Bình giảng một đoạn trong bàiì Đất nước của Nguyễn Đình Th

Bình giảng một đoạn trong bàiì Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội Những phố dài xao xác hơi may Người ra đi đầu không ngoảnh lại Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy Bài LàmNếu Đây mùa thu tới của Xuân Diệu gieo cho người đọc sự thán phục về sức nhạy cảm của giác quan con người lúc giao thời, Thu vịnh của Nguyễn Khuyến gieo cho ta cảm giác tươi mát trong trẻo của cảnh trời thu xanh ngắt thì Đất nước với mùa thu “xao xác hơi may” và “thềm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bình giảng một đoạn trong bàiì Đất nước của Nguyễn Đình Th Bình giảng một đoạn trong bàiì Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội Những phố dài xao xác hơi may Người ra đi đầu không ngoảnh lại Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy Bài Làm Nếu Đây mùa thu tới của Xuân Diệu gieo cho người đọc sự thán phụcvề sức nhạy cảm của giác quan con người lúc giao thời, Thu vịnh củaNguyễn Khuyến gieo cho ta cảm giác tươi mát trong trẻo của cảnh trời thuxanh ngắt thì Đất nước với mùa thu “xao xác hơi may” và “thềm nắng lá rơIđầy” đI vào lòng người đọc với một tình cảm thật sâu lắng, cao đẹp bằng nỗinhớ của Nguyễn Đình Thi về Hà Nội năm xưa. Bài thơ ra đời vào năm 1948 và được sửa lại năm 1955. Đó là thời điểmcả nước ta vừa chiến thắng vang dội ở chiến dịch Việt Bắc 1947 và chiếndịch biên giới thu đông 1950. Đất nước trong nỗi nhớ của Nguyễn Đình Thiđã hiện hình trong ta với tất cả sự bình dị mà hùng dũng, thân thuộc màthiêng liêng quá đỗi. Theo xuất sứ của bài thơ thì đây hẳn là nỗi nhớ của tác giả về thu HàNội năm xưa, tôi như thấy hình ảnh của một người chiến sĩ ở núi rừng ViệtBắc đang nhớ về Hà Nội. Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội Những phố dài xao xác hơi may. Một từ “chớm” đứng trước từ “lạnh” diễn tả rất đúng cái camr giác củatác giả khi Hà Nội vào thu. Cái lạnh mới đến nên còn e ấp sẽ sàng, như ngọtngào báo hiệu. Thế là mùa hạ nồng nực với những cơn nắng đổ lửa đã đi xarồi, mùa thu mới vừa đến sáng nay… Thu đã đến thật trong lòng Hà Nội, trong không gian hoa cỏ của HàNội… hay chính trong lòng người? Cái từ “chớm lạnh” thật “đắt” đã diễn tả niềm cảm xúc mãnh liệt củaNguyễn Đình Thi thật trọn vẹn. Phải chăng tác giả cũng đồng ý với câu:“Một con én không dệt nổi mùa xuân nhưng khi xuân đến là lúc có chim énbay liệng”. ở đây cũng vậy, có “chớm lạnh” mới biết thu sang. Tôi nhớ nhàthơ Trung Quốc đẫ từng có câu: Ngô đồng nhất diệp lạc Thiên hạ cộng tri thu. Có nghĩa là ngô đồng rơi một lá, ai cũng biết thu sang.Thế đấy! Chỉ cầnmột lá ngô đồng rụng cũng đủ biết mùa thu đã đến rồi! Những phố dài xao xác hơi may… Gió thổi dài trên phố như kéo dài không gian ra, không gian dài, phốcàng dài hơn, buồn hơn và vắng lặng hơn, chỉ có gió rong ruổi mải miết trênphố vắng. Mà nó cũng chưa thật là gió, đó chỉ là hơi may- hơi thở của mùathu mà thôi. Từ “xao xác” trong câu thơ cũng làm lòng ta xao xác vì buồn. ở đây, tácgiả muốn nhấn mạnh từ “xao xác” mới phug hợp với “hơi may”. Người ra đi đầu không ngoảnh lại Đầu không ngoảnh lại mà biết được sau lưng, biết một cách rất rõ thìquả là rất lạ! Lạ nhưng vẫn rất hợp lý, nhất là hợp tình. Đầu không ngoảnh lại… Người đi có thật không luyến tiếc gì về nơi cũ chăng? Thâm Tâm trong bài Tống biệt hành đã từng có câu: Người đi? ừ nhỉ người đi thực? Mẹ thà coi như chiếc lá bay Chị thà coi như là hạt bụi Em thà coi như hơi rượu say Với sự dứt khoát đến vậy thì mấy ai nghĩ rằng cuộc tiễn đưa ấy đã “Đầyhoàng hôn trong mắt trong”?. Có mấy ai nghĩ rằng lòng người ra đI cũngđang “có tiếng sóng” dù không được tiễn qua sông? ở đây cũng thế, tuy “rađi đầu không ngoảnh lại” nhưng làm sao tránh khỏi bịn rịn, không chút xaoxác buồn khi chia xa Hà Nội nơi có nhiều kỉ niệm gắn bó, nơi đẹp đến thế,thân yêu đến thế, Hà Nội với ba mươi sáu phố phường, với hàng ngàn nămlịch sử, bất cứ nơi đâu bạn cũng có thể nghe kể về một truyền thuyết hoangđường hoặc một danh nhân nổi tiếng…Đáng yêu dáng nhớ đến vậy thì làmsao không buồn khi cách xa. Người ra đi đầu không ngoảnh lại Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy. Người ra đi quả thực kì lạ, dường như có giác quan thứ sáu ở sau lưngđể quan sát mọi việc xảy ra. Giác quan ấy hẳn là giác quan “yêu thương” đặcbiệt mà chỉ có Nguyễn Đình Thi mới có được. Tiết tấu, nhịp điệu câu thơ rất lạ, bảy tiếng đều đặn như tiếng lá rơi ởthềm nắng, như lắng đọng trong lòng người đi cảm giác mãnh liệt đang trỗilên. Câu thơ như nhịp bước đầy dặn của người đi đầy quả quyết mà lưuluyến, lặng lẽ mà xao động, đầu không ngoảnh lại mà lòng người mãI hướngvề… Hẳn là người ra đi đang cố nén xúc động, sợ ánh mắt phải bắt gặp cảnhcũ, lòng sẽ không thể xa rời người ấy đang cố tạo cho mình sự bình thảnnhưng có ai biết lúc ấy, người đang cố giấu che những giọt nước mắt đangrơi mằn mặn bờ môi? Tất cả chỉ mong có kẻ nào đó ở lại quê nhà yên lòngdù người đi đang tan nát lòng, đang tắt nghẹn trong hơi thở… Lá rơi hay thềm nắng hiên nhà đang rơi và cả tâm hồn người đi nữa:cũng đang rơi vào một khoảng không sâu thẳm mênh mông không nơi bámvíu. Có mùa thu nào mới chớm đẹp như thu Hà Nội chăng? Có nỗi buồn nàosâu lắng hơn nỗi buồn chia tay này chăng? Phải yêu Hà Nội đến cháy lòngmới có được cái cảm xúc mãnh liệt mà sâu lắng tuyệt vời đến thế! Đoạn thơ thật ngắn ngủi với bốn câu thơ theo lối thơ tứ tuyệt đườngluật, tác giả không tả nhiều về Hà Nội nhưng lại bộc lộ thành công cái tìnhcảm yêu thương Hà Nội mãnh liệt của người đi. Bằng sự chân thật trong tậntâm hồn, Nguyễn Đình thi đã tạo được những vần thơ rất tuyệt vời về mùathu, về khung cảnh và hơn hết đó là tâm lòng mà tác giả chỉ dành riêng choHà Nội. ...