Báo cáo nghiên cứu khoa học: NGHIÊN CỨU THU NHẬN GIAO TỬ VÀ PHÔI CÁ CHẠCH (Misgurnus anguillicaudatus) MỘT TẾ BÀO

Cá chạch là loài cá nước ngọt. Không như các loài cá khác, chúng đẻ trứng suốt từ mùa xuân cho đến mùa thu. Vì vậy, cá chạch được sử dụng làm đối tượng nghiên cứu chuyển gen trong các phòng thí nghiệm. Để làm chủ thời gian chuyển gen vào phôi cá đang phát triển thì thụ tinh nhân tạo là một bước bắt buộc trong kỹ thuật vi tiêm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU THU NHẬN GIAO TỬ VÀ PHÔI CÁ CHẠCH (Misgurnus anguillicaudatus) MỘT TẾ BÀO"TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 52, 2009 NGHIÊN CỨU THU NHẬN GIAO TỬ VÀ PHÔI CÁ CHẠCH (Misgurnus anguillicaudatus) MỘT TẾ BÀO Trần Quốc Dung Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế TÓM TẮT Cá chạch là loài cá nước ngọt. Không như các loài cá khác, chúng đẻ trứng suốt từmùa xuân cho đến mùa thu. Vì vậy, cá chạch được sử dụng làm đối tượng nghiên cứu chuyểngen trong các phòng thí nghiệm. Để làm chủ thời gian chuyển gen vào phôi cá đang phát triểnthì thụ tinh nhân tạo là một bước bắt buộc trong kỹ thuật vi tiêm. Cá chạch đực và cái đượcphân biệt bằng cách dựa vào sự khác biệt hình thái của vây ngực. Sau khi gây kích thích bằnghormone qua đêm, trứng thành thục và tinh dịch được thu nhận từ cá bố mẹ. Thụ tinh nhân tạođược tiến hành trong đĩa Petri với tỉ lệ 100 µl tinh dịch/100 trứng. Kết quả nghiên cứu cho thấykích thích sinh sản nhân tạo bằng cách tiêm não thùy thể cá chép hai lần vào xoang thân và thụtinh nhân tạo bằng phương pháp thứ ba (vừa lấy trứng vừa lấy tinh dịch) cho hiệu quả tốt hơn. Từ khoá: Misgurnus anguillicaudatus, não thùy thể cá chép, thụ tinh nhân tạo, vi tiêm.I. Mở đầu Cá chạch (Misgurnus anguillicaudatus) thuộc lớp Cá chạch, là cá nước ngọt. Ởnước ta, cá chạch là loài cá rất thường gặp ở các ao, hồ, kênh mương, đồng ruộng...Khác với các loài cá khác, cá chạch đẻ trứng suốt từ mùa xuân đến mùa thu. Do vậy,chúng được sử dụng trong các phòng thí nghiệm để nghiên cứu chuyển gen [7, 9]. Vớimục đích làm chủ thời gian chuyển gen vào phôi cá đang phát triển thì thụ tinh nhân tạolà một bước bắt buộc trong kỹ thuật vi tiêm [10]. Để góp phần vào việc hoàn thiệnphương pháp nghiên cứu chuyển gen vào cá chúng tôi tiến hành nghiên cứu thu nhậngiao tử và phôi một tế bào chuNn bị cho kỹ thuật vi tiêm DNA vào cá chạch.II. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu - Cá chạch (Misgurnus anguillicaudatus) (Hình 1) sử dụng trong các thí nghiệmnghiên cứu được thu thập ở Nghĩa Ðô, Cầu Giấy, Hà Nội. - Não thùy thể cá chép do Công ty Dịch vụ và Nuôi trồng thuỷ sản trung ương(Ngọc Khánh, Ba Đình, Hà Nội) cung cấp. - Phương pháp thu nhận giao tử và thụ tinh nhân tạo được tiến hành theo ChungLân và cs (1969): 29 + Phân biệt đực, cái: Dựa vào vây ngực (Hình 2). + Chọn cá bố mẹ: chọn cá khỏe mạnh đang ở độ tuổi thành thục sinh dục. + Liều lượng tuyến yên cá chép dùng để tiêm cho cá chạch là 0,5 cái cho mỗicon cái, lượng tiêm cho cá đực bằng nửa cá cái. + Phương pháp tiêm: tiêm vào xoang thân và tiêm bắp thịt + Số lần tiêm: tiêm một lần và tiêm hai lần. Với cách tiêm hai lần thì lần đầuđược tiêm vào buổi trưa, lần thứ hai vào hai giờ sáng để điều khiển cá đẻ lúc rạng đông. Hình 1: Cá chạch (Misgurnus anguillicaudatus) + Thụ tinh nhân tạo: thụ tinh khô với 4 phương pháp khác nhau. Phương pháp 1: sau khi lấy trứng, cho tinh dịch đã lấy sẵn vào cốc nhỏ có nướcmuối sinh lý (lượng nước muối sinh lý gấp 10 lần tinh dịch) lắc đều, rồi tưới đều lêntrứng. Phương pháp 2: đổ tinh dịch đã hòa với nước muối sinh lý vào khay thụ tinh sauđó cho trứng vào, lắc nhẹ khay thụ tinh làm cho trứng và tinh trùng sớm tiếp xúc vớinhau. Phương pháp 3: vừa lấy trứng vừa lấy tinh dịch. Trong khi lấy trứng thì đồngthời có một số người khác lấy tinh dịch và tưới nhanh vào trứng. Phương pháp 4: lấy trứng trước, lấy tinh dịch sau. Sau khi lấy trứng, trực tiếpvuốt ngay tinh dịch của cá đực vào trứng. Bất kỳ áp dụng phương pháp nào, sau khi đã trộn lẫn tinh dịch với trứng cũngcần dùng lông gà khuấy nhẹ để thúc đNy quá trình thụ tinh. Vây ngực cá đực Vây ngực cá cái Hình 2: Vây ngực cá chạch đực và cá chạch cái 30III. Kết quả và thảo luận 3.1. Số lần tiêm não thùy thể cá chép Ðể chủ động thu nhận trứng, tinh dịch và thụ tinh nhân tạo, cá chạch được kíchthích sinh sản bằng cách tiêm não thùy thể cá chép (bảo quản trong dịch thể). Hiện nay,trong phương pháp kích thích sinh sản cá nuôi người ta có thể tiêm một lần hoặc hai lần.Chúng tôi đã tiến hành thí nghiệm so sánh hiệu quả kích thích sinh sản bằng cách tiêmmột lần và tiêm hai lần để chọn ra phương pháp cho kết quả tốt, phù hợp với các điềukiện nghiên cứu trong phòng thí nghiệm. Bảng 1: Hiệu quả kích thích sinh sản cá chạch bằng số lần tiêm não thùy thể cá chép Tiêm 1 lần Tiêm 2 lần Số cá T ỉ lệ T ỉ lệ Số cá Số cá T ỉ lệ Số cá Tỉ lệ cáĐợt thí trứng trứng kích cho cá cho kích cho chonghiệm nở nở thích trứng trứng thích trứng trứng (con) (con) (%) (con) (%) (%) (%) (con) 1 13 5 38,46 67,00 13 7 53,84 69,00 2 8 5 62,50 65,00 8 6 75,00 72,00 ...