ĐIỀU TRỊ VẾT THƯƠNG SỌ NÃO

Vết thương sọ não (VTSN) thường gặp ở thời bình và thời chiến. Các tiến bộ về vận chuyển chẩn đoán, điều trị giúp việc điều trị ngày càng có hiệu quả. Mục tiêu của điều trị phẫu thuật ngoại thần kinh là ngăn chặn các thương tổn não thứ phát. Để đạt được mục tiêu này cần: kiểm soát tăng áp lực trong sọ, ngừa nhiễm trùng, động kinh. VTSN thường có hai loại, VTSN gây bởi đạn, mảnh hỏa khí trong chiến tranh và VTSN gây bởi vật nhọn trong các tai nạn ở nhà, xí nghiệp,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐIỀU TRỊ VẾT THƯƠNG SỌ NÃO ĐIỀU TRỊ VẾT THƯƠNG SỌ NÃO Vết thương sọ não (VTSN) thường gặp ở thời bình và thời chiến.Các tiến bộ về vận chuyển chẩn đoán, điều trị giúp việc điều trị ngày càng cóhiệu quả. Mục tiêu của điều trị phẫu thuật ngoại thần kinh là ngăn chặn cácthương tổn não thứ phát. Để đạt được mục tiêu này cần: kiểm soát tăng áplực trong sọ, ngừa nhiễm trùng, động kinh. VTSN thường có hai loại, VTSN gây bởi đạn, mảnh hỏa khí trongchiến tranh và VTSN gây bởi vật nhọn trong các tai nạn ở nhà, xí nghiệp,đánh nhau. Thương tổn ở VTSN do hỏa khí thường nặng hơn VTSN do vật bénnhọn, xử trí 2 loại thương tổn này cùng theo một nguyên tắc mà HarveyCushing đề xướng từ chiến tranh thế giới lần thứ nhất, là “Mổ triệt để, hoặclà như chưa làm gì cả”. Khái niệm về đạn đạo Vật sắc nhọn, hay mảnh đạn có tốc độ thấp gây thương tổn dọc đườngđi; mảnh đạn có tốc độ cao gây thương tổn lan tỏa ra dọc quanh đường đicủa nó, đây là điều cơ bản giải thích sự khác nhau của các loại V.T.S.N Năng lượng phát ra từ mảnh đạn di chuyển trong mô tế bào sẽ biếnthành động năng, tàn phá cơ cấu mô tế bào theo công thức sau: E = 1/2m (V/i – V/r)2 Với: m: là khối lượng của mảnh đạn Vi: vận tốc ở lỗ vào Vr: vận tốc ở lỗ ra (hay ngừng lại). * Khoa phẫu thuật thần kinh - Bệnh viện Chợ rẫy Đối với vận tốc bình phương, động năng của mảnh đạn tác động vàomô tế bào cực kỳ mạnh. Tốc độ ánh sáng (320m/giây) được làm trung gian cho tốc độ cao vàthấp của các mảnh đạn. Tốc độ cao như ở đạn chiến đấu thường trên750m/giây tốc độ thấp ở các mảnh đạn mìn có tốc độ trên dưới 250m/giây,tốc độ nầy có ở các đạn d ùng trong dân sư. Vật sắc nhọn được xếp vào loạicó tốc độ thấp. Với tốc độ 100m/giây của viên đạn đủ gây tàn phá não nghiêm trọng,thương tổn còn tùy thuộc vào các vị trí quan trọng của não (hình 1, hình 2). SINH LÝ BỆNH VTSN do vật sắc nhọn gây ra Thương tổn nguyên phát ở loại này gồm các tổn thương ở da đầu, sọvà não. Rách, dập não có thể gây ra các dấu hiệu thần kinh khu trú. Xương thái dương trái dễ bị thương tổn khi hung thủ thuận tay phải.Vùng thái dương sâu được chia một cách đơn giản, gồm hai vùng trước vàsau: Các cấu trúc phía trước gồm xoang hang, thần kinh III, IV, V, độngmạch cảnh trong và tuyến yên. Cấu trúc sau gồm thân não và động mạchnền. Tùy theo góc độ của dao dâm, mà có các thương tổn khác nhau. Nếucấu trúc sau bị tổn thương, bệnh nhân thường tử vong. Thương tổn thứ phát ít gặp ở loại VTSN do vật sắc nhọn gây ra. VTSN do mảnh đạn Thương tổn tiên phát Mảnh đạn gây tổn thương hộp sọ từ ngoài vào trong; mức độ thươngtổn tùy tốc độ của mảnh đạn. Mảnh đạn có thể ở trong mô não, nẩy qua lạikhi chạm bản trong xương sọ, tạo các đường hầm trong mô não (bom bi), vỡra nhiều mảnh khi vào hộp sọ, tạo lỗ vào - lỗ ra. Năng lượng va đập củamảnh đạn sẽ tàn phá da đầu, xương sọ, mô não. Hình 1: Các loại đạn: (A): đầu đạn chiến đấu được bọc kín. (B): đầuđạn “dum dum” có các khía ở đầu, sẽ biến thành hình nấm khi đập vào vậtcản, lổ ra sẽ rất lớn. (C,D,E): đầu đạn có tác dụng như đạn “dum dum”; (C)đầu đạn không bọc, (D) đầu đạn có rãnh, (E) trong đầu đạn có thuốc no Hình 2: Đường bay của các loại đạn tùy thuộc vào hình dáng, sứcnặng của viên đạn, không khí..:(A): đầu đạn xoay quanh trục viên đạn (B):đầu đạn nhào lộn xoay quanh trọng tâm viên đạn (C): đầu đạn xoay xoắn ốcquanh trọng tâm viên đạn (D): đầu đạn xoay tạo những vòng tròn nhỏ hìnhhoa hồng Da dầu Mô mềm của da đầu bị rách. Nếu vũ khí phát hỏa gần sẽ gây tổnthương cháy bỏng. Mô dập nát là nơi xâm nhập tốt của vi khuẩn. Hình 3: Xương sọ vỡ trong VTSN do đạn súng c ưa nòng chụp tronglúc mo Hình 4: Các loại VTSN do đạn Xương so Lún, vỡ phức tạp gây rách mô não. Các mảnh xương vỡ có thể tạohiệu quả như mảnh đạn bắn vào não (Hình 3). Mô não Khi mảnh đạn di chuyển xuyên mô não nó truyền năng lượng dọcđường đi, gây ra các thương tổn sau: - Xuyên thấu: mô não bị tổn thương, xé rách dọc đường đi của mảnhđạn, vùng thương tổn quanh đạn đạo có đường kính chỉ lớn hơn đường hầmcủa đạn đạo một chút. Thương tổn xuyên thấu thường do nguyên nhân có tốcđộ thấp (Hình 4). - Sóng chấn thương: di chuyển trước mảnh đạn với vận tốc siêu thanh,gây tổn thương cấu trúc, chức năng mô não lan rộng dọc đạn đạo. Thân nãokhông hoạt động, dù đạn đạo ở cách xa, sóng chấn thương giải thích chothương tổn này. -Tạo hốc: Khi mảnh đạn di chuyển, mô não bị đẩy ép ly tâm từ bề mặtmảnh đạn, tạo thành hốc, kích thích của hốc tỉ lệ với động nãng của mảnhđạn (Hình 5). Hình 5: VTSN tạo hốc do đạn có vận tốc cao Áp lực lúc tạo hốc của mảnh đạn rất lớn, có thể làm vỡ tung hộp sọ. Thương tổn thứ ...