Bài giảng Y học cơ sở: Phần I - Ths.BS. Bùi Thị Thu Hoa

Bài giảng Y học cơ sở: Phần I trình bày giải phẫu sinh lý hệ tiêu hoá, một số bệnh thường gặp của hệ tiêu hoá, giải phẫu sinh lý hệ tiết niệu, một số bệnh thường gặp của hệ tiết niệu. Đây là tài liệu học tập và giảng dạy dành cho sinh viên ngành Y.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Y học cơ sở: Phần I - Ths.BS. Bùi Thị Thu Hoa Biên soạn: Ths.BS. Bùi Thị Thu Hoa Hiệu đính BS CKII Mai Lượm LỜI NÓI ĐẦU Để góp phần đào tạo người Dược sĩ trung cấp toàn diện sau khi tốt nghiệp ratrường có đủ khả năng chuyên môn phục vụ tốt người bệnh, ngoài yêu cầu đầu tiênphải là một con người có đầy đủ y đức của người làm công tác y tế thì trình độchuyên môn, nghiệp vụ cũng hết sức quan trọng, vì vậy chúng tôi biên soạn Tập bàigiảng môn Y học cơ sở dựa trên Chương trình khung giáo dục trung cấp chuyênnghiệp ngành Dược sĩ trung cấp của Bộ Y tế ban hành năm 2003, Chương trình chitiết đào tạo Dược sĩ trung cấp của Bộ Y tế ban hành năm 2003 và Chương trình đàotạo môn học Dược sĩ trung cấp của Trường THYT Quảng Ngãi đã ban hành tạiQuyết định số 1931/QĐ-THYT ngày 19 tháng 12 năm 2008. Đây là tài liệu chính thức để giảng dạy cho học sinh, học sinh sử dụng làm tàiliệu học tập, ôn thi và thi tốt nghiệp và là tài liệu để Quí đồng nghiệp tham khảo khicần đến những kiến thức của Môn học này. Mặc dù có rất nhiều cố gắng nhưng với khả năng chuyên môn có hạn, kinhnghiệm còn khiêm tốn nên chắc chắn trong quá trình biên soạn khó tránh khỏi saisót, chúng tôi rất mong Quí đồng nghiệp đóng góp ý kiến để tập bài giảng tái bảnlần sau hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Người biên soạn 1 Biên soạn: Ths.BS. Bùi Thị Thu Hoa Hiệu đính BS CKII Mai Lượm CHƯƠNG TRÌNH CHI TIẾT MÔN HỌC Y HỌC CƠ SỞ 2TT Tên bài học Số tiết Tổng LT TH số1 Giải phẫu sinh lý hệ tiêu hoá 4 3 72 Một số bệnh thường gặp của hệ tiêu hoá 6 63 Giải phẫu sinh lý hệ tiết niệu 2 2 44 Một số bệnh thường gặp của hệ tiết niệu 4 45 Giải phẫu sinh lý hệ sinh dục 4 2 66 Một số bệnh thường gặp của hệ sinh dục 3 37 Giải phẫu sinh lý hệ nội tiết 2 28 Một số bệnh thường gặp của hệ nội tiết 2 29 Giải phẫu sinh lý hệ thần kinh 3 2 510 Một số bệnh thường gặp của hệ thần kinh 3 3 Tổng số 33 9 42 2 Biên soạn: Ths.BS. Bùi Thị Thu Hoa Hiệu đính BS CKII Mai Lượm Bài 1 GIẢI PHẪU SINH LÝ HỆ TIÊU HOÁA. MỤC TIÊU Sau khi học xong bài này, học sinh có khả năng:1. Kiến thức: 1.1. Trình bày được đặc điểm cấu tạo của các cơ quan thuộc hệ tiêu hoá. 1.2. Trình bày chức phận sinh lý của các cơ quan thuộc hệ tiêu hoá và mối liên quan giữanhững cơ quan này trong quá trình tiêu hoá thức ăn.2. Kỹ năng: Chỉ được cấu trúc của các cơ quan thuộc hệ tiêu hoá trên tranh vẽ.3. Thái độ: 3.1. Học tập nghiêm túc, giữ gìn trật tự, vệ sinh lớp học. 3.2. Chủ động, tích cực tham gia xây dựng bài.B. NỘI DUNG1. Đại cương Bộ máy tiêu hoá gồm có: - Ống tiêu hoá: đi xuyên suốt qua cơ thể, dài 9-10m, bắt đầu từ miệng và tận cùng ở hậumôn, có thể chia thành 5 đoạn: miệng, thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già. - Tuyến tiêu hoá: gồm tuyến nước bọt, gan, tuỵ. Sản phẩm bài tiết được đổ vào ống tiêuhoá bằng những ống dẫn. Ngoài ra trong niêm mạc của ống tiêu hoá cũng còn có rất nhiềutuyến tiêu hoá nhỏ mà sản phẩm bài tiết được đổ thẳng vào ống tiêu hoá. Chức năng quan trọng nhất của BMTH là đưa vật chất từ môi trường ngoài vào cơ thểsau khi đã biến đổi thức ăn từ chỗ xa lạ với cơ thể thành những chất đơn, giản, hấp thu vàomáu. Lượng thức ăn này sẽ bổ sung cho phần vật chất bị mất đi trong quá trình chuyển hoáđể phát triển cơ thể, do đó chức năng của BMTH có ảnh hưởng sâu sắc tới tình trạng sứckhoẻ.2. Miệng và thực quản2.1. Miệng là phần đầu tiên của ống tiêu hoá, gồm có: - Cung lợi răng - Buồng miệng - Lưỡi: là một khối cơ, không có xương. Mặt trên lưỡi có 9 gai dài xếp thành hình chữ Vngược, có chức năng vị giác. 3 Biên soạn: Ths.BS. Bùi Thị Thu Hoa Hiệu đính BS CKII Mai Lượm - Tuyến nước bọt: chất tiết là nước bọt, giúp miệng luôn luôn ướt. Bao gồm: tuyến mangtai, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi.2.2. Thực quản là ống nối với họng ở trên và dạ dày ở dưới, dùng để đưa thức ăn từ miệng vào dạdày, dài khoảng 25cm.2.3. Quá trình tiêu hoá ở miệng và thực quản2.3.1. Hoạt động cơ học - Nhai: là động tác 2 hàm răng nghiền vào nhau để làm cho thức ăn vỡ nát ra và thấmdần nước bọt. Thức ăn được gom thành viên mềm, trơn, dễ nuốt. - Nuốt: là hoạt động cơ học của miệng và thực quản để đưa thức ăn từ miệng tới sát tâmvị dạ dày. Trong giai đoạn đầu, nuốt là động tác có ý thức: người ta chủ động ngậm miệng,lưỡi nâng lên, ép vào vòm miệng, dồn thức ăn từ miệng vào họng. Từ đây, nuốt được thựchiện tự động nhờ 1 loạt các phản xạ không điều kiện, được gọi là “phản xạ ruột” vì chungcho cả ống tiêu hoá. Phản xạ ruột khiến cho khi thức ăn đi đến đoạn nào thì đoạn đó vàđoạn trước đó co lại, trong khi đoạn tiếp theo lại giãn ra, nhờ đó thức ăn bị đẩy dần về phíadạ dày, không phụ thuộc vào trọng lực nên ta có thể ăn trong lúc nằm. Khi thức ăn đi quahọng dưới, thanh quản nâng lên ép chặt vào sụn nắp thanh quản nên trong lúc nuốt phải nínthở. Ngược lại nếu trong lúc nuốt mà cười, nói..., thanh quản mở ra, thức ăn có thể lọt vàođường hô hấp gây sặc.2.3.2. Hoạt động hoá học ...