Bệnh học và điều trị nội khoa part 8

Tham khảo tài liệu bệnh học và điều trị nội khoa part 8, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh học và điều trị nội khoa part 8 Bµi 23 TAI BIÕN M¹CH M¸U N·OMôC TIªU 1. Nªu ®−îc ®Þnh nghÜa vµ nh÷ng yÕu tè dÞch tÔ häc cña tai biÕn m¹ch m¸u n·o. 2. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ sinh bÖnh cña tai biÕn m¹ch m¸u n·o theo lý luËn YHCT. 3. ChÈn ®o¸n ®−îc 2 thÓ l©m sµng tai biÕn m¹ch m¸u n·o (trong c¬n) vµ 3 thÓ l©m sµng di chøng tai biÕn m¹ch m¸u n·o (sau c¬n) theo YHCT. 4. Tr×nh bµy ®−îc nh÷ng nguyªn t¾c ®iÒu trÞ tai biÕn m¹ch m¸u n·o theo YHHD vµ YHCT. 5. Tr×nh bµy ®−îc ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ tai biÕn m¹ch m¸u n·o (dïng thuèc vµ kh«ng dïng thuèc cña y häc cæ truyÒn). 6. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së lý luËn cu¶ viÖc ®iÒu trÞ tai biÕn m¹ch m¸u n·o b»ng YHCT.1. §¹I C−¬NG1.1. §Þnh nghÜa Tai biÕn m¹ch m¸u n·o (TBMMN) ®−îc ®Þnh nghÜa lµ “dÊu hiÖu ph¸ttriÓn nhanh chãng trªn l©m sµng cña mét héi chøng thÇn kinh nÆng nÒ,th−êng do nguyªn nh©n m¹ch m¸u n·o, ®«i khi do nguyªn nh©n m¹ch m¸ucña cuèng m¹ch m¸u n·o n»m ë cæ, tiªn l−îng sinh tån còng nh− tiªn l−îngchøc n¨ng cña thÇn kinh tïy thuéc vµo nguyªn nh©n vµ møc ®é lan réng cñatæn th−¬ng”. Nh− vËy, theo ®Þnh nghÜa nµy trªn l©m sµng, ®©y lµ c¸c biÓu hiÖnbÖnh lý gåm phÇn lín c¸c tr−êng hîp ch¶y m¸u trong n·o, ch¶y m¸u d−íinhÖn, nhòn n·o, thiÕu m¸u n·o tho¸ng qua. Nh÷ng tr−êng hîp nh− tænth−¬ng hoÆc bÖnh lý cña tÜnh m¹ch n·o (viªm t¾c tÜnh m¹ch n·o) kh«ng ®−îc®Ò cËp trong bµi nµy. §Æc ®iÓm gi¶i phÉu sinh lý cã liªn quan ®Õn tai biÕn m¹ch m¸u n·o.§éng m¹ch n·o gi÷a (®éng m¹ch th−êng g©y TBMMN) cã 2 nh¸nh: 399 − Nh¸nh s©u xuÊt ph¸t tõ kho¶ng nÒn, ch¹y trong r·nh Sylvius. Nh¸nh nµy dÔ bÞ vì v× lµ ®éng m¹ch tËn, ph¶i chÞu hËu qu¶ cña viÖc t¨ng cao huyÕt ¸p. − Nh¸nh n«ng ph©n bè ë vá lµ mÆt ngoµi b¸n cÇu n·o. Nh¸nh n«ng th−êng chÞu hËu qu¶ Ýt h¬n ®èi víi t×nh tr¹ng huyÕt ¸p t¨ng cao nhê hÖ thèng vi m¹ch lín, nh−ng ng−îc l¹i dÔ bÞ nhòn n·o v× diÖn cña chóng qu¸ réng. C¸c nh¸nh tËn cïng cña chÊt tr¾ng khi vì dÔ sinh ra khèi tô trong n·o,th−êng liªn quan ®Õn mét dÞ d¹ng m¹ch m¸u n·o (u m¹ch, tói ph×nh…).1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc − Theo HiÖp héi Tim m¹ch Mü, n¨m 1977 t¹i Mü cã 1,6 triÖu ng−êi bÞ TBMMN, t−¬ng ®−¬ng víi sè ng−êi m¾c bÖnh tim do thÊp vµ b»ng 1/2 sè ng−êi bÖnh m¹ch vµnh. − Theo thèng kª t¹i Mü, h»ng n¨m cã kho¶ng 500000 tr−êng hîp TBMMN míi, phÇn lín x¶y ra sau 55 tuæi (Russell, 1983). − Theo Kurtzke, tû lÖ bÖnh TBMMN míi m¾c h»ng n¨m lµ 2% cho mäi løa tuæi. Trong ®ã, 12% do ch¶y m¸u trong n·o, 8% do ch¶y m¸u d−íi nhÖn, 69% do lÊp m¹ch. − T¸c gi¶ Wolf (1978) qua 26 n¨m theo dâi ë nh÷ng ng−êi tõ 65 - 74 tuæi ®· ghi nhËn: + Nhòn n·o do x¬ v÷a ë nam lµ 58%, ë n÷ lµ 54%. + Nhòn n·o do lÊp m¹ch n·o ë nam lµ 16%, ë n÷ lµ 19%. + Ch¶y m¸u trong n·o ë nam lµ 5%, ë n÷ lµ 3%. + Ch¶y m¸u d−íi nhÖn lµ ë nam lµ 10%, ë n÷ lµ 12%. + ThiÕu m¸u n·o tho¸ng qua ë nam lµ 8%, ë n÷ lµ 9%. − VÒ møc ®é tö vong do TBMMN: + §øng hµng thø 3 trªn thÕ giíi vÒ tû lÖ tö vong (sau bÖnh tim vµ ung t h − ) . T h e o R u s s e l l , t û l Ö t ö v o n g ë g ia i ® o ¹ n ® Ç u lµ 1 5 % v µ 5 0 % b Ö n h nh©n sèng sãt bÞ tµn phÕ. + N¨m 1977, t¹i Mü cã kho¶ng 182000 tr−êng hîp tö vong do TBMMN (chiÕm kho¶ng 1/10 tæng sè tö vong).2. NGUYªN NH©N Vµ C¬ CHÕ BÖNH SINH2.1. Theo y häc hiÖn ®¹i2.1.1. XuÊt huyÕt n·o − X¬ mì ®éng m¹ch víi t¨ng huyÕt ¸p.400 − DÞ d¹ng m¹ch m¸u n·o (nhÊt lµ tói ph×nh). − U n·o. − BÖnh vÒ m¸u (bÖnh b¹ch cÇu cÊp). − ChÊn th−¬ng sä n·o. − Sö dông thuèc chèng ®«ng. Trong nhãm nµy, cÇn chó ý ®Õn khèi m¸u tô trong n·o.2.1.2. Nhòn n·o X¬ mì ®éng m¹ch: t¹i nh÷ng ®éng m¹ch cã ®−êng kÝnh trung b×nh nh−n¬i xuÊt ph¸t ®éng m¹ch c¶nh s©u, ®éng m¹ch cét sèng, nh÷ng n¬i ngoÆt cña®éng m¹ch Sylvienne. Thuyªn t¾c ®éng m¹ch n·o: côc t¾c xuÊt ph¸t tõ tim tr¸i nh− hÑp van 2l¸, viªm néi t©m m¹c do nhiÔm trïng, rung thÊt… TiÓu ®−êng, giang mai, viªm mµng n·o m¹n, tho¸i hãa cét sèng cæ, teohÑp ®éng m¹ch cét sèng, viªm nót quanh ®éng m¹ch…2.1.3. XuÊt huyÕt mµng n·o (d−íi nhÖn) − Nguyªn ph¸t: + Vì tói ph×nh ®éng m¹ch ë ®¸y n·o (chiÕm 75% tr−êng hîp). + Vì tói ph×nh ®éng tÜnh m¹ch, vì c¸c b−íu m¹ch ë tiÓu n·o hoÆc tñy sèng. + X¬ mì ®éng m¹ch n·o víi kÌm hoÆc kh«ng kÌm t¨ng huyÕt ¸p. − Thø ph¸t: + ChÊn th−¬ng sä n·o (cã thÓ kh«ng cã bÓ hép sä). Chó ý, kh«ng ®−îc quªn chÊn th−¬ng s¶n khoa. + BÖnh vÒ m¸u: xuÊt huyÕt gi¶m tiÓu cÇu, bÖnh m¸u chËm ®«ng (hÐmophilie), b¹ch cÇu cÊp. + B−íu n·o, viªm mµng n·o, viªm n·o vµ nh÷ng bÖnh nhiÔm trïng nh− th−¬ng hµn, sèt ph¸t ban…). + Ngé ®éc (ch×, CO, r−îu ….). + Sö dông thuèc kh¸ng ®«ng.2.1.4. Suy tuÇn hoµn n·o (insuffisande circulat ...