Chăm sóc người cao tuổi ở Nhật Bản trong thế kỷ XXI

Nội dung bài viết "Chăm sóc người cao tuổi ở Nhật Bản trong thế kỷ XXI" cung cấp cho các bạn bối cảnh lịch sử hệ thống an sinh xã hội của Nhật Bản, những khó khăn trong việc chăm sóc người già yếu tại nhà, vai trò hiện nay của việc chăm sóc người già yếu tại Nhật Bản,... Với các bạn chuyên ngành Xã hội học thì đây là tài liệu tham khảo hữu ích.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chăm sóc người cao tuổi ở Nhật Bản trong thế kỷ XXI X· héi häc thÕ giíi X· héi häc sè 3 (75), 2001 89 Ch¨m sãc ng−êi cao tuæi ë NhËt B¶n trong thÕ kû 21 Takako Sodei Víi chñ ®Ò “an sinh x· héi” bao trïm lªn kh¾p c¸c vïng, nh− vÊn ®Ò l−¬ng h−u, ch¨m sãc søc kháe vµ phóc lîi x· héi, t«i muèn tËp trung vµo c¸c dÞch vô phóc lîi x· héi cho ng−êi giµ. Trong bµi viÕt nµy, tr−íc tiªn t«i muèn ®iÓm l¹i hÖ thèng an sinh x· héi cña nhµ n−íc NhËt B¶n tr−íc ®©y vµ hiÖn nay, chñ yÕu liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò ch¨m sãc ng−êi cao tuæi; thø hai lµ m« t¶ nh÷ng khã kh¨n mµ rÊt nhiÒu ng−êi ®ang ph¶i ®èi mÆt trong viÖc ch¨m sãc ng−êi cao tuæi t¹i nhµ vµ xem xÐt nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra khã kh¨n; thø ba lµ gi¶i thÝch viÖc dù ®Þnh thµnh lËp mét hÖ thèng míi gäi lµ hÖ thèng ch¨m sãc ng−êi cao tuæi cña Bé Y tÕ vµ Phóc lîi NhËt B¶n, vµ dù ®o¸n vÒ t−¬ng lai ch¨m sãc ng−êi cao tuæi t¹i NhËt B¶n. I. Bèi c¶nh lÞch sö: LÞch sö hÖ thèng an sinh x· héi cña NhËt B¶n ®−îc miªu t¶ nh− sau: 1. 1945 - 1960: §Æt nÒn mãng c¬ së MÆc dï luËt b¶o hiÓm vÒ l−¬ng h−u ®· ®−îc th«ng qua n¨m 1941 vµ ®−îc ban hµnh n¨m 1994, nh−ng ChÝnh phñ NhËt B¶n ®· kh«ng cã mét tÇm nh×n vÒ an sinh x· héi cho ng−êi d©n NhËt B¶n - nh÷ng ng−êi d©n NhËt kh«ng hy väng vµo sù gióp ®ì cña ChÝnh phñ khi hä vÒ giµ. Thùc tÕ, môc ®Ých cña luËt lµ dµnh cho ng©n s¸ch chiÕn tranh. Tuy nhiªn, viÖc nµy kh«ng ®−îc chÊp nhËn v× lóc ®ã cßn qu¸ nhiÒu ng−êi thÊt nghiÖp, vµ NhËt B¶n ®ang ë ng−ìng cöa cña sù xuèng dèc. HÖ thèng an sinh x· héi NhËt B¶n ®· h×nh thµnh ngay sau §¹i chiÕn ThÕ giíi thø 2 d−íi sù chØ ®¹o cña së chØ huy do Gen. MacArthur ®øng ®Çu (GHQ: General Head Quarters), ®Ó cung cÊp l−¬ng thùc, quÇn ¸o, vµ nhµ cöa cho trÎ må c«i, nh÷ng qu¶ phô, cùu chiÕn binh vµ nh÷ng gia ®×nh nghÌo lµ nh÷ng ng−êi ®· mÊt m¸t tµi s¶n còng nh− c«ng viÖc. §Êu tranh chèng l¹i ®ãi nghÌo vµ bÖnh tËt lµ nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu trong nh÷ng n¨m 1945 ®Õn 1954. §Õn gi÷a nh÷ng n¨m 50, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n b¾t ®Çu phôc håi. N¨m 1958, luËt b¶o hiÓm søc kháe quèc gia ®· ®−îc th«ng qua dùa trªn luËt trî cÊp quèc gia n¨m 1959. 2. 1961-1975: LuËt trî cÊp quèc gia ®· b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn tõ n¨m 1961, mçi ng−êi d©n NhËt ®−îc h−ëng b¶o hiÓm søc kháe vµ trî cÊp. B¶o hiÓm søc kháe quèc gia thùc hiÖn ®èi víi mäi ng−êi d©n kh«ng chØ lµ ch−¬ng tr×nh b¶o hiÓm søc kháe dµnh cho nh÷ng nh©n viªn nhµ n−íc cã phÝ b¶o hiÓm cè ®Þnh. KÕ ho¹ch trî cÊp l−¬ng h−u quèc gia kh«ng Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 90 Ch¨m sãc ng−êi cao tuæi ë NhËt B¶n trong thÕ kû 21 chØ dµnh cho nh÷ng nh©n viªn nhµ n−íc mµ cho tÊt c¶ mäi ng−êi d©n tuæi tõ 20 - 59, phÝ b¶o hiÓm còng cè ®Þnh. KÕ ho¹ch trî cÊp l−¬ng h−u quèc gia bao gåm nh÷ng ng−êi giµ ®−îc trî cÊp l−¬ng h−u (tuæi ®−îc nhËn trî cÊp l−¬ng h−u lµ 65 tuæi sau 25 n¨m c«ng t¸c), nh÷ng ng−êi tµn tËt vµ nh÷ng cùu chiÕn binh. B¶o hiÓm trî cÊp l−¬ng h−u cho nh©n viªn nhµ n−íc bao gåm ng−êi giµ (tuæi ®−îc h−ëng trî cÊp l−¬ng h−u cho nam giíi lµ 60, cho n÷ giíi lµ 55 víi 25 n¨m cèng hiÕn, nh−ng ®Õn n¨m 2000 th× tuæi nhËn trî cÊp ®èi víi n÷ giíi lµ 60, vµ sÏ t¨ng lªn 65 cho c¶ n÷ giíi vµ nam giíi n¨m 2013). 3. 1976 - 1989: X¸c ®Þnh hÖ thèng Cïng víi nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, d©n c− NhËt B¶n giµ nhanh nªn cÇn ph¶i cã sù t¸i kiÓm tra toµn bé hÖ thèng an sinh x· héi. Tæng tû suÊt sinh gi¶m xuèng d−íi 2, thÊp h¬n møc ®é thay thÕ 2,08 vµ ®¹t 1,57 n¨m 1989, thÊp h¬n møc 1,58 cña n¨m 1996. Môc ®Ých cña phóc lîi Nhµ n−íc, cña nÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng nhanh ®· dÉn ®Õn viÖc bÞ chØ trÝch, phª b×nh, v× sù tµi trî, ñng hé qu¸ nhiÒu cña Nhµ n−íc cã thÓ sÏ lµm cho nh÷ng ng−êi d©n thô ®éng vµ hä sÏ mÊt ®i môc ®Ých, ph−¬ng h−íng phÊn ®Êu trong cuéc sèng. Gia ®×nh vµ x· héi truyÒn thèng NhËt B¶n víi môc ®Ých gi¶m bít b¶n chÊt phong kiÕn cña m×nh ®· ®¸nh gi¸ cao viÖc tù m×nh gióp chÝnh b¶n th©n m×nh. Ban t− vÊn riªng cña Thñ t−íng Takeo Miki ®· xuÊt b¶n mét b¸o c¸o víi tùa ®Ò KÕ ho¹ch vßng quay cuéc sèng: tÇm nh×n cña phóc lîi x· héi NhËt B¶n”. B¸o c¸o ®· chØ ra r»ng c¸c x· héi ph−¬ng T©y kh«ng cßn lµ mét x· héi kiÓu mÉu cho NhËt B¶n n÷a, bëi v× cã qu¸ nhiÒu c¸c vÊn ®Ò x· héi ë ®ã nh− ly dÞ, ph¹m ph¸p vµ n¹n nghiÖn r−îu. C¸c vÊn ®Ò ®ã cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc b»ng viÖc xem xÐt l¹i nh− hÖ thèng gia ®×nh truyÒn thèng tån t¹i cho ®Õn khi §¹i chiÕn thÕ giíi thø 2 kÕt thóc, vµ c¸c lµng quª truyÒn thèng víi mèi quan hÖ g¾n bã, th©n thiÕt gi÷a c¸c c− d©n trong vïng, b¶n b¸o c¸o còng ®Ò cËp tíi viÖc ch¨m sãc, quan t©m tíi ng−êi giµ trong c¸c gia ®×nh. MÆc dï ChÝnh phñ ®· cè g¾ng cñng cè c¸c mèi quan hÖ gia ®×nh vµ chøc n¨ng gia ®×nh, nh−ng ®ã lµ giai ®o¹n mµ c¸c vÊn ®Ò gia ®×nh nh− ly dÞ, ngo¹i t×nh, n¹n nghiÖn r−îu, b¹o lùc gia ®×nh (trÎ ...