ĐỊA LÝ VÀ LỊCH SỬ HOA KỲ: BANG TEXAS VÀ CUỘC CHIẾN TRANH VỚI MEXICO

ĐỊA LÝ VÀ LỊCH SỬ HOA KỲ: BANG TEXAS VÀ CUỘC CHIẾN TRANH VỚI MEXICO Trong suốt thập niên 1820 người Mỹ đã định cư ở vùng lãnh thổ bao la của bang Texas, thường thường họ có giấy giao đất của Chính phủ Mexico. Tuy nhiên, con số đông đảo những người định cư chẳng bao lâu đã khiến chính quyền sở tại lo sợ và họ cấm việc tiếp tục nhập cư vào năm 1830. Năm 1834, Tướng Antonio Lopez de Santa Anna đã thiết lập chế độ độc tài ở Mexico, và vào năm sau đó người...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỊA LÝ VÀ LỊCH SỬ HOA KỲ: BANG TEXAS VÀ CUỘC CHIẾN TRANH VỚI MEXICOĐỊA LÝ VÀ LỊCH SỬ HOA KỲ: BANG TEXAS VÀ CUỘC CHIẾN TRANH VỚI MEXICO Trong suốt thập niên 1820 người Mỹ đã định cư ở vùng lãnh thổ bao la củabang Texas, thường thường họ có giấy giao đất của Chính phủ Mexico. Tuy nhiên,con số đông đảo những người định cư chẳng bao lâu đã khiến chính quyền sở tạilo sợ và họ cấm việc tiếp tục nhập cư vào năm 1830. Năm 1834, Tướng AntonioLopez de Santa Anna đã thiết lập chế độ độc tài ở Mexico, và vào năm sau đóngười Texas đã khởi nghĩa. Santa Anna đánh bại các cuộc nổi loạn của người Mỹở Alamo vào đầu năm 1836, nhưng cư dân Texas dưới sự chỉ huy của SamHouston đã tiêu diệt quân đội Mexico và bắt được Santa Anna một tháng sau trongtrận đánh ở San Jacinto và đảm bảo nền độc lập của Texas. Trong suốt gần mười năm, Texas là một nước cộng hòa độc lập, chủ yếu là dosự sáp nhập của bang nô lệ lớn này có thể sẽ làm phá vỡ thế cân bằng chính trịmong manh của Mỹ. Vào năm 1845, Tổng thống James K. Polk, người thắng cửsít sao với cương lĩnh mở rộng về phía tây, đã đưa Cộng hòa Texas gia nhập Liênminh. Động thái này của Tổng thống Polk là bước đi đầu tiên trong một kế hoạchlớn hơn. Texas tuyên bố biên giới của bang với Mexico là sông Rio Grande; trongkhi Mexico cho rằng biên giới nằm ở tít trên phía bắc dọc theo sông Nueces.Trong khi đó những người định cư đã tràn ngập lãnh thổ vùng New Mexico vàCalifornia. Nhiều người Mỹ tuyên bố rằng Hoa Kỳ có quyền hiển nhiên được mởrộng về phía Tây cho tới Thái Bình Dương. Những nỗ lực của Mỹ nhằm mua lãnh thổ New Mexico và California đã thất bại.Và sau cuộc đụng độ giữa quân đội Mexico và Mỹ dọc sông Rio Grande, nước Mỹđã tuyên chiến vào năm 1846. Lực lượng quân đội Mỹ đã chiếm đóng vùng lãnhthổ New Mexico thưa dân cư, sau đó ủng hộ cuộc nổi dậy của dân định cư ởCalifornia. Lực lượng của Mỹ dưới sự chỉ huy của Zachary Taylor đã tấn côngMexico, giành nhiều thắng lợi ở Monterey và Buena Vista nhưng đã không thểđưa Mexico tới bàn thương lượng. Tháng 3/1847, quân đội Mỹ do Winfield Scottchỉ huy đã đổ bộ gần Vera Cruz ở bờ biển phía đông Mexico và đánh vào MexicoCity. Hoa Kỳ đã ép Mexico ký Hiệp ước Guadalupe Hidalgo mà theo đó Mexiconhượng quyền sở hữu vùng Tây Nam nước Mỹ và California với giá 15 triệu đô-la. Cuộc chiến tranh là một nền tảng cơ sở huấn luyện cho các sỹ quan Mỹ, nhữngngười sau đó sẽ chiến đấu trong cả hai phe trong cuộc Nội chiến. Đó cũng là mộtcuộc chiến tranh gây chia rẽ về mặt chính trị. Tổng thống Polk, trong một cuộc đốiđầu đồng thời với nước Anh, đã buộc người Anh công nhận chủ quyền của HoaKỳ ở vùng Tây Bắc Thái Bình Dương cho tới vĩ tuyến 49. Tuy nhiên thì những lựclượng chống chế độ nô lệ, chủ yếu là Đảng Whig, đã chống lại việc mở rộng lãnhthổ của Tổng thống Polk vì họ coi đây là mưu đồ ủng hộ chế độ nô lệ. Với kết quả thu được trong cuộc chiến tranh với Mexico, nước Mỹ đã đoạt đượcmột vùng lãnh thổ mới bao la gồm 1,36 triệu km2, quy tụ các bang ngày nay làNew Mexico, Nevada, California, Utah, phần lớn bang Arizona và những khu vựccủa bang Colorado và Wyoming. Nhưng đó cũng là chiến lợi phẩm gây nên nhữngđiều bất lợi vì nó làm sống lại vấn đề dễ gây bùng nổ nhất trong nền chính trị củanước Mỹ thời đó: những vùng lãnh thổ mới sẽ đi theo chế độ chiếm hữu nô lệ haylà tự do? THỎA HIỆP NĂM 1850 Cho đến năm 1845, dường như chế độ chiếm hữu nô lệ sẽ chỉ giới hạn ở nhữngkhu vực mà nó đã từng tồn tại từ trước. Chế độ nô lệ đã được xác định ranh giớitheo thỏa hiệp Missouri đưa ra năm 1820 và chế độ nô lệ không có cơ hội để vượtra khỏi ranh giới đó. Nhưng các vùng lãnh thổ mới đã khiến cho việc mở rộngranh giới của chế độ chiếm hữu nô lệ trở thành một khả năng thực tế có thể xảy ra. Nhiều người miền Bắc tin rằng nếu không được phép mở rộng thì chế độ chiế mhữu nô lệ cuối cùng sẽ suy sụp và cáo chung. Để biện hộ cho sự phản đối củamình đối với việc bổ sung thêm các bang có chế độ nô lệ, họ nêu ra những tuyênbố của Washington và Jefferson, và cả Sắc lệnh năm 1787 cấm việc mở rộng chếđộ nô lệ sang miền Tây Bắc. Vùng Texas vốn đã cho phép chế độ nô lệ tồn tại đãđương nhiên nhập vào liên bang với tư cách một bang có chiếm hữu nô lệ. NhưngCalifornia, New Mexico và Utah không có chế độ nô lệ. Ngay từ đầu đã xuất hiệnnhững mâu thuẫn gay gắt về việc các bang này theo chế độ nào. Những người miền Nam khăng khăng cho rằng tất cả đất đai đoạt được ởMexico phải được trao công khai cho nh ững người chiếm hữu nô lệ. Những ngườimiền Bắc chống chế độ nô lệ lại yêu cầu các vùng mới phải ngăn chặn không chochế độ nô lệ lan tới. Một nhóm những người ôn hòa đề nghị rằng ranh giới trongthỏa hiệp Missouri nên được kéo dài tới vùng Thái Bình Dương với những bang tựdo ở phía bắc và các bang nô lệ ở phía nam. Một nhóm khác yêu cầu vấn đề nàyphải được dành cho “chủ quyền của nhân dân”, tức là chính phủ nên cho phép dânđịnh cư ...