Bài giảng Viêm màng não - TS. BS Lê Quốc Hùng

Bài giảng Viêm màng não - TS. BS Lê Quốc Hùng vơi mục tiêu hiểu rõ tầm quan trọng việc chẩn đoán và điều trị sớm bệnh viêm màng não; nắm được định nghĩa bệnh viêm màng não; nêu được các tác nhân gây viêm màng não dựa vào các yếu tố liên quan;... Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo nội dung thông tin tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Viêm màng não - TS. BS Lê Quốc Hùng VIÊM MÀNG NÃO TS.BS. Lê Quốc Hùng MỤC TIÊU HỌC TẬP 1. Hiểu rõ tầm quan trọng việc chẩn đoán và điều trị sớm bệnh viêm màng não. 2. Nắm được định nghĩa bệnh viêm màng não (VMN). 3. Nêu được các tác nhân gây VMN dựa vào các yếu tố liên quan. 4. Mô tả được các triệu chứng lâm sàng điển hình của bệnh nhân bị VMN. 5. Nắm được cách chọn lựa, sử dụng kháng sinh thích hợp trong điều trị viêm màng não do các loại vi trùng thường gặp. 6. Biết và chọn lựa thích hợp các xét nghiệm cần làm để chẩn đoán bệnh VMN. I/ ĐẠI CƯƠNG Viêm màng não (VMN) là một bệnh lý cấp cứu nội khoa cần được chẩn đoán sớm, xử trí kịp thời và tích cực để hạn chế thấp nhất tỷ lệ tử vong và các biến chứng hay di chứng, đặc biệt là ở trẻ em. Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào thời gian chẩn đoán bệnh, việc chọn lựa kháng sinh thích hợp (dựa vào các yếu tố có liên quan như tuổi, giới, cơ địa bệnh nhân, biểu hiện lâm sàngvà các yếu tố dịch tễ) và việc theo dõi kỹ lưỡng, sử lý kịp thời các biến chứng của bệnh trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, nhiều thống kê cho thấy tỉ lệ tử vong chưa giảm thấp do: - Các triệu chứng sớm của VMN (đặc biệt là VMN do vi trùng) rất tế nhị và không đặc hiệu dẫn đến chẩn đoán và điều trị trễ. - Nhiều trường họp VMN không tìm ra tác nhân gây bệnh, gây khó khăn cho việc lụa chọn phác đồ điều trị thích hợp. 1/ Định nghĩa Viêm màng não là tình trạng viêm/nhiễm trùng những lớp màng bao bọc não và tủy sống, được xác định bởi sự thay đổi bất thường của số lượng bạch cầu (BC) trong dịch não tủy (DNT). 2/ Phân loại: Có nhiều cách phân loại viêm màng não dựa vào:  Thời gian khởi phát bệnh: viêm màng não cấp hay mãn tính.  Nhóm nguyên nhân gây bệnh: - Viêm màng não do vi khuẩn hay vô khuẩn (bảng 1) - Viêm màng não do: vi trùng (còn được gọi là VMN mủ) virus nấm các loại viêm màng não khác  Chia cụ thể theo tác nhân gây bệnh: VMN Staphylococcus aureus, VMN Streptococcus pneumoniae, VMN nấm Cryptococcus neoformans…vv. Bảng 1: phân loại viêm màng não theo nhóm nguyên nhân gây bệnh 1 VMN vi khuẩn VMN vô khuẩn Do vi trùng Do hoá chất Do virus Do thuốc (kháng viêm nonsteroid…) Do nấm Do bệnh lý ác tính Do ký sinh trùng 3/ Các yếu tố liên quan Khả năng mắc bệnh, độ nặng của bệnh, những biến chứng và di chứng của bệnh có liên quan tới nhiều yếu tố như: lứa tuổi, giới (nam: 0.33%; nữ:0.26%), chủng tộc (tỷ lệ mắc bệnh ở người da đen nhiều hơn người da trắng), người có cơ địa đặc biệt (tiểu đường, ung thư, khiếm khuyết bổ thể, suy giảm miễn dịch…vv) và môi trường sinh sống. Mối liên quan này được thể hiện trong bảng 2. Bảng 2: Tác nhân gây bệnh viêm màng não mủ thường gặp theo yếu tố liên quan Yếu tố thuận lợi Tác nhân thông thường 1.Tuổi: - 0 tuần đến 4 tuần - Strep. agalactiae, E. coli, Listeria monocytogenes, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus spp. - 4 tuần đến 12 tuần - Strep. agalactiae, E. coli, Haemophilus influenzae - 3 tháng đến 2 tuổi - H. influenzae, N. meningitidis, Strep. pneumoniae - 3 tuổi đến 15 tuổi - N. meningitidis, Strep. pneumoniae - 15 tuổi đến 50 tuổi - N. meningitidis, Strep. pneumoniae - Trên 50 tuổi - Strep. pneumoniae, N. meningitidis, trực khuẩn Gram (-) Listeria monocytogenes 2.Suy giảm hệ thống đề kháng của chủ thể: - Mất hoạt tính opsonic và hoặc - Strep. pneumoniae, N. meningitidis, H. influenzae hoạt tính diệt khuẩn - Thiếu C5 đến C6 - N. meningitidis - Bệnh hồng cầu hình liềm hoặc - Strep. pneumoniae, H. influenzae, Vi trùng Gram âm cắt lách - Bệnh Hodgkin - Listeria monocytogences - Ung thư máu, giảm bạch cầu - Vi trùng Gram âm ( Pseudomonas, Serratia ) hạt, suy tủy 3.Bệnh lý kèm theo - Viêm xoang - Strep. pneumoniae, Staph. aureus, Strep. group A ß hemolytic - Viêm tai giữa - Strep. pneumoniae, H. influenzae - Chấn thương sọ não - Strep. pneumoniae, H. influenzae, Strep. group A ß hemolytic - Phẫu thuật ngoại thần kinh - Staph. aureus, Staph. epidermidis, trực khuẩn Gram âm 4. Môi trường sống - Sống tập thể - H. influenzae, N. meningitidis - Làm ...