Chiến lược tầm soát ca bệnh (case finding) COPD nhìn từ thực tế Việt Nam

Một kế hoạch hành động tìm ca bệnh khi có cơ hội và theo dõi ngay sau đợt cấp sẽ giúp tăng được tỷ lệ chẩn đoán để từ đó tăng hiệu quả quản lý và điều trị. Trong khi chờ các nghiên cứu đánh giá, với thực tế ở Việt Nam, cách tiếp cận này nên được xem là hợp lý, cụ thể và có tính thực hành hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chiến lược tầm soát ca bệnh (case finding) COPD nhìn từ thực tế Việt NamHướng dẫn thực hànhCHIẾN LƯỢC TẦM SOÁT CA BỆNH (CASE-FINDING)COPD NHÌN TỪ THỰC TẾ VIỆT NAM TS.BS Nguyễn Văn Thành PCT Hội Lao và Bệnh phổi Việt Nam E-mail: drthanhbk@gmail.com Tóm tắt Thực trạng chẩn đoán và quản lý COPD đang được xem như mới tiếp cận được phần nổi của khối băng chìm. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này trong đó vấn đề phát hiện và chẩn đoán sớm là một yếu tố then chốt. Một kế hoạch hành động tìm ca bệnh khi có cơ hội và theo dõi ngay sau đợt cấp sẽ giúp tăng được tỷ lệ chẩn đoán để từ đó tăng hiệu quả quản lý và điều trị. Trong khi chờ các nghiên cứu đánh giá, với thực tế ở Việt Nam, cách tiếp cận này nên được xem là hợp lý, cụ thể và có tính thực hành hiện nay. Abstract COPD case-finding strategy from realities in Vietnam Situation of diagnosis and management of COPD is being considered as a only approach to the floating part of the iceberg. There are many reasons for this situation in which early detection and diagnosis are a key factors. An action plan to look for cases when there is an opportunity and follow up immediately after the acute exacerbation will help increase the diagnostic rate so as to increase the effectiveness of management and treatment. While waiting for evaluation studies, with the reality in Vietnam, this approach should be considered reasonable, concrete and current practice.1. ĐẶT VẤN ĐỀ giai đoạn nặng và rất nặng (5-7). Dữ liệu từ ThirdTrên phạm vi toàn cầu COPD là một trong số ít National Health and Nutrition Examination Studycác bệnh lý có tỷ lệ tử vong đang tăng (1). Trong (NHANES III)(5) cho thấy 63% bệnh nhân có giảmCOPD, sự suy giảm chức năng và thể chất từ từ chức năng hô hấp nhưng không được chẩn đoánkhiến cho các biện pháp chẩn đoán sớm và điều nguyên nhân. Nhiều trường hợp chỉ được chẩntrị trị hỗ trợ dường như không được đặt ra một đoán COPD khi đến khám vì đợt cấp (8).cách tích cực. Gần 50% bệnh nhân xuất viện vì Trên tạp chí ANALSATS tháng 11 nămđợt cấp COPD sẽ tử vong trong 2 năm (2). Những 2018 có đăng bài của Ủy ban khoa học ban soạndấu hiệu như mức độ nặng của bệnh, tình trạng thảo tài liệu GOLD với nội dung “Những tranhdinh dưỡng kém, bệnh tim đồng mắc, trầm cảm, luận hiện nay về COPD” cho rằng tình trạnggiảm chất lượng sống, tuổi cao đã cho thấy có kết tắc nghẽn khi đo chức năng hô hấp không phảnhợp với tiên lượng xấu (3,4). Vấn đề phát hiện sớm, ánh hết bản chất bệnh học không thuần nhất củachẩn đoán xác định, thực hiện các biện pháp điều COPD. Hơn nữa, ngưỡng chẩn đoán tắc nghẽntrị dự phòng và điều trị sớm là giải pháp chìa khóa theo quy ước có thể đã loại trừ những trườngđể giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong. hợp cần chẩn đoán và điều trị (9). Với quan điểm Các nghiên cứu cho thấy chẩn đoán COPD như vậy, bài viết trên ANALSATS nêu trêntrong thực hành hàng ngày (không phải từ các cũng nhắc lại thuật ngữ “nguy cơ COPD” (pre-nghiên cứu điều tra dịch tễ) thông thường là đã ở COPD) mà Celli BR và cs (năm 2018) đề xuất 22 Hô hấp số 17/2018 Hướng dẫn thực hành(10) . Pre-COPD là nhưng người có triệu chứng trên những bệnh nhân đã có chẩn đoán COPD vàlâm sàng và/hoặc hình ảnh nhưng không tắc điều trị, trong một nghiên cứu ở cộng đồng nămnghẽn theo định nghĩa nhưng rõ ràng họ rất cần 2007 ở Bỉ (16), chỉ có khoảng 1/3 số bệnh nhânđược theo dõi và điều trị. Mặc dù đánh giá thông được test spirometry, trong khi các bác sỹ vẫnkhí phổi (spirometry) là tiêu chuẩn xác định cho rằng chẩn đoán COPD như vậy là không chắcCOPD nhưng thực hiện thử nghiệm (test) này chắn trên một nửa số bệnh nhân. Khi phân tíchvì nhiều lý do không phải là cách để tầm soát ca nguyên nhân khiến cho thực hành COPD khôngbệnh (case-finding) nên cũng không thể áp dụng được như các guideline khuyến cáo cần phải đềthường quy trong điều kiện thực hành ở tuyến cập tới 2 khía cạnh: 1) Trở ngại thực tế khi triểnchăm sóc sức khỏe ban đầu. Trong khi đó, một khai spirometry trong thực hành thường quy và 2)thực tế quan trọng là hầu hết bệnh nhân COPD Giá trị của chẩn đoán COPD không spirometry.lại có nhu cầu cần được chẩn đoán và chăm sóc Trong một nghiên cứu, các bác sỹ đa khoa chosớm ở y tế tuyến chăm sóc ban đầu. Vậy đâu là rằng việc thực hiện spirometry có những trở ngạigiải pháp khả thi nhất với tiêu chí phát hiện và như sau: thiếu khả năng duy trì chất lượng hoạtchẩn đoán sớm COPD. Rất nhiều nghiên cứu đã động tốt trang thiết bị, thiếu kiến thức trong việcđi theo hướng đánh giá phương pháp tầm soát thực hiện đo, bệnh nhân không sẵn sàng thựclâm sàng và xác định COPD bằng spirometry. hiện, tăng chi phí khám và quản lý, tăng thời gianPhương pháp tầm soát lâm sàng ca bệnh cần đơn khám, không đủ tự tin phân tích kết quả (17). Từgiản, dễ áp dụng và có hiệu quả xác định cao đó thái độ ứng xử với thực hành trong COPD như(11) . Đặc biệt, những trường hợp có triệu chứng sau: miễn cưỡng thực hiện một chẩn đoán chínhhô hấp mạn tính, có nguy cơ, cần được xem là ...