcngoàigannhưtrongviêmgansiêuvihoặcsỏiđườngmật,ungthưđầutụy.III.CÁCYẾUTỐCHẨNĐOÁN1.Khámlâmsàng1.1.HỏibệnhCơ địavàtiềnsử (tuổi,tiềnsử nộikhoađặcbiệtvề vàngdavàtiềnsử ngoạikhoa,chúýsỏimật,dùngthuốc,chuyềnmáu,tiềnsửgiađình).Thóiquenvàlốisống:nhiễmđộcrượu,dùngthuốcđộcchogan,dịchtểviêmgan BvàC.1.2.KhámDấusuytếbàogan(nốtnhện,hồngban,chảymáu,phù,bệnhnãogan).Tăngápcửa(báng,tuầnhoànbànghệcửachủ,láchlớn).Ganlớn(kíchthước,mậtđộ,bềmặt,đauhaykhông).Túimậtlớn,khốiuổbụng,xuấthuyếttiêuhoá. Vàngda2.XétnghiêmsinhhóaBilirubinmáutrựctiếpvàtoànphần.MenTransaminases.Phosphastasekiềm.GammaGT.HBsAg,antiHBCtypeIgMhoặcIgG,HBeAg,ADNvirusvàANDpolymerase.HAVAg.AntiHCV,HCVARN.3.XétnghiệmghihìnhChụpbụngkhôngsửasoạn:đểtìmsỏicảnquang.Siêuâmbụngnhấtlàganmật: Nógiúppháthiệndấudãnđườngmậtdotắt nghẽn,kíchthướcganvànhấtlàtúimậtlớnnhư trongtắtmậtthấpnhư trongu đầutụy,vềmặtcấutrúccủagannhưtrongxơgan,ungthưgan,uđườngmật,sỏimậthoặcgiunchuiđườngmật.CTScannerbụngvàganmật:Cácbệnhthườngđượcpháthiệnlàungthưgan,uđườngmậttụy,sỏigiun.Chụpđườngmậtngượcdòng:kếthợpnộisoichokếtquả rấttốtvề hình ảnhđườngmậtnhấtlàngoàigannhư sỏi,giun,polype,uđườngmật,viêmteođường mật,uđầutụy.Sinhthiếtgan:quadahoặcquađườngtĩnhmạchcổhoặcquanộisoiổbụng.IV.CHẨNĐOÁNNGUYÊNNHÂN1.VàngdatăngBilirubinkếthợpdotắtnghẽn:1.1.NguyênnhântắtnghẽngâyvàngdavớităngBilirubinkếthợp1.1.1.Uđườngmậtngoàigan1.1.2.Ungthưđầutụy Thườngxảyraởnamgiới>60tuổi.Tổngtrạngsuygiảm,tắtmậtnặng,tuầntiến,vàngdađậm(xanhlục).Rốiloạntiêuhóa,cóthểđichảymỡ,ngứa.Khámlâmsàngcótúimậtlớn.Bổsungchẩnđoánbằngsiêuâmtụyvànhấtlàsiêuâmnộicóhìnhảnhkhốiuvùngđầutụy,CTtuỵ.1.1.3.UngthưbóngVater Biểuhiệnlâmsànggầngiốngnhưungthưđầutụyhoặcgiảsỏimật,viêmđườngmậtvớivàngmắt,sốtđauhạsườnphải,ganvàtúimậtlớn;cóthểtáiphátnhiềulần.Chẩnđoánsiêuâm,Ctđườngmật,chụpnhuộmđườngmật.1.1.4.Dochènéptừngoàivào Vàngda Thườnggặplàdochènépcủacáchạch ở vùngcuốnggannhưtrongdicăn củaungthưdạdày,đạitràng,ulympho,ungthưtụy,ungthưgan.1.1.5.UngthưganvàungthưđườngmậttrongganUngthư gannguyênphát:thườngxảyratrênmộtbệnhganmạnnhấtlàxơ gansauviêmgansiêuviB,CvàphốihợpD,xơ ganrượu,xơ gantrongbệnhhuyết thiếttố.Chẩnđoánlâmsàngdựavàotínhchấtganlớnnhanhcứng,khôngđều,khôngđau, Foetoproteine(+),kếthợpvớihìnhảnhđiểnhìnhquasiêuâmvớihìnhảnhkhốiéchohổnhợphoặctăngâm,cóhiệu ứngkhối,kếthợpvớihình ảnhxôđẩymạchmáu(Bending’ssign),vònggiảmâmchungquanhkhốiu(Rim’ssign),đểchẩnđoán(+)vàchẩnđoánthể môbệnhhọccầnkếthợpchọchúttế bào,dưới hướngdẫncủasiêuâmhoặcsinhthiếtgan.Ungthưđườngmậttronggan:làloạiungthưđườngmậtnguyênpháttronggan.Triệuchứngvàngdathườngtừtừvàchậmgọilàvàngdatuầntiến.Chẩnđoándựavàosiêuâmvàchụpđườngmậtcảnquangngượcdòng,cóhìnhảnhxâmchiếmcủa khốiutrongcácốngmậttronggan.1.1.6.VàngdatắtmậtkhôngdouDosỏiđườngmật: chẩnđoánthườngdễ vớitiềnsử sỏivàviêmđườngmật, giunchuiđườngmậtnhiềulần.KhởibệnhđiểnhìnhvớítamchứngCharcot,khámganlớntúimậtlớnvàđau,toànthâncóhộichứngnhiểmtrùng.Siêuâmvàchụpđườngmậtngượcdòngcóhìnhảnhsỏi.Doviêmđườngmật:trongviêmmạnthườnglàmxơhẹpnhấtlàxơhẹpcơOddi, hoặcdoviêmdínhsauphẩuthuậtnhấtlàphẩuthuậtđườngmật.1.2.Vàngdatăngbilirubinkếthợpdothươngtổntếbàogan1.2.1.Viêmgansiêuvi Thểđiểnhìnhchẩnđoándễ,dựavàoyếutốdịchtểvànguồnlây,điểnhìnhquabathờikỳ làkhởiphát,vàngdavàluibệnh.Mentransaminaserấttăng1020 lầnbìnhthường,Bilirubintăngcảtrựctiếplẫngiámtiếp.ChẩnđoánxácđịnhdựavàohuyếtthanhhọctìmcáckhángnguyênvàkhángthểvirusA,B,C,D...1.2.2.Viêmgancấpdorượu Bệnhcảnhnhiễmđộcrượu,sốtquanh380C,bạchcầuvàtrungtínhcao,tỉALT/AST>2thìrấtgợiý,đặcbiệt GTtăng>400UI/L..1.2.3.Viêmgandothuốc Tiềnsửvừamớidùngthuốcnhấtlàcácloạithuốcđộcchogan.1.2.4.Xơganmậttiênphát Bệnhgâyralàdoviêmtựmiễncủahệthốngđườngmậttronggan.Thường xảyraởphụnữtrẻ3555tuổi. Xétnghiệmphosphatasekiềmtăng, GTtăng,IGMtăng,khángthểkhángty ...