Bài giảng Vi sinh vật học đại cương

(NB)Bài giảng "Vi sinh vật học đại cương" của Lê Quốc Tuấn gồm có 8 chương trình bày các nội dung: hình thái và cấu tạo tế bào các vi sinh vật tiền nhân, hình thái và cấu tạo tế bào các vi sinh vật nhân thật, virus, dinh dưỡng của vi sinh vật, trao đổi chất và trao đổi năng lượng ở vi sinh vật, các quá trình sinh tổng hợp và cố định nitrogen, sinh trưởng và phát triển ở vi sinh vật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Vi sinh vật học đại cươngÑAÏI HOÏC NOÂNG LAÂM TP. HOÀ CHÍ MINHKHOA COÂNG NGHEÄ MOÂI TRÖÔØNGLeâ Quoác TuaánBaøi giaûngVI SINH VAÄT HOÏC ñaïi cuôngLöu haønh noäi boä-2003-CHÖÔNG 1MÔÛ ÑAÀU1. Sô löôïc lòch söû phaùt trieån cuûa vi sinh vaätTöø xöa khi chöa nhaän thöùc ñöôïc vi sinh vaät, con ngöôøi ñaõ bieát khaù nhieàu veà taùcduïng do vi sinh vaät gaây neân. Trong saûn xuaát vaø trong ñôøi soáng, con ngöôøi ñaõ tích luyõnhieàu kinh nghieäm veà caùc bieän phaùp lôïi duïng vi sinh vaät coù ích vaø phoøng traùnh caùc vi sinhvaät coù haïi.Caùch ñaây treân 600 naêm, ngöôøi daân Ai caäp doïc soâng Nile ñaõ coù taäp quaùn naáu röôïu.ÔÛ Trung Quoác röôïu ñaõ ñöôïc naáu caùch ñaây treân 4000 naêm. Muoái döa, laøm giaám, laøm töông,laøm maém, laøm söõa chua, öôùp thòt caù… laø nhöõng bieän phaùp höõu hieäu ñeå söû duïng hoaëc khoángcheá vi sinh vaät phuïc vuï cho cheá bieán thöïc phaåm.Vieäc saùng taïo ra caùc hình thöùc uû phaân, ngaâm phaân, ngaâm ñay, troàng luaân canh vôùicaây hoï ñaäu…ñeàu laø nhöõng bieän phaùp maø toå tieân ta töø laâu ñaõ bieát phaùt huy taùc duïng cuûa visinh vaät trong noâng nghieäp.Veà phöông dieän chöõa beänh loaøi ngöôøi cuõng ñaõ sôùm tích luyõ ñöôïc nhieàu kinhnghieäm phong phuù. Ngay töø tröôùc coâng nguyeân Hippocrate (460-373 TCN) ñaõ ñeà caäp ñeánbaûn chaát soáng cuûa caùc taùc nhaân gaây ra beänh truyeàn nhieãm.Ngöôøi coù coâng phaùt hieän ra theá giôùi vi sinh vaät laø moät ngöôøi Haø Lan Antonie vanLeeuwenhoek (1632-1723). OÂng ñaõ töï cheá taïo ra treân 400 chieác kính hieån vi, nhôø ñoù oângcoù theå quan saùt ñöôïc theá giôùi sinh vaät nhoû beù maø maét thöôøng khoâng theå phaùt hieän ñöôïc.Cho tôùi theá kyû 19 nhöõng chieác kính hieån vi quang hoïc hoaøn chænh ra ñôøi. Naêm 1934 kínhhieån vi ñieän töû ñaàu tieân ra ñôøi. Ñoù laø loaïi kính hieån vi khoâng duøng aùnh saùng maø duøng moätchuøm ñieän töû khueách ñaïi leân nhôø ñieän töø tröôøng.Töø thaäp kyû 60 cuûa theá kyû 19 baét ñaàu thôøi kyø nghieân cöùu sinh lyù hoïc cuûa caùc vi sinhvaät. Ngöôøi coù coâng lôùn trong vieäc naøy, vaø veà sau ñöôïc xem laø oâng toå cuûa vi sinh vaät hoïcñoù chính laø Louis Pasteur (1822-1895), moät nhaø khoa hoïc ngöôøi Phaùp. Coâng trình cuûa oângñaõ ñem laïi nhöõng bieán ñoåi quan troïng trong 3 lónh vöïc: veà coâng nghieäp, oâng ñaõ ñeà ra caùccô sôû hôïp lyù, vöõng chaéc cho caùc quaù trình leân men; veà noâng nghieäp, cuøng vôùi caùc nhaøkhoa hoïc ñöông thôøi oâng ñaõ vaïch ra cho caùc nhaø noâng nhöõng aùnh saùng môùi veà nhieäm vuïvaø phöông phaùp cô baûn; veà y hoïc, töø tröôùc ñeán nay trong lòch söû phaùt trieån chöa coù nhöõngtieán boä naøo coù yù nghóa quyeát ñònh nhö caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa L. Pasteur.1Döôùi ñaây laø moät soá coáng hieán quan troïng cuûa L. Pasteur veà vi sinh vaät hoïc:NaêmCoáng hieán1854 – 1864Chöùng minh quaù trình leân men laø do vi sinh vaät gaây neân.1862Nhaän giaûi thöôûng cuûa Vieän Haøn laâm Khoa hoïc Phaùp veà vieäc phuûñònh hoïc thuyeát Töï sinh.1863Chöùng minh vi khuaån laø nguoàn goác cuûa beänh than.1865Phaùt hieän ra nguyeân nhaân cuûa beänh baøo töû truøng ôû taèm vaø ñeà xuaátñöôïc caùc bieän phaùp phoøng traùnh1877Phaùt hieän caùc phaåy khuaån gaây beänh.1880-Phaùt hieän caùc tuï caàu khuaån vaø caùc lieân caàu khuaån gaây beänhTìm ra vaccin choáng beänh dòch taû gaø nhôø söû duïng vi khuaånñaõ chuyeån sang daïng maát ñoäc löïc.Phaùt hieän naõo moâ caàu khuaån1881Tìm ra vaccin choáng beänh than1883Phaùt hieän tuï huyeát khuaån lôïn1880-1885Nghieân cöùu vaccin choáng beänh daïi vaø ñaõ thaønh coâng vaøo ngaøy 67-18851888Trôû thaønh vieän tröôûng ñaàu tieân cuûa Vieän Pasteur ôû Paris (cho ñeánkhi qua ñôøi)Nhaø baùc hoïc Ñöùc Robert Koch (1843-1910), laø ngöôøi coäng söï maät thieát vôùi Pasteur.Ngoaøi coâng lao to lôùn trong vieäc khaùm phaù ra vi khuaån lao, vi khuaån taû, oâng coøn tìm raphöông phaùp phaân laäp thuaàn khieát vi sinh vaät treân caùc moâi tröôøng ñaëc (solid medium).Hoïc troø cuûa oâng laø J.R.Petri (1852-1921) ñaõ phaùt kieán ra loaïi hoäp loàng laøm baèng thuûy tinh.R. Koch ñaõ phaùt hieän ra phöông phaùp nhuoäm maøu teá baøo vi sinh vaät. Veà sau caùc phöôngphaùp nhuoäm tieâu baûn ñaõ ñöôïc caûi tieán bôûi Ehrlich (1881), Ziehl vaø Neelsen (1883),Loeffler (1884), Gram (1884)… R. Koch ñöôïc nhaän giaûi Nobel naêm 1905. Ngöôøi coù coângñaàu tieân cho vieäc chöùng minh coù söï toàn taïi cuûa loaïi vi sinh vaät nhoû beù hôn vi khuaån nhieàulaàn laø nhaø sinh lyù hoïc thöïc vaät Nga D.I. Ivanovskii (1864-1920). OÂng chöùng minh coù söïtoàn taïi cuûa loaïi vi sinh vaät sieâu hieån vi gaây ra beänh khaûm (mosaic) ôû laù thuoác laù vaøo naêm21892. Ñeán naêm 1897 nhaø khoa hoïc Haø Lan M.W. Beijerinck (1851-1931) goïi loaïi vi sinhvaät naøy laø virus theo goác La Tinh coù nghóa laø “noïc ñoäc”. Ñeán naêm 1917 thì F.H. d’Heùrelle (1873-1949) phaùt hieän ra caùc v ...