Các hormon tác dụng thông qua 'các chất truyền tin thứ 2'

Những hormon có bản chất protein, peptid hay acid amin (như các catecholamin của tuyến trên thận) tác dụng theo cơ chế này. Các hormon được gọi là “chất truyền tin thứ nhất” theo máu mang thông tin đến tế bào. Khi tiếp xúc với màng chúng được gắn với các thụ cảm thể đặc hiệu có sẵn trên màng. Phức hợp hormon- thụ cảm thể mới hình thành thông qua các “phân tử kết hợp” là G-protein trên màng sẽ phản ứng với 3 hệ thống đáp ứng khác nhau của màng là: Hệ thống adenylylcyclase - AMP vòng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các hormon tác dụng thông qua “các chất truyền tin thứ 2” Các hormon tác dụng thông qua “các chất truyền tin thứ 2”Những hormon có bản chất protein,peptid hay acid amin (như cáccatecholamin của tuyến trên thận)tác dụng theo cơ chế này.Các hormon được gọi là “chấttruyền tin thứ nhất” theo máu mangthông tin đến tế bào. Khi tiếp xúcvới màng chúng được gắn với cácthụ cảm thể đặc hiệu có sẵn trênmàng. Phức hợp hormon- thụ cảmthể mới hình thành thông qua các“phân tử kết hợp” là G-protein trênmàng sẽ phản ứng với 3 hệ thốngđáp ứng khác nhau của màng là:Hệ thống adenylylcyclase - AMPvòng (AMPv)Hệ thống calcium - calmodulinHệ thống phospholipase -phospholipida. Hệ thống adenylylcyclase -AMPvG-protein là chất trung gian và sởdĩ được gọi là G-protein vì proteincó khả năng kết hợp vớiGuanylnucleotid, hoặc ở dạng GDP(guanosine diphosphate) hoặc ởdạng GTP (guanosinetriphosphate). Chỉ có GTP mới có tác dụng hoạt hóaadenylylcyclase, một enzym gắntrên màng nguyên sinh chất, cònGDP không có tác dụng này. Chínhphức hợp hormon - thụ cảm thể đặchiệu mới hình thành có tác dụngxúc tác chuyển GDP thành GTP khithụ cảm thể còn ở dạng tự do, chưakết hợp với hormon không có tácdụng này. Enzym adenylylcyclaseđược hoạt hóa sẽ xúc tác cho quátrình hình thành AMPv từadenosintriphosphat (ATP) với sựcó mặt của ion Mg như là một đồngyếu tố. AMPv được gọi là “chấttruyền tin thứ hai”. AMPvkích thíchsự hoạt động của proteinkinasechuyển chúng sang dạng hoạt động.Chính enzym proteinkinase hoạtđộng này hoạt hóa một loạt cácenzym trong con đường chuyển hóaở nội bào bằng cách phosphorylhóa các kinase của chúng. Kết quảcuối cùng là làm thay đổi quá trìnhchuyển hóa vật chất trong tế bào vàlàm cho các quá trình này diễn rathuận lợi.Có thể tóm tắt cơ chế này trong sơđồ sauSơ đồ cơ chế tác dụng của hormonthông qua hệ thốngadenylylcyclase-AMPVHoạt động của AMPv được kết thúcbằng sự thủy phân của nó do enzymphosphodiesterase xúc tác, và trởthành dạng AMP không hoạt động.Sự hình thành AMPv từ ATP vàquá trình thuỷ phân của nó để trởthành dạng không hoạt động đượctrình bày trong sơ đồ sau:Sự thuỷ phân AMPVb. Hệ thống Calcium -CalmodiumKhi hormon kết hợp với thụ cảmthể trên màng, thông qua một G-protein đặc hiệu, làm hoạt hoá cáckênh calci trên màng làm cho calcitừ dịch ngoại bào chuyển vào trongnội bào. Lượng calci dự trữ ở cáctúi tại lưới nội nguyên sinh và tythể cũng được huy động và giảiphóng ra. Lượng calci nội bào tănglên đáng kể, kết hợp với các loạiprotein đặc hiệu ở trong bào tươnglà calniodulim. Phức hợp calci-calmodulin với những tỉ lệ khácnhau sẽ làm tăng hoặc giảm hoạttính của các loại enzym phụ thuộccalci trong nội bào. Kết quả là nồngđộ của các chất chuyển hóa trong tếbào cũng biến đổi theo.Có thể tóm tắt trong sơ đồ sau:Sơ đồ cơ chế tác dụng của hormonthông qua hệ thống calcium-calmodulinc. Hệ thống phospholipase -phospholipidPhức hợp hormon-thụ cảm thể mớiđược hình thành thông qua một G-protein đặc hiệu hoạt hóaphospholipase ở màng. Enzymnày phân giải một dạngphospholipid làphosphatidylinositol tạo thành diacylglycerol và inositol triphosphat. Các diacylglycerol là chất hoạt hóa protein kinase-C,còn các inositol triphosphat có tácdụng huy động ion Ca từ lưới nộinguyên sinh chất. Các proteinkinase - C hoạt hóa đến lượt mìnhlại hoạt hóa hoặc ức chế các enzymkhác ở nội bào. Kết quả cuối cùnglàm thay đổi quá trình chuyển hoácác chất ở nội bào. Quá trình thủyphân các diacylglycerol còn tạo raacid arachidonic làm nguyên liệutổng hợp prostaglandin. Chất nàytham gia điều chỉnh các phản ứngcủa tế bào. Có thể tóm tắt trong sơđồ sau:Sơ đồ cơ chế tác dụng của hormon thông qua hệ thống phospholipase– phospholipidHiện nay người ta đã phát hiệnkhoảng hơn 10 hormon tác dụngtheo cơ chế thông qua G- proteintrên màng với 3 hệ thống nói trên.Các hormon là chất truyền tin thứnhất chỉ truyền thông tin đến màngtế bào thông qua chất truyền tin thứhai như AMPv, ion Ca vàcalmodulin, phospholipase-phospholipid để tiếp tục tác dụngđến các quá trình chuyển hóa nộibào. Bằng cách này, các phản ứngcủa các hormon xảy ra rất nhanh từvài giây đến vài phút. ...