Chương 1: THIẾT BỊ LÁI

Trên các tàu tự hành (ngay cả một số tàu không tự hành) người ta thường trang bị các thiết bị lái để đảm bảo tính ăn lái cho tàu ở bất kỳ trạng thái nào trong suốt quá trình hành hảiTính ăn lái của tàu gồm hai tính chất: tính ổn định hướng đi và tính quay vòng.Tính ổn định hướng đi là khả năng tàu giữ nguyên hoặc thay đổi hướng chuyển động.Tính quay vòng là khả năng thay đổi hướng chuyển động và được mô tả bởi quỹ đạo cong khi bẻ lái....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 1: THIẾT BỊ LÁI Ch¬ng 1 ThiÕt bÞ l¸i 1.1. Kh¸i niÖm chung vÒ thiÕt bÞ l¸i tµu thuû Mét trong nh÷ng tÝnh n¨ng c¬ b¶n cña tµu thuû ®ã lµ tÝnh ¨n l¸i. TÝnh ¨n l¸i cña tµuthuû lµ kh¶ n¨ng gi÷ nguyªn hoÆc thay ®æi híng ®i theo ý muèn cña ngêi l¸i tµu. 1.1.1. Kh¸i niÖm Trªn c¸c tµu tù hµnh (ngay c¶ mét sè tµu kh«ng tù hµnh) ng êi ta thêng trang bÞ c¸cthiÕt bÞ l¸i ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ¨n l¸i cho tµu ë bÊt kú tr¹ng th¸i nµo trong suèt qu¸ tr×nhhµnh h¶i TÝnh ¨n l¸i cña tµu gåm hai tÝnh chÊt: tÝnh æn ®Þnh híng ®i vµ tÝnh quay vßng. TÝnh æn ®Þnh híng ®i lµ kh¶ n¨ng tµu gi÷ nguyªn hoÆc thay ®æi h íng chuyÓn®éng. TÝnh quay vßng lµ kh¶ n¨ng thay ®æi híng chuyÓn ®éng vµ ®îc m« t¶ bëi quü ®¹ocong khi bÎ l¸i. Hai tÝnh chÊt nµy m©u thuÉn víi nhau, mét con tµu cã tÝnh æn ®Þnh h íng ®i tètth× sÏ cã tÝnh quay vßng tåi vµ ngîc l¹i. V× vËy ph¶i tuú thuéc vµo tõng lo¹i tµu (c«ngdông vµ chøc n¨ng), tõng vïng ho¹t ®éng mµ ngêi ta u tiªn cho 1 trong 2 tÝnh chÊt trªnkhi thiÕt kÕ. VÝ dô, khi tµu ch¹y ë vïng ho¹t ®éng kh«ng h¹n chÕ (tµu biÓn) do ®iÒukiÖn kh«ng gian ho¹t ®éng kh«ng h¹n chÕ, ®Ó ®¶m b¶o cho thêi gian hµnh tr×nh th×ph¶i u tiªn cho tÝnh æn ®Þnh híng ®i cßn ®èi víi tµu cã vïng ho¹t ®éng h¹n chÕ (tµus«ng) th× ngîc l¹i. TÝnh ¨n l¸i còng phô thuéc vµo c¸c bé phËn cè ®Þnh, æn ®Þnh kh¸c nh: ki h«ng, ki®u«i, gi¸ ch÷ nh©n (X) hoÆc ch÷ Y, sè lîng vµ chiÒu dµi chong chãng, ®o¹n trôc chãngchãng, sè b¸nh l¸i còng nh c¸c thiÕt bÞ kh¸c. Trªn tµu ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ¨n l¸i, ngêi ta cã thÓ bè trÝ nhiÒu lo¹i thiÕt bÞ l¸i ho¹t®éng ®éc lËp hoÆc phèi hîp nh: b¸nh l¸i, ®¹o lu ®Þnh híng xoay, chãng chãng (tµu l¾pnhiÒu chong chãng), thiÕt bÞ phôt níc, ch©n vÞt, v.v. nhng phæ biÕn nhÊt lµ b¸nh l¸ivµ ®¹o lu ®Þnh híng xoay v× ®ã lµ nh÷ng thiÕt bÞ dÔ chÕ t¹o, gi¸ thµnh rÎ, lµm viÖc tincËy vµ hiÖu qu¶ cao. B¸nh l¸i lµ mét vËt thÓ d¹ng c¸nh tÊm ph¼ng hoÆc d¹ng cã pr«fin tho¸t n íc nhóngch×m trong níc, cßn ®¹o lu ®Þnh híng xoay lµ mét vËt thÓ h×nh trô trßn xoay cã d¹ngpr«fin tho¸t níc theo chiÒu däc trôc cña nã, bao quanh chong chãng ë phÝa sau th©ntµu. 1.1.2. Ph©n lo¹i b¸nh l¸i 1.1.2.1. Ph©n lo¹i theo h×nh d¹ng pr«fin cã B¸nh l¸i tÊm B¸nh l¸i tho¸t níc 1.1.2.2. Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ ®Æt trôc l¸i 6B¸nh l¸i c©n b»ng lµ b¸nh l¸i mµ trôc l¸i chia b¸nh l¸i ra 2 phÇn.B¸nh l¸i kh«ng c©n b»ng lµ b¸nh l¸i n»m vÒ mét phÝa cña trôc l¸iB¸nh l¸i b¸n c©n b»ng 78 H×nh 1.1. S¬ ®å ph©n lo¹i b¸nh l¸i. 1.1.2.3. Ph©n lo¹i theo sè gèi ®ì trªn trôc l¸i S¬ ®å 1, c¸c b¸nh l¸i cã 1 æ ®ì trªn b¸nh l¸i trë lªn S¬ ®å 2, c¸c b¸nh l¸i cã 2 æ ®ì trªn b¸nh l¸i S¬ ®å 3, b¸nh l¸i kh«ng cã æ ®ì trªn b¸nh l¸i Trong c¸c s¬ ®å trªn ®îc bæ sung c¸c d¹ng ®¹o lu xoay 1.1.2. VÞ trÝ ®Æt trôc l¸i NÕu trªn tµu cã bè trÝ chong chãng th× tèt nhÊt nªn ®Æt b¸nh l¸i phÝa sau vµ ëgi÷a luång níc do chong chãng ®Èy ra ®Ó lµm t¨ng hiÖu qu¶ lµm viÖc cña b¸nh l¸i. Víi ®u«i tµu cã l¾p mét chong chãng th× b¸nh l¸i, sèng l¸i, ki ®ì l¸i t¹o thµnh khunggi¸ l¸i:lµ kho¶ng kh«ng gian ®Ó l¾p chong chãng võa ®ñ, trÞ sè c¸c khe hë cña khunggi¸ l¸i chän theo b¶ng sau: Trong b¶ng 1.1, KT - hÖ sè t¶i cña chong chãng; D - ®êng kÝnh chong chãng; tmax-chiÒu dµy lín nhÊt cña fr«fin b¸nh l¸i; bP - chiÒu réng b¸nh l¸i; ϕ - nöa gãc tiÕp tuyÕncña sèng ®u«i víi mÆt ph¼ng ®èi xøng cña tµu. 9 C¸c gi¸ trÞ trong b¶ng 1.1 lµ gi¸ trÞ nhá nhÊt. Trong thùc tÕ sö dông, ®Ó gi¶m chÊn®éng ë vïng ®u«i, c¸c gi¸ trÞ ®ã (a, b, c, d) cã thÓ ®îc lÊy t¨ng lªn mét Ýt. Tuy nhiªn khehë a kh«ng nªn lÊy qu¸ lín, nÕu kh«ng sÏ lµm gi¶m hiÖu suÊt lµm viÖc cña b¸nh l¸i. B¶ng 1.1. KÝch thíc c¬ b¶n cña khung gi¸ l¸i tµu mét chong chãng. T.T Tªn t¸c gi¶ a b c d ®Ò nghÞ 1 BÓ thö Hµ (0,08 - (0,15- (0,1- 0,03.D Lan 0,12).D 0,2).D 0,12)D Waningen 2 L. Lloyds (0,08 - 0,15.D 0,08.D - 0,15).D (1+ ϕ).kT/D 3 C¬ quan 0,09.D 0,085.D t max 0,73. .D ph©n cÊp tµu bP Na-uy. 4 ViÖn nghiªn (0,08 - 0,2.D (0,08 (0,02 -0,03)D cøu VËt lý 0,15).D -0,1)D Anh H×nh 1.2. S¬ ®å khung gi¸ l¸i cña tµu mét chong chãng Trong mäi trêng hîp b¸nh l¸i ph¶i bè trÝ ch×m trong n íc, mÐp trªn b¸nh l¸i ®Æt cµngs©u trong níc cµng tèt. NÕu gäi kho¶ng c¸ch tõ mÐp trªn cña b¸nh l ...