Các lý thuyết địa lý học văn hóa, sinh thái học văn hóa và việc vận dụng trong nghiên cứu văn hóa

Trong bài viết này, vận dụng phương pháp phân tích - tổng hợp tư liệu và phương pháp so sánh, chúng tôi tóm lược nội dung kèm theo nhận định về giá trị đóng góp của các lý thuyết địa lý học văn hóa và sinh thái học văn hóa, để từ đó chọn lọc, đúc kết những luận điểm phù hợp, có thể vận dụng vào việc nghiên cứu văn hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các lý thuyết địa lý học văn hóa, sinh thái học văn hóa và việc vận dụng trong nghiên cứu văn hóa VĂN HÓA ĐƯƠNG ĐẠI CÁC LÝ THUYẾT ĐỊA LÝ HỌC VĂN HÓA, SINH THÁI HỌC VĂN HÓA VÀ VIỆC VẬN DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU VĂN HÓA LÝ TÙNG HIẾUTóm tắt Các lý thuyết địa lý học văn hóa và sinh thái học văn hóa được phát triển ở phương Tây trong thếkỷ XX đã làm sáng tỏ vai trò của môi trường tự nhiên đối với sự hình thành, biến đổi của văn hóa, đồngthời xác định mối quan hệ giữa văn hóa với môi trường, sự thích nghi của con người với môi trườngtự nhiên, và sự định hình cảnh quan do sản xuất nông nghiệp, kỹ thuật, xây dựng của con người. Vậndụng các lý thuyết địa lý học văn hóa và sinh thái học văn hóa trong nghiên cứu văn hóa, chúng tôinhận thức rằng, điều kiện địa lý tự nhiên và điều kiện giao lưu văn hóa là hai nhân tố hợp thành môitrường văn hóa mà trong đó, nền văn hóa của các cộng đồng người hình thành, vận động và biến đổi.Do những tác động khác nhau của hai nhân tố ấy, các nền văn hóa có thể mang tính chất tĩnh tại haynăng động, biến đổi chậm chạp hay nhanh chóng, mức độ biến đổi ít hay nhiều. Trước những tác độngấy, số phận của các nền văn hóa sẽ tuỳ thuộc vào khả năng sáng tạo và khả năng lựa chọn của cácchủ thể văn hóa.Từ khóa: Địa lý học văn hóa, sinh thái học văn hóa, địa lý tự nhiên, giao lưu văn hóa, môi trườngvăn hóaAbstract Theories of cultural geography and cultural ecology developed in the West in the twentieth centuryhave shown the role of the natural environment for the formation and transformation of culture, therelationship between culture and the environment, the adaptation of people to the natural environment,and the forming of landscape created by agricultural production, technology and construction.Applying theories of cultural geography and cultural ecology in the study of culture, we recognizes thatnatural geographic conditions and cultural interchange conditions are two components of a culturalenvironment, in which the cultures of human communities form, move and transform. Due to thevaried effects of those two factors, cultures can be static or dynamic, slow or fast changing, more orless variable. Faces these effects, the fate of those cultures will depend on the creativity and the choiceof the cultural subjects.Keywords: Cultural geography, cultural ecology, natural geographic, cultural exchange, culturalenvironmentĐặt vấn đề với môi trường, sự thích nghi của con người C ác lý thuyết địa lý học văn hóa với môi trường tự nhiên, và sự định hình cảnh (cultural geography) và sinh thái quan do sản xuất nông nghiệp, kỹ thuật, xây học văn hóa (cultural ecology) được dựng của con người, các lý thuyết này đã làmphát triển ở phương Tây trong thế kỷ XX với sáng tỏ vai trò của môi trường địa lý tự nhiênsự đóng góp của các nhà địa lý học như CarlOrtwin Sauer, Joël Bonnemaison và các nhà đối với sự hình thành, biến đổi của văn hóa,nhân học như Julian Haynes Steward… Thông đồng thời chỉ ra những tác động trở lại củaqua việc nghiên cứu quan hệ giữa văn hóa văn hóa đối với môi trường sinh thái, từ đó đặtSố 28 - Tháng 6 - 2019 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU 33 VĂN HÓA NGHIÊN CỨU ra vấn đề trách nhiệm bảo vệ môi trường sinh môi trường (environmental determinism), một thái của con người. lý thuyết phổ biến trong địa lý học khi Sauer Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa bắt đầu sự nghiệp, ông có thái độ phê bình hiện nay, người nghiên cứu văn hóa Việt Nam quyết liệt. Ông đề xuất một cách tiếp cận khác không thể quay lưng với các lý thuyết khoa gọi là “hình thái của cảnh quan” (landscape học mà giá trị đã được thừa nhận trong nghiên morphology) hoặc “lịch sử văn hóa” (cultural cứu văn hóa. Trong bài viết này, vận dụng history). Cách tiếp cận này liên quan đến việc phương pháp phân tích - tổng hợp tư liệu và thu thập quy nạp các dữ kiện thực tế về tác phương pháp so sánh, chúng tôi tóm lược nội động của con người lên cảnh quan theo thời dung kèm theo nhận định về giá trị đóng góp gian. Sauer tin rằng nông nghiệp, sự thuần hóa của các lý thuyết địa lý học văn hóa và sinh thái thực vật và động vật có ảnh hưởng đến môi học văn hóa, để từ đó chọn lọc, đúc kết những trường tự nhiên. Ông cũng bày tỏ mối quan luận điểm phù hợp, có thể vận dụng vào việc tâm về cách thức mà chủ nghĩa tư bản hiện nghiên cứu văn hóa. đại và các chính phủ trung ương tập quyền phá huỷ sự đa dạng văn hóa và sức khoẻ môi 1. Giá trị đóng góp của các lý thuyết địa lý trường của thế giới. văn hóa và sinh thái học văn hóa 1.1. Carl Ortwin Sauer với “hình thái của Lý thuyết của Carl Ortwin Sauer có ảnh cảnh quan” hưởng ở cả Bắc Mỹ và châu Âu. Sau khi Sauer nghỉ hưu, trường phái địa lý học con người - Người được xem là có công đặt nền móng ...