Báo cáo nghiên cứu khoa học: SỰ BIẾN ĐỔI CÁC GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRƯỚC BỐI CẢNH TOÀN CẦU HOÁ KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Toàn cầu hoá kinh tế là một tất yếu khách quan, nó tác động đến nhiều mặt của cuộc sống trong đó có văn hoá. Trong bối cảnh đó, bài viết nêu lên những đặc tính của văn hoá truyền thống và chỉ ra những tác động của toàn cầu hoá kinh tế đến các giá trị văn hoá Việt Nam. Tác giả chỉ phân tích những tác động tiêu cực ở vài khía cạnh như tâm lý, thói quen, truyền thống...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "SỰ BIẾN ĐỔI CÁC GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRƯỚC BỐI CẢNH TOÀN CẦU HOÁ KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY" SỰ BIẾN ĐỔI CÁC GIÁ TRỊ VĂN HOÁ TRƯỚC BỐI CẢNH TOÀN CẦU HOÁ KINH TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY CULTURAL VALUE CHANGES IN THE CURRENT TREND OF ECONOMIC GLOBALIZATION IN VIETNAM LÊ HỮU ÁI Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng TÓM T ẮT Toàn cầu hoá kinh tế là một tất yếu khách quan, nó tác động đến nhiều mặt của cuộc sống trong đó có v ăn hoá. Trong bối cảnh đó, bài viết nêu lên những đặc tính của v ăn hoá truyền thống v à chỉ ra những tác động của toàn cầu hoá kinh tế đến các giá trị v ăn hoá Việt Nam. Tác giả chỉ phân tích những tác động tiêu cực ở v ài khía cạnh như tâm lý, thói quen, truyền thống... ABSTRACT Economic globalization is a necessity affecting various aspects of life including culture. In this perspective, the paper presents characteristics of traditional culture and points out the impacts of economic globalization on the Vietnamese cultural values. The author also analyzes the negative effects on psychology, habits, tradition, and so on. 1. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng vµ m¹nh mÏ cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang thóc ®Èynh©n lo¹i ®i vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, mµ tríc hÕt lµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Bøc tranh tængqu¸t cña thÕ giíi hiÖn ®¹i, nãi theo ng«n ng÷ triÕt häc ®ã lµ sù x©m nhËp, t¸c ®éng, ¶nh hënglÉn nhau trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸. NhiÒu vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra, kh«ngthÓ mét quèc gia nµo cã thÓ tù m×nh gi¶i quyÕt ®îc nh: m«i trêng sinh th¸i, dÞch bÖnh, téiph¹m, khñng bè v.v... Nh vËy, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ xu thÕ kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓnkinh tÕ. Nã ®îc xem nh lµ mét tÊt yÕu lÞch sö, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc lîng s¶nxuÊt. Nã thÓ hiÖn nhiÒu khÝa c¹nh nh: Sù gia t¨ng giao lu th¬ng m¹i quèc tÕ, h×nh thµnh thÞtrêng víi tÝnh thèng nhÊt vµ tÝnh toµn cÇu, h¹n chÕ vµ ph¸ bá hµng rµo thuÕ, tù do ho¸ thÞtrêng dÞch vô, më réng vµ t¹o m«i trêng kinh doanh b×nh ®¼ng vµ thèng nhÊt v.v... nghÜa lµmäi thø ®Òu ph¶i tu©n theo “luËt ch¬i chung”. Ngêi ta dÔ nhËn thÊy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ c¶ tiªu cùc cña toµn cÇu ho¸ nhÊt lµtrong lÜnh vùc kinh tÕ. Song hiÖn nay vÉn cha cã ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vÒ toµn cÇu ho¸. Mçimét c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ hay lµ tõ hÖ t tëng, quan niÖmsèng, ®Þa vÞ... ®Òu cã nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau. Bµi viÕt nµy kh«ng cã ý ®Þnh tr×nh bµynh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ë trªn, mµ chØ ph©n tÝch nh÷ng ¶nh hëng cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®Õnc¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña ViÖt Nam hiÖn nay. §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng ta x¸c ®Þnh “Toµn cÇuho¸ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan, l«i cuèn ngµy cµng nhiÒu níc tham gia, võa cã mÆt tÝch cùc,võa cã mÆt tiªu cùc, võa cã hîp t¸c, võa cã ®Êu tranh” (1, tr. 64). 2. §Ó cã c¸i nh×n toµn diÖn vÒ nh÷ng ¶nh hëng cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®Õn c¸c gi¸ trÞv¨n ho¸, tríc hÕt cÇn x¸c ®Þnh c¸c ®Æc trng cña nÒn v¨n ho¸ Êy lµ g×, nh÷ng g× ®îc gäi lµgi¸ trÞ hay ngîc l¹i lµ ph¶n gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ - theo nghÜa tæng qu¸t nhÊt, ®ã lµ tÊt c¶ nh÷ng g× hiÓn hiÖn, c¶ thÕ giíi c¸c sù vËth÷u h×nh, c¸i mµ chóng ta gäi lµ thÕ giíi kh¸ch quan lÉn c¸c sù vËt v« h×nh - phi vËt thÓ. BëilÏ, xÐt vÒ thùc chÊt, con ngêi tån t¹i víi t c¸ch lµ con ngêi x· héi - nã ph¶i ®îc nu«idìng hai nguån n¨ng lîng: vËt chÊt vµ tinh thÇn. Khã cã thÓ h×nh dung mét hµnh vi cña conngêi chØ cã thÓ phô thuéc mét hay hai tiÒn ®Ò trªn ®©y, nghÜa lµ nã ph¶i ®îc ®Æt trong c¸cquan hÖ, ®îc thÈm ®Þnh trong b¶ng gi¸ trÞ: thiÖn - ¸c, xÊu - ®Ñp, cao thîng - thÊp hÌn, nh©nnghÜa - bÊt nh©n, ®óng - sai, ph¶i - tr¸i, kÖch cìm - hµi hoµ, nh©n tÝnh - bÊt l¬ng, ®îc lµmhay kh«ng ®îc lµm, cho phÐp - cÊm kþ... VËy lµ, gi¸ trÞ ®îc xem nh lµ ®Æc trng, lµ ngêib¹n ®ång hµnh cña con ngêi tõ khi con ngêi h×nh thµnh víi t c¸ch lµ loµi ngêi cho ®Õnngµy h«m nay. NÕu xÐt riªng vÒ khÝa c¹nh v¨n ho¸, cã lÏ nh÷ng g× cßn ®äng l¹i qua thêi gian ®îc biÓuhiÖn ë chuÈn mùc, hµnh vi, ë phong tôc, tËp qu¸n, thãi quen, lèi sèng, ph¬ng thøc øng xö...®îc c¶ céng ®ång thõa nhËn vµ tù nguyÖn tu©n theo, ®îc truyÒn tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c -§ã chÝnh lµ truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc. XÐt vÒ b¶n chÊt, truyÒn thèng v¨n ho¸ bao giê còngcã tÝnh hai mÆt, mét mÆt nã g×n gi÷, b¶o tån nh÷ng g× lµ quÝ gi¸, lµ cèt c¸ch, lµ b¶n s¾c riªngbiÖt cña nã. VÒ ph¬ng diÖn nµy, truyÒn thèng mang ý nghÜa tÝch cùc; mÆt kh¸c, còng chÝnhdo sù cè kÕt cña truyÒn thèng l¹i cã nguy c¬ dÉn ®Õn duy tr×, b¶o vÖ, t¹o m«i trêng thuËn lîicho c¸c mÆt, c¸c yÕu tè lçi thêi, l¹c hËu, t¹o nªn c¸c ph¶n gi¸ trÞ trong v¨n ho¸, vÒ ph¬ngdiÖn nµy truyÒn thèng mang ý nghÜa tiªu cùc. Bëi vËy, khi nãi ®Õn truyÒn thèng (theo gèc tiÕng La tinh “Tradio” nghÜa lµ truyÒn l¹i,nhê ...